F-35 και βιομηχανικές επιστροφές: Η επιτυχημένη στρατηγική Ολλανδίας & Ελβετίας ας γίνει μάθημα για την Ελλάδα

Μπάμπης Παπασπύρος

Η Defence Industry Strategy (DIS) της Ολλανδίας, υπογραμμίζει την αυξημένη ανάγκη για στρατηγική διατήρηση και ενίσχυση της εγχώριας αμυντικής βιομηχανικής και τεχνολογικής βάσης, ώστε να διασφαλιστεί η αυτονομία και η ασφάλεια της χώρας, παράλληλα με τη διεθνή συνεργασία.

Προβλέψεις για Βιομηχανικές Επιστροφές

Η στρατηγική προβλέπει ότι σε κάθε νέα προμήθεια αμυντικού υλικού:

• Θα επιδιώκεται η μέγιστη συμμετοχή της ολλανδικής βιομηχανίας και ερευνητικών ιδρυμάτων.
• Όταν η εγχώρια παραγωγή δεν είναι εφικτή, θα διασφαλίζεται τουλάχιστον η συμμετοχή ολλανδικών εταιρειών στην παραγωγική αλυσίδα (π.χ. υποκατασκευές, συντήρηση).
• Θα εφαρμόζεται στοχευμένη στρατηγική προμηθειών που ενσωματώνει κριτήρια εθνικής ασφάλειας, ακόμα και μέσω της χρήσης του Άρθρου 345 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της ΕΕ (TFEU) για λόγους προστασίας των "ζωτικών συμφερόντων".
• Θα ενισχυθεί περαιτέρω η πολιτική βιομηχανικής συμμετοχής (industrial participation), ώστε σε κάθε μεγάλη αγορά να εξασφαλίζονται αντισταθμιστικά οφέλη για την εθνική οικονομία.

Εικόνα 1

Για κάθε προμήθεια άνω των 5 εκατομμυρίων ευρώ (Εικόνα 1), θα γίνεται αξιολόγηση να διευκρινισθεί ότι η βιομηχανική συμμετοχή σε συνεργασία με τα ενδιαφερόμενα μέρη, είναι μια δυνατότητα και θα μπορούσε έτσι συμβάλλει στα βασικά συμφέροντα ασφάλειας, όπως προσδιορίζονται σε αυτή τη στρατηγική

Εικόνα 2: Ποσοστό βιομηχανικής συμμετοχής SMEs

Τα τελευταία λίγα χρόνια (Εικόνα 2), εξασφαλίσθηκαν κατά μέσο όρο 300 εκατ. ευρώ σε βιομηχανική συμμετοχή  εκ των οποίων το 55-70% κατευθύνθηκε σε Μικρο Mεσαίες Επιχειρήσεις (SMEs).

Η DIS καθιστά σαφές ότι οι βιομηχανικές επιστροφές δεν είναι απλά "προαιρετικές", αλλά θεμελιώδης στόχος κάθε μεγάλης προμήθειας, με ιδιαίτερη έμφαση σε:

• Αεροναυπηγική & Ναυπηγική βιομηχανία.
• Τεχνολογίες αισθητήρων και radar.
• Μικρά UAVs και δορυφόρους για πληροφορίες/παρακολούθηση.

Ανάλυση: Η Περίπτωση της Συμμετοχής στο Πρόγραμμα F-35

Η Ολλανδία αποτελεί πρότυπο επιτυχίας στον τομέα των βιομηχανικών επιστροφών μέσω της συμμετοχής της στο πρόγραμμα του μαχητικού F-35:

• Ολλανδικές εταιρείες, όπως η Fokker, η GKN Aerospace και άλλες, ανέλαβαν κρίσιες εργασίες παραγωγής και συντήρησης.
• Συγκεκριμένα, η Ολλανδία έχει εξασφαλίσει την κατασκευή των συστημάτων προσγείωσης του F-35 και άλλων εξαρτημάτων, γεγονός που παρέχει οικονομικά και τεχνολογικά οφέλη.
• Η Woensdrecht Air Base ορίστηκε ως ένα από τα βασικά κέντρα συντήρησης του στόλου των F-35 στην Ευρώπη, εδραιώνοντας την Ολλανδία ως περιφερειακό κόμβο υποστήριξης.

Μέσω αυτής της συμμετοχής, εξασφαλίζεται:

• Μεταφορά τεχνογνωσίας στην ολλανδική αεροδιαστημική βιομηχανία.
• Μακροπρόθεσμη απασχόληση σε υψηλής εξειδίκευσης τομείς.
• Στρατηγική αυτονομία σε κρίσιμους τομείς συντήρησης.

Το παράδειγμα του F-35 αποδεικνύει πως η Ολλανδία εφαρμόζει με επιτυχία την πολιτική του "συμμετέχω για να ενισχύσω τη βιομηχανία μου", διασφαλίζοντας ότι κάθε διεθνής συνεργασία προσφέρει απτά εθνικά οφέλη.

Η στρατηγική DIS αποτελεί ένα ώριμο και ισορροπημένο πλαίσιο, όπου:

• Ο ανταγωνισμός και η διαφάνεια παραμένουν κριτήρια επιλογής.
• Ωστόσο, όταν κρίνονται κρίσιμα τα εθνικά συμφέροντα, προτεραιότητα δίνεται στη συμμετοχή της ολλανδικής αμυντικής βάσης.

Το παράδειγμα του F-35 δείχνει τον δρόμο: με σωστή στρατηγική και ενεργή συμμετοχή, ακόμη και μικρότερες χώρες μπορούν να κερδίσουν τεχνογνωσία και θέσεις στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα αμυντικών προγραμμάτων.

Η σημασία για την Ελλάδα

Η περίπτωση της Ολλανδίας, αλλά και χωρών όπως η Ελβετία, αναδεικνύει την ανάγκη για έναν σαφή και φιλόδοξο σχεδιασμό και από την Ελλάδα. Η χώρα μας οφείλει να καταρτίσει ένα ολοκληρωμένο & σύγχρονο Εθνικό Σχέδιο Αμυντικής Βιομηχανικής Στρατηγικής , αντίστοιχο του DIS, το οποίο να θέτει ξεκάθαρους στόχους για τη συμμετοχή της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας σε κάθε μεγάλη προμήθεια αμυντικού υλικού και την στήριξη καινοτομίας. 

Όπως η Ολλανδία με το πρόγραμμα των F-35 ή  η Ελβετία  με τις πρόσφατες αγορές της, που εξασφάλισαν ουσιαστικές βιομηχανικές επιστροφές και ενίσχυσαν τις τοπικές υποδομές τους, έτσι και η Ελλάδα πρέπει να διεκδικήσει ενεργή συμμετοχή σε αναπτυξιακά και παραγωγικά έργα. Μόνο μέσα από μια τέτοια στρατηγική μπορεί να ενδυναμωθεί η αυτονομία, η τεχνογνωσία και η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής αμυντικής και τεχνολογικής της βάσης.