Η εθνική στρατηγική αυτονομίας συντήρησης των F-35 της Νορβηγίας που οφείλουμε να υιοθετήσουμε

Μπάμπης Παπασπύρος

Η απόφαση της Νορβηγίας να αποκτήσει πλήρη εθνική αυτονομία στη βαριά συντήρηση και αναβάθμιση των μαχητικών F-35 συνιστά μία από τις πιο ώριμες και στρατηγικά διορατικές κινήσεις ευρωπαϊκής χώρας στον τομέα της αμυντικής αυτάρκειας. Με τη δημιουργία και λειτουργία του National Air Vehicle Depot (NAVD) στη Rygge , η Νορβηγία μειώνει συνειδητά την εξάρτησή του από ξένες εγκαταστάσεις υποστήριξης και διασφαλίζει την επιχειρησιακή διαθεσιμότητα του στόλου του ακόμη και σε συνθήκες κρίσης, πολέμου ή περιορισμένης συμμαχικής συνδρομής.

Εθνικό κέντρο βαριάς συντήρησης F-35

Η νέα εγκατάσταση, έκτασης περίπου 5.000 τετραγωνικών μέτρων, εγκαινιάστηκε στις 23 Οκτωβρίου 2025 και ανήκει και λειτουργεί από την Kongsberg Aviation Maintenance Services (KAMS), στο πλαίσιο μακροχρόνιας σύμβασης με τις Νορβηγικές Ένοπλες Δυνάμεις. Το NAVD αποτελεί το εθνικό εργοστασιακό κέντρο συντήρησης των νορβηγικών F-35 και αναλαμβάνει:

• βαριά εργοστασιακή συντήρηση (PDM)
• δομικές και επιχειρησιακές τροποποιήσεις
• αναβαθμίσεις και βελτιώσεις
• προσαρμογές σύμφωνα με τις εθνικές ανάγκες και προτεραιότητες

Μέχρι πρότινος, σημαντικό μέρος αυτών των εργασιών πραγματοποιούνταν στο διεθνές κέντρο F-35 στο Cameri της Ιταλίας. Η μεταφορά αυτών των κρίσιμων δυνατοτήτων εντός νορβηγικού εδάφους συνιστά στρατηγική αλλαγή φιλοσοφίας, με άμεσο αντίκτυπο στην εθνική ασφάλεια.

Το νέο εργοστάσιο λειτουργεί συμπληρωματικά με τη συντήρηση πρώτου επιπέδου που πραγματοποιείται στη βάση της Αεροπορίας Ørland, όπου εδρεύει ο στόλος των F-35 της χώρας.

Πλήρης εθνικός έλεγχος του κύκλου ζωής

Ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι στη Rygge λειτουργεί ήδη εθνικό κέντρο συντήρησης των κινητήρων F-135. Με τον τρόπο αυτό, η Νορβηγία αποκτά για πρώτη φορά πλήρη εθνικό έλεγχο τόσο του αεροσκάφους όσο και του κινητήρα του, καλύπτοντας ολόκληρο τον κύκλο ζωής του συστήματος.

Η συγκέντρωση αυτών των δυνατοτήτων σε ένα ενιαίο εθνικό hub μειώνει δραστικά τους χρόνους συντήρησης, ενισχύει τη διαθεσιμότητα και περιορίζει κρίσιμους επιχειρησιακούς κινδύνους που σχετίζονται με διεθνείς εφοδιαστικές αλυσίδες και εξαρτήσεις.

Η συγκεκριμένη επιλογή δεν είναι αποκομμένη από τη φιλοσοφία σχεδίασης του ίδιου του F-35. Το μαχητικό 5ης γενιάς αναπτύχθηκε για να επιχειρεί σε αμφισβητούμενα και εχθρικά περιβάλλοντα, με περιορισμένη εξωτερική υποστήριξη και υψηλό βαθμό αυτάρκειας.

Ωστόσο, η επιχειρησιακή αυτονομία δεν περιορίζεται στις αποστολές. Χωρίς εθνικές υποδομές συντήρησης και αναβάθμισης, ακόμη και το πιο προηγμένο αεροσκάφος μετατρέπεται σε στρατηγικό βάρος, εξαρτώμενο από τρίτους για τη διαθεσιμότητα και την επιβίωσή του σε βάθος χρόνου.

Kongsberg: η «ΕΑΒ της Νορβηγίας»

Καθοριστικό ρόλο σε αυτή τη στρατηγική επιλογή διαδραματίζει η Kongsberg, εταιρεία στην οποία το νορβηγικό κράτος κατέχει πάνω από το 50% των μετοχών. Στην πράξη, η Kongsberg λειτουργεί ως ο εθνικός πυλώνας της αεροδιαστημικής και αμυντικής βιομηχανίας, αντίστοιχος με την δική μας Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία (ΕΑΒ).

Η ανάθεση του NAVD σε κρατικά ελεγχόμενο φορέα διασφαλίζει όχι μόνο την επιχειρησιακή διαθεσιμότητα, αλλά και τη διατήρηση κρίσιμης αεροναυπηγικής τεχνογνωσίας, την ανάπτυξη εξειδικευμένου προσωπικού και τη στρατηγική συνέχεια σε βάθος δεκαετιών. Η μακροχρόνια σύμβαση διάρκειας έως 15 ετών προσφέρει σταθερότητα, επενδυτική ασφάλεια και εθνικό έλεγχο.

Όπως έχουμε ήδη επισημάνει στο άρθρο μας Η Ελληνική αυτονομία στην εργοστασιακή συντήρηση των F-35 αποτελεί εθνική & στρατηγική αναγκαιότητα  , η νορβηγική περίπτωση δεν αποτελεί εξαίρεση, αλλά πρότυπο προς μίμηση. Αποδεικνύει έμπρακτα ότι η επένδυση στη συντήρηση και στην εθνική βιομηχανική βάση είναι εξίσου κρίσιμη με την αγορά του ίδιου του οπλικού συστήματος.

Το μήνυμα προς την Ελλάδα

Κλείνοντας, το παράδειγμα της Νορβηγίας καταδεικνύει ότι η πραγματική αξία ενός μαχητικού 5ης γενιάς δεν εξαντλείται στην επιχειρησιακή του υπεροχή, αλλά στη δυνατότητα εθνικού ελέγχου της υποστήριξης, της συντήρησης και της εξέλιξής του. Η Ελλάδα οφείλει να διδαχθεί από αυτή την προσέγγιση, αξιοποιώντας την ΕΑΒ ως βασικό πυλώνα αεροπορικής και αμυντικής αυτονομίας, επενδύοντας ουσιαστικά στις υποδομές, στο ανθρώπινο δυναμικό και στη μεταφορά τεχνογνωσίας που απαιτεί η εργοστασιακή συντήρηση των F-35. Μόνο έτσι η ένταξη των μαχητικών 5ης γενιάς μπορεί να μετατραπεί από μια απλή προμήθεια σε πολλαπλασιαστή ισχύος, αποτροπής και εθνικής ανεξαρτησίας, διασφαλίζοντας ότι σε συνθήκες κρίσης η επιχειρησιακή διαθεσιμότητα της Πολεμικής Αεροπορίας θα εξαρτάται πρωτίστως από τις ίδιες τις ελληνικές δυνατότητες και όχι από τρίτους.