Η Ατζέντα 2030: Μεταρρύθμιση ή σκηνοθετημένη νομική παράσταση;

Μπάμπης Παπασπύρος

Η παρουσίαση της Ατζέντας 2030 από τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας Νίκο Δένδια, με αποκορύφωμα τη φαντασμαγορική φιεστα της 29ης Οκτωβρίου 2025 στο Πεντάγωνο, δεν ήταν απλώς ένα επικοινωνιακό γεγονός. Ήταν μια σκηνοθετημένη υπερασπιστική αφήγηση, δομημένη με τη δεξιοτεχνία ενός έμπειρου δικηγόρου, που απευθύνεται, αυτή τη φορά, όχι σε δικαστές αλλά στο εθνικό ακροατήριο: στρατιωτικούς, πολίτες, ΜΜΕ και πολιτικούς αναλυτές.

Η σκηνοθεσία της μεταρρύθμισης

Η Ατζέντα 2030 παρουσιάστηκε ως ολιστικός μετασχηματισμός των Ενόπλων Δυνάμεων. Η νέα "βιοκλιματική όψη" του Πενταγώνου, με το εξαιρετικό μνημείο "Κιβωτός Εθνικής Μνήμης" του Κωνσταντίνου Βαρώτσου και τις 730 λευκές περσίδες, αποτέλεσε το αρχιτεκτονικό σύμβολο αυτής της «νέας εποχής». Η τελετή εγκαινίων, με την παρουσία της πολιτειακής και στρατιωτικής ηγεσίας, ενίσχυσε το αφήγημα του εκσυγχρονισμού.

Ο Νίκος Δένδιας, με τη ρητορική δεινότητα που τον χαρακτηρίζει, παρουσίασε την Ατζέντα με όρους στρατηγικής πειθούς: εξορθολογισμός, βιωσιμότητα, τεχνολογική αναβάθμιση, αξιοποίηση πόρων. Όπως ένας δικηγόρος που χτίζει την υπερασπιστική του γραμμή, προέβλεψε αντιδράσεις και τις αντιμετώπισε με συμβολισμούς και αντισταθμιστικά μέτρα

 Η ουσία πίσω από την εικόνα

Όμως η ουσία της μεταρρύθμισης δεν κρίνεται από την αισθητική της. Κρίνεται από την επιχειρησιακή της αποτελεσματικότητα και την επίδρασή της στο ηθικό και την ετοιμότητα των Ενόπλων Δυνάμεων.

- Η μείωση της οροφής και το κλείσιμο μονάδων, με επίκληση στην πισίνα της 1ης Στρατιάς  , παρουσιάστηκαν ως εξορθολογισμός. Όμως η διατήρηση των απαιτούμενων επιχειρησιακών δομών και η διατήρηση κρίσιμων υποδομών είναι στοιχεία που δεν μπορούν να αγνοηθούν.

- Η αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας είναι θεμιτή και δεν χρειάζεται παράθεση ανακριβειών και υπόνειες ατασθαλιών. Όμως χωρίς σαφές σχέδιο επανεπένδυσης στην άμυνα, κινδυνεύει να εκληφθεί ως αποστρατικοποίηση.

- Το ηθικό του προσωπικού δεν ενισχύεται με περσίδες και τελετές, αλλά με σαφές δόγμα, αναγνώριση της αποστολής και ουσιαστική στήριξη.

Το Σώμα Υπαξιωματικών: Μεταρρύθμιση ή υποβάθμιση;

Η θεσμοθέτηση μόνιμου Σώματος Υπαξιωματικών αποτέλεσε σημείο αιχμής. Παρουσιάστηκε ως στοιχείο αναβάθμισης, με πρότυπο το αμερικανικό μοντέλο. Όμως:

- Οι απόφοιτοι των ΑΣΣΥ εξέφρασαν έντονη αντίθεση, θεωρώντας ότι η νέα δομή ακυρώνει την επαγγελματική τους εξέλιξη.

- Φορείς, ομοσπονδίες και ενώσεις στρατιωτικών, κατήγγειλαν την απουσία διαβούλευσης και την οργανωμένη υποβάθμιση του ρόλου των υπαξιωματικών.

- Η επιχειρησιακή συνέχεια τίθεται υπό αμφισβήτηση, καθώς η νέα δομή εισάγει αβεβαιότητα και σύγχυση.

Η επίκληση του αμερικανικού μοντέλου δεν πείθει από μόνη της. Στις ΗΠΑ, το Σώμα Υπαξιωματικών λειτουργεί με άλλη κουλτούρα, δεδομένα και σε διαφορετικό θεσμικό και επιχειρησιακό πλαίσιο. Στην Ελλάδα, η υπάρχουσα δομή έχει αποδείξει την αποτελεσματικότητά της.

Η πρόκληση της ισορροπίας

Η Ατζέντα 2030, όσο καλοστημένη κι αν είναι επικοινωνιακά, οφείλει να απαντήσει σε κρίσιμα ερωτήματα:

- Διατηρείται το αξιόμαχο των ΕΔ;

- Ενισχύεται το ηθικό του προσωπικού;

- Υπάρχει επιχειρησιακή συνέχεια και σαφήνεια στη νέα δομή;

- Υπάρχει στρατηγική επανεπένδυσης των πόρων που εξοικονομούνται;

Η μεταρρύθμιση δεν μπορεί να είναι αυτοσκοπός. Πρέπει να υπηρετεί την αποστολή των Ενόπλων Δυνάμεων, να σέβεται την εμπειρία των στελεχών και να ενισχύει την εθνική ασφάλεια

Η Ατζέντα 2030 είναι ένα καλοστημένο σενάριο. Η παρουσίασή της από τον Νίκο Δένδια είχε όλα τα στοιχεία μιας δικηγορικής υπεράσπισης: πειθώ, σκηνοθεσία, συμβολισμούς. Όμως η πραγματική της αξία θα κριθεί όχι από τις τελετές, αλλά από την επιχειρησιακή της αποτελεσματικότητα, την ενίσχυση του ηθικού και τη διατήρηση του αξιόμαχου των Ενόπλων Δυνάμεων.

Η πολιτική δεν είναι δίκη. Όταν όμως οι μεταρρυθμίσεις αγγίζουν τον πυρήνα της εθνικής άμυνας, η παρουσίασή τους απαιτεί κάτι περισσότερο από επικοινωνιακά σόου: απαιτεί ουσία.