Αυτό το πρόγραμμα στοχεύει στην ενίσχυση της αμυντικής ετοιμότητας της Ευρώπης, με όρους ανταγωνιστικότητας και δυνατότητας ανταπόκρισης, αλλά και στη σταθεροποίηση της αμυντικής βιομηχανικής βάσης της ΕΕ δηλαδή στην EDTIB (European Defence Technology Industrial Base).
Παράλληλα, το EDIP προβλέπει τη στήριξη συνεργασιών της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας με την Ουκρανία, μέσω ενός ειδικού μέσου («Ukraine Support Instrument»), με στόχο τη μελλοντική ενσωμάτωση της ουκρανικής άμυνας στην ευρωπαϊκή δομή.
Με τη συμφωνία αυτή, εισάγεται για πρώτη φορά ένας μηχανισμός ασφαλούς εφοδιασμού (security of supply) για αμυντικά προϊόντα στην ΕΕ, ενώ επίσης θεσπίζεται ένα νομικό «εργαλείο συνεργασίας» για μακροχρόνιες οπλικές συμπράξεις μεταξύ των κρατών μελών, η λεγόμενη “Structure for European Armament Programme”.
Το πρόγραμμα αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για την ενίσχυση της εφοδιαστικής αυτονομίας της Ευρώπης στον τομέα της άμυνας, ειδικά εν μέσω ενός διεθνούς περιβάλλοντος αυξημένων στρατηγικών προκλήσεων.
Κύρια χαρακτηριστικά της συμφωνίας
Προϋπολογισμός και κατανομή
Το αρχικό ποσόν των 1,5 δισ. € που πρότεινε η Επιτροπή διατηρήθηκε στη συμφωνία.
Από αυτό, 300 εκατ. € θα διατεθούν στο Ukraine Support Instrument, ως έμμεση ένεση κεφαλαίου στην ουκρανική αμυντική βιομηχανία και τη συνεργασία με τις ευρωπαϊκές εταιρείες.
Παράλληλα, η Επιτροπή καλείται να εξετάσει τρόπους για μελλοντική ενίσχυση του προϋπολογισμού του EDIP, συμπεριλαμβανομένης της ενίσχυσης του Ukraine Instrument και ενός σχεδιαζόμενου Ταμείου (FAST — Fund to Accelerate defence Supply chains Transformation).
Περιορισμοί εξωτερικών προμηθειών
Στη συμφωνία καθορίζεται ότι τα συστήματα που παράγονται εκτός ΕΕ ή των σχετιζόμενων κρατών (π.χ. χώρες ΕΟΧ) δεν θα υπερβαίνουν το 35% του κόστους του τελικού αμυντικού προϊόντος. Με αυτό τον τρόπο, διατηρείται ένα στοιχείο «ευρωπαϊκής προτίμησης», αλλά προβλέπεται και δυνατότητα συνεργασίας με εταίρους, υπό όρους.
Επιπλέον, απαγορεύεται η προμήθεια εξαρτημάτων από χώρες που αντιβαίνουν στα συμφέροντα ασφάλειας της ΕΕ ή των κρατών μελών.
Ευρωπαϊκά έργα κοινών συμφερόντων (EDPCIs)
Μέσω του EDIP θεσπίζεται μια νέα δομή για έργα κοινών συμφερόντων (European Defence Projects of Common Interest, ή EDPCIs), με στόχο την ανάπτυξη κρίσιμων αμυντικών δυνατοτήτων όπως, συστήματα, υποδομές, τεχνολογίες ή “enablers” που θα διασφαλίζουν πρόσβαση σε στρατηγικούς τομείς.
Μέσω των EDPCIs, τα κράτη μέλη θα μπορούν να συνεργάζονται σε μακροχρόνια προγράμματα εξοπλισμών πέρα από μεμονωμένες προμήθειες. Η ένταξη τέτοιων συνεργασιών φιλοδοξεί να ενισχύσει την ομοιογένεια και συνέργεια στην ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία.
Συνεργασία με την Ουκρανία & συμμετοχή σε κοινά έργα
Το πρόγραμμα προβλέπει ότι η ουκρανική αμυντική βιομηχανία θα μπορεί να συμμετέχει άμεσα στο Ukraine Support Instrument, αλλά και να ενταχθεί στα EDPCIs. Με αυτό τον τρόπο, η Ουκρανία αν και εκτός ΕΕ, θα εμπλακεί στενότερα στη δομή της ευρωπαϊκής άμυνας.
Η συμμετοχή της Ουκρανίας σε κοινά έργα μπορεί να συμβάλει στην ανασύνδεση της αμυντικής της βιομηχανίας με ευρωπαϊκά πρότυπα και στην ενίσχυση συγχρονισμού με τις ευρωπαϊκές δυνατότητες.
Μηχανισμός ασφάλειας εφοδιασμού
Ένα από τα πιο πρωτότυπα στοιχεία της συμφωνίας είναι η δημιουργία του πρώτου ευρωπαϊκού μηχανισμού ασφάλειας εφοδιασμού (security of supply) στον τομέα της άμυνας.
Ο μηχανισμός αυτός θα λειτουργεί σε δύο στάδια, με σαφή διάκριση ανάμεσα σε αμυντικά και μη αμυντικά προϊόντα, και θα διασφαλίζει ότι οι αμυντικές προμήθειες και τα κρίσιμα εξαρτήματα θα διακινούνται έγκαιρα και αξιόπιστα, ειδικά σε περιόδους κρίσης.
Παράλληλα, θα λειτουργεί ως ένας «κεντρικός κατάλογος αμυντικών προϊόντων» (catalogue), ενώ θα μπορούν να δημιουργηθούν «συλλογές» (pools) εξοπλισμού για ταχείες παραδόσεις. Αυτό αποσκοπεί στο να αυξηθεί η ζήτηση σε επίπεδο ΕΕ και να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας στην παγκόσμια σκηνή.
Επόμενα βήματα
Η συμφωνία αυτή πρέπει να επικυρωθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο πριν υιοθετηθεί οριστικά.
Σημειώνεται ότι η Επιτροπή είχε παρουσιάσει την πρόταση για τη ρύθμιση του EDIP στις 5 Μαρτίου 2024, με τη χρηματοδοτική δέσμευση των 1,5 δισ. €.
Το EDIP σχεδιάστηκε ως συνέχεια των υφιστάμενων προγραμμάτων όπως το EDIRPA (συνεργατική αγορά εξοπλισμών) και το ASAP (ενίσχυση δυναμικότητας παραγωγής), αλλά με περισσότερο μεσοπρόθεσμο και δομημένο ορίζοντα.
Ανάλυση και προοπτικές
Η δημιουργία του EDIP αποτελεί στρατηγικό βήμα για την Ευρώπη σε έναν τομέα όπου η εξάρτηση από εξωτερικούς προμηθευτές έχει συχνά οδηγήσει σε ευπάθειες. Η δυνατότητα να υπάρξει εσωτερική συνεργασία μεταξύ κρατών μελών και ανάπτυξη κοινών αμυντικών σχεδίων μπορεί να ενισχύσει την ευρωπαϊκή αυτονομία.
Η ένταξη της Ουκρανίας σε αυτή τη δομή είναι επίσης μια τολμηρή αλλά και συμβολική επιλογή: δείχνει ότι η Ευρώπη είναι πρόθυμη να συσχετιστεί στενά με χώρες που αντιμετωπίζουν άμεσες στρατηγικές προκλήσεις και να ενσωματώσει βιομηχανίες που μπορούν να συνεισφέρουν στον ευρωπαϊκό σχεδιασμό ασφαλείας.
Η πρόκληση πλέον έγκειται στην αποτελεσματική υλοποίηση — στη διασφάλιση ότι το πρόγραμμα δεν θα μείνει στην καλή πρόθεση αλλά ότι οι πόροι θα κατευθυνθούν σε έργα με πραγματική αξία για την άμυνα, και ότι ο μηχανισμός ασφαλούς εφοδιασμού θα λειτουργήσει στην πράξη ειδικά σε περιόδους κρίσης.
Τέλος, η Ευρώπη πρέπει να παρακολουθεί την τεχνολογική εξέλιξη σε κρίσιμους τομείς (όπως τεχνητή νοημοσύνη, διαστημικές τεχνολογίες, κυβερνοάμυνα) ώστε τα EDPCIs να μην παραμείνουν απλώς θεωρητικά πλαίσια, αλλά να εξελιχθούν σε ρεαλιστικές ανταγωνιστικές καινοτομίες.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου
Τα σχόλια δημοσιεύονται με μια καθυστέρηση και αφού τα δει κάποιος από τη διαχείριση...και όχι για λογοκρισία αλλά έλεγχο για: μη αναφορά σε προσωπικά δεδομένα, τηλέφωνα, διευθύνσεις, προσβλητικά, υποτιμητικά και υβριστικά μηνύματα ή δεσμούς (Link) με σεξουαλικό περιεχόμενο.
Η φιλοξενία και οι αναδημοσιεύσεις άρθρων τρίτων, τα σχόλια και οι απόψεις των σχολιαστών δεν απηχούν κατ' ανάγκη τις απόψεις του ιστολογίου μας και δεν φέρουμε καμία ευθύνη γι’ αυτά. Προειδοποίηση: Περιεχόμενο Αυστηρώς Ακατάλληλο για εκείνους που νομίζουν ότι θίγονται προσωπικά στην ανάρτηση κειμένου αντίθετο με την ιδεολογική τους ταυτότητα ή άποψη, σε αυτούς λέμε ότι ποτέ δεν τους υποχρεώσαμε να διαβάσουν το περιεχόμενο του ιστολογίου μας.