Διαψεύστηκαν πανηγυρικά οι θέσεις Δένδια: Η Ελλάδα σκάβει τη Μεσόγειο για να βρει φυσικό αέριο

Μπάμπης Παπασπύρος

Η ελληνική πολιτική τάξη δεν μας έχει συνηθίσει σε σταθερές στρατηγικές. Το παράδειγμα του Νίκου Δένδια είναι ίσως το πιο χαρακτηριστικό: το 2021, ως υπουργός Εξωτερικών σε συνέντευξή του στο Arab News, διαβεβαίωνε διεθνή ακροατήρια ότι «η Ελλάδα δεν πρόκειται να αρχίσει να σκάβει στον πυθμένα της Μεσογείου για να βρει φυσικό αέριο». 

Μάλιστα, επιχειρηματολογούσε πως χρειάζονται «10 με 20 χρόνια» για να βρεθούν και να αξιοποιηθούν κοιτάσματα, ότι το κόστος θα ήταν απαγορευτικό και ότι «το Αιγαίο είναι τουριστικός παράδεισος, όχι Κόλπος του Μεξικού».

Δύο χρόνια αργότερα, το 2023, επανέλαβε την ίδια θέση: η Ελλάδα έχει αποφασίσει, είπε, πως το Αιγαίο είναι «τουριστική βιομηχανία και όχι χώρος έρευνας υδρογονανθράκων». Σαν να έβαζε την ταφόπλακα σε κάθε φιλοδοξία για ενεργειακή αυτονομία και αξιοποίηση του εθνικού πλούτου.

Και φτάνουμε στο 2025. Την ώρα που η Ευρώπη αγωνίζεται να απογαλακτιστεί από το ρωσικό αέριο και οι ΗΠΑ, η Μέση Ανατολή και η Ανατολική Μεσόγειος γίνονται θέατρα ενεργειακής γεωπολιτικής, η Ελλάδα κάνει το πιο ηχηρό βήμα της: η Chevron, σε συνεργασία με την Helleniq Energy, μπαίνει στον διεθνή διαγωνισμό για τα θαλάσσια τεμάχια νοτίως της Κρήτης και της Πελοποννήσου. Εκεί όπου, σύμφωνα με σεισμικές έρευνες, μπορεί να κρύβονται κοιτάσματα-«θησαυροί».

Η σημασία της Chevron

Δεν μιλάμε για μια οποιαδήποτε εταιρεία, αλλά για έναν από τους μεγαλύτερους ενεργειακούς κολοσσούς στον πλανήτη, απόγονο της ιστορικής Standard Oil. Η Chevron έχει εμπειρία δεκαετιών σε δύσκολα θαλάσσια projects: από τα βάθη της Βραζιλίας έως τα πεδία LNG στην Αυστραλία και από την Κασπία έως τη Μέση Ανατολή. Το γεγονός ότι η Chevron επενδύει στην Ανατολική Μεσόγειο δείχνει πως δεν πρόκειται για «φούσκες προσδοκιών» αλλά για σοβαρό ερευνητικό ενδιαφέρον.

Για την Ελλάδα, η παρουσία της Chevron λειτουργεί σαν «ασπίδα» απέναντι σε κάθε αμφισβήτηση: όταν ένας ενεργειακός κολοσσός βάζει την υπογραφή του σε θαλάσσια οικόπεδα, καμία χώρα δεν μπορεί εύκολα να αγνοήσει την επένδυση και να επιχειρήσει παρεμβολές. Πρόκειται για γεωπολιτική ενίσχυση με βαρύ αποτύπωμα.

Το τουρκολιβυκό μνημόνιο σε αχρηστία

Εξίσου κρίσιμη είναι η γεωγραφία των ερευνών. Ορισμένα από τα τέσσερα θαλάσσια «οικόπεδα» βρίσκονται σε περιοχές που η Άγκυρα προσπάθησε να «γκριζάρει» μέσω του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου του 2019. Το μνημόνιο αυτό χάραζε αυθαίρετες θαλάσσιες ζώνες, αγνοώντας πλήρως την ύπαρξη της Κρήτης, της Καρπάθου, της Ρόδου και του Καστελλόριζου.

Με την παρουσία της Chevron και της Helleniq Energy, οι ίδιες αυτές θαλάσσιες εκτάσεις γίνονται αντικείμενο νόμιμης έρευνας, βάσει διεθνώς αναγνωρισμένων ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων. Η πραγματικότητα της διεθνούς αγοράς και η εμπλοκή μιας αμερικανικής πολυεθνικής ακυρώνουν στην πράξη τις τουρκικές βλέψεις. Είναι ίσως η πιο καθαρή απάντηση της Ελλάδας στο μνημόνιο-φάντασμα Άγκυρας–Τρίπολης.

Η χαμένη πενταετία

Το ερώτημα είναι αναπόφευκτο: γιατί χάθηκαν πέντε ολόκληρα χρόνια; Γιατί ένας κορυφαίος υπουργός της κυβέρνησης φρόντιζε να πείθει τους ξένους πως η Ελλάδα δεν έχει σκοπό να ψάξει; Πόσο στρατηγικό ήταν αυτό το «όχι» στην έρευνα υδρογονανθράκων, όταν γείτονες όπως η Τουρκία έσκαβαν νύχτα-μέρα στην Ανατολική Μεσόγειο;

Η πραγματικότητα είναι σκληρή: με τέτοιες τοποθετήσεις, η χώρα έστειλε λάθος μήνυμα σε συμμάχους και αντιπάλους. Εμφανίστηκε σαν μια Ελλάδα που απαρνιέται τον υπόγειο πλούτο της, την ώρα που η ενεργειακή κρίση έδειξε πόσο κρίσιμη είναι η διαφοροποίηση πηγών και η ενεργειακή ασφάλεια. Ενώ οι άλλοι διαπραγματεύονταν γεωπολιτικά οφέλη πάνω σε αγωγούς και κοιτάσματα, εμείς επιμέναμε να πουλάμε το Αιγαίο μόνο ως τουριστική βιτρίνα. Ο διεθνής διαγωνισμός για τα «βαθιά» θαλάσσια οικόπεδα είναι κομβικός, ναι. Αλλά θα μπορούσε να είχε προκηρυχθεί νωρίτερα, με μεγαλύτερη διαπραγματευτική ισχύ και καλύτερες προοπτικές για την Ελλάδα.

Η πολιτική του «δεν σκάβουμε» δεν ήταν ρεαλισμός, ήταν αδράνεια. Και η αδράνεια πληρώνεται. Αν τελικά βρεθεί φυσικό αέριο στις ελληνικές θάλασσες, θα είναι η πιο τρανή απόδειξη ότι οι δηλώσεις Δένδια το 2021 και το 2023 ήταν όχι απλώς λανθασμένες, αλλά ιστορικά κοντόφθαλμες.

Η Ελλάδα δεν είχε ποτέ την πολυτέλεια να κλείνει τα μάτια στον ενεργειακό της πλούτο. Με τη συμμετοχή της Chevron, όχι μόνο ανοίγει ο δρόμος για ενεργειακή αναβάθμιση, αλλά ταυτόχρονα θάβεται στην πράξη το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο. Το μήνυμα είναι σαφές: η Ελλάδα μπαίνει επιτέλους στο παιχνίδι, έστω και καθυστερημένα. Και αυτό είναι κάτι που κανένας Δένδιας δεν μπορεί να αναιρέσει.