Ανάπτυξη υψηλής ακρίβειας Loitering Munitions: Μια φιλόδοξη πρόσκληση εκτός ελληνικής πραγματικότητας;

Μπάμπης Παπασπύρος

Το Ελληνικό Κέντρο Αμυντικής Καινοτομίας (ΕΛΚΑΚ) ανακοίνωσε πρόσφατα την Πρόσκληση υπ’ αριθ. 06/2025, με τίτλο: « Ανάπτυξη Περιπλανώμενου Πυρομαχικού Υψηλής Ακρίβειας (Loitering Munition – LM) ».

Πρόκειται για ένα έργο, προϋπολογισμού 15 εκατ.€, που φιλοδοξεί να εντάξει την Ελλάδα στον πυρήνα της ανάπτυξης προηγμένων, αυτόνομων αμυντικών τεχνολογιών, αξιοποιώντας τις δυνατότητες της εγχώριας βιομηχανίας, ερευνητικών φορέων και πανεπιστημίων.

Στην πράξη, ωστόσο, προκύπτει ένας έντονος προβληματισμός: είναι οι τεχνολογικές απαιτήσεις του έργου ρεαλιστικές για τις ελληνικές συνθήκες; Ή μήπως αγγίζουν το ανεφικτό, καθιστώντας την πρόσκληση εκτός εμβέλειας της εγχώριας βιομηχανίας;

Το Όραμα του ΕΛΚΑΚ και η Αποστολή του

Η αποστολή του ΕΛΚΑΚ, σύμφωνα με τον ιδρυτικό του σκοπό, είναι να αναπτύξει και να υποστηρίξει το εθνικό δυναμικό αμυντικής καινοτομίας, αξιοποιώντας διεθνείς και ευρωπαϊκές ευκαιρίες, με στόχο την κάλυψη αναγνωρισμένων επιχειρησιακών αναγκών και την ανάπτυξη τεχνολογιών αμυντικής και διττής χρήσης. Αποσκοπεί επίσης στο να λειτουργήσει ως καταλύτης συνεργασίας μεταξύ ερευνητικών ιδρυμάτων, βιομηχανίας και Ενόπλων Δυνάμεων, επενδύοντας στη δημιουργία ικανότητας καινοτομίας εντός της χώρας.

Ωστόσο, όταν το ίδιο το ΕΛΚΑΚ, το οποίο ιδρύθηκε για να υποστηρίξει την εθνική προσπάθεια τεχνολογικής αυτάρκειας, δημοσιεύει προσκλήσεις που ξεπερνούν αισθητά τις δυνατότητες των εθνικών και όχι μόνο φορέων, εγείρονται ερωτήματα για την αντιστοιχία στόχων και μέσων.

Οι Προδιαγραφές της Πρόσκλησης: Μια Ματιά στην Πραγματικότητα

Το φυσικό και τεχνολογικό αντικείμενο της Πρόσκλησης απαιτεί την ανάπτυξη ενός πλήρως λειτουργικού περιπλανώμενου πυρομαχικού (LM) με εξαιρετικά υψηλές τεχνικές προδιαγραφές, μεταξύ των οποίων:

• Αυτόνομη αναγνώριση, στοχοποίηση και εμπλοκή στρατηγικών στόχων.
• Ενσωμάτωση Τεχνητής Νοημοσύνης (AI) και Μηχανικής Μάθησης (ML) για δυναμική προσαρμογή σε μεταβαλλόμενο επιχειρησιακό περιβάλλον, για την αναγνώριση  στόχων, την ιεράρχηση προτεραιοτήτων και τη λήψη αυτόνομων αποφάσεων προσβολής, κατόπιν έγκρισης από τον χειριστή
• Δυνατότητα λειτουργίας σμήνους drones (swarm operations) και συνεργατικής στοχοποίησης.
• Ανθεκτικότητα σε συνθήκες Ηλεκτρονικού Πολέμου (EW): Λειτουργία υπό συνθήκες jamming, spoofing  και διατήρηση πλήρους ή υποβαθμισμένης λειτουργίας με χρήση INS, οπτικής πλοήγησης ή RF homing. 
• Ελάχιστο TRL εισόδου 5 και τελικό TRL 9, δηλαδή πρωτότυπο ήδη δοκιμασμένο σε σχετικό περιβάλλον και τελικό σύστημα έτοιμο για επιχειρησιακή χρήση.

Τεχνικά χαρακτηριστικά SwitchBlade 600

Με απλά λόγια, ζητείται η ανάπτυξη ενός συστήματος πιο προηγμένου από γνωστά συστήματα αλλά ακόμη και από το Switchblade 600 Block 20, το οποίο η Ελλάδα μόλις πρόσφατα απέκτησε από τις ΗΠΑ, ύστερα από πολυετή εξέλιξη, επιχειρησιακή χρήση και βιομηχανική ωρίμανση.

Αντίφαση Σκοπού και Μέσων

Η ουσία του προβληματισμού είναι η εξής: πώς είναι δυνατόν ελληνικές εταιρείες, χωρίς πρόσβαση σε ώριμες πλατφόρμες και χωρίς σημαντικές επενδύσεις R&D στα προηγούμενα χρόνια, να ανταποκριθούν σε προδιαγραφές που απαιτούν τεχνολογικό βάθος επιπέδου ΗΠΑ ή Ισραήλ;

Αν και το ζητούμενο πρωτότυπο αποτελεί προβιομηχανικό στάδιο και όχι τελικό προϊόν, οι απαιτήσεις για TRL 9 υποδεικνύουν όχι πειραματισμό, αλλά πλήρως λειτουργικό και δοκιμασμένο σύστημα, που να μπορεί να αξιολογηθεί υπό πραγματικές συνθήκες.

Είναι Αυτό Εφικτό για την Ελλάδα Σήμερα;

Αντίθετα με την εικόνα που δίνεται στη διακήρυξη, το ελληνικό οικοσύστημα αμυντικής τεχνολογίας, αν και ταλαντούχο και με μεμονωμένες επιτυχίες, δεν διαθέτει επί του παρόντος την πλήρη υποδομή και ωρίμανση για την αυτόνομη ανάπτυξη ενός τέτοιου ολοκληρωμένου συστήματος. Ορισμένες ελληνικές εταιρείες δραστηριοποιούνται επιτυχώς σε συναφείς τομείς όπως:

Κατασκευή UAVs ή υποσυστημάτων (π.χ. ελέγχου πτήσης, τηλεπικοινωνιών).

Κατασκευή συστημάτων anti-drone

Κατασκευή συστημάτων περιφερόμενων πυρομαχικών 

Εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης για παρακολούθηση και αναγνώριση εικόνας.

Εξειδικευμένες λύσεις software.

Ωστόσο, καμία ελληνική οντότητα δεν έχει αποδείξει ικανότητα να ενσωματώσει όλα αυτά τα αιτούμενα χαρακτηριστικά σε ένα ολοκληρωμένο σύστημα LM , πολλώ δε μάλλον swarm και AI-enabled.

Υπάρχει Διέξοδος;

Η απάντηση είναι θετική, αλλά όχι με την παρούσα μορφή της πρόσκλησης. Η επιτυχία τέτοιων έργων θα εξαρτηθεί από:

• Ρεαλιστική κλιμάκωση απαιτήσεων, επιτρέποντας σταδιακή εξέλιξη του προϊόντος. Ίσως πρώτα μια έκδοση χαμηλότερου TRL για επιχειρησιακή αξιολόγηση.
• Διαμόρφωση στρατηγικών κοινοπραξιών με ξένες εταιρείες, όπου το ελληνικό σκέλος να αναλάβει ουσιαστικό R&D και όχι απλή υποκατασκευή
• Χρηματοδότηση προκαταρκτικών R&D έργων με στόχο την ωρίμανση τεχνολογιών TRL 3–5, ώστε να δημιουργηθεί εθνική "δεξαμενή λύσεων".
• Διατήρηση της τεχνογνωσίας και πνευματικής ιδιοκτησίας (IP) εντός της χώρας, ώστε να μην αναπαραχθούν τα λάθη του παρελθόντος.

Η Πρόσκληση 06/2025 του ΕΛΚΑΚ αποκαλύπτει μια αξιέπαινη πρόθεση: την υιοθέτηση ενός νέου μοντέλου ανάπτυξης, με έμφαση στην εθνική τεχνολογική επάρκεια και καινοτομία. Ωστόσο, η εφαρμογή αυτής της πρόθεσης απαιτεί εναρμόνιση με την πραγματικότητα. Οι υψηλότατες τεχνολογικές απαιτήσεις της πρόσκλησης, χωρίς παράλληλη υποστήριξη ωρίμανσης ή προσαρμογή του πλαισίου, εγκυμονούν τον κίνδυνο να παραμείνει η πρόσκληση άγονη ή να καταλήξει σε ημιτελές αποτέλεσμα.

Αν το ΕΛΚΑΚ πράγματι επιθυμεί να λειτουργήσει ως καταλύτης αμυντικής καινοτομίας, πρέπει να επενδύσει πρώτα στο «οικοσύστημα», στην εκπαίδευση, στην τεχνολογική ωρίμανση, στη συστηματική συνεργασία με βιομηχανικούς εταίρους. Χωρίς αυτά, ακόμη και η πιο φιλόδοξη πρόσκληση μπορεί να μετατραπεί από μοχλό εξέλιξης σε άσκηση επί χάρτου.