Ρυθμιστική προσέγγιση για παλαιότερα ευρωπαϊκά προγράμματα άμυνας και η επίδρασή τους στον σημερινό επανεξοπλισμό

Ιωάννης Σιδηρόπουλος*

Καθώς η Ευρώπη προχωρά με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας (EDF), τη Δράση Ασφάλειας για την Ευρώπη (SAFE) και το πρόγραμμα «ReArm», τα κοινά εξοπλιστικά προγράμματα του παρελθόντος προσφέρουν σκληρά νομικά διδάγματα. 

Κατακερματισμένοι κανόνες εξαγωγών, μη ευθυγραμμισμένοι νόμοι προμηθειών και αδύναμοι μηχανισμοί επιβολής έχουν επανειλημμένα υπονομεύσει τις αμυντικές φιλοδοξίες της Ευρώπης. Η χρηματοδότηση χωρίς σύγκλιση νομικών κανόνων και χρηματοοικονομικών εργαλείων δεν θα εξασφαλίσει πραγματική ετοιμότητα.

Μαχητικό Eurofighter Typhoon: Ένα έργο που περιλάμβανε το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γερμανία, την Ιταλία και την Ισπανία, αντιμετώπισε καθυστερήσεις, εκτίναξη κόστους και διαφωνίες. Κάθε κράτος διατήρησε κυριαρχικό έλεγχο επί των αδειών και της πνευματικής ιδιοκτησίας, οδηγώντας σε ασυνεπείς κανόνες και χαμένες εξαγωγικές ευκαιρίες. Για να αποφευχθούν παρόμοιες παγίδες, το EDF και το SAFE πρέπει να ενσωματώσουν κοινά νομικά πλαίσια για την πνευματική ιδιοκτησία και τις άδειες στους κανόνες χρηματοδότησης, αντί να τα αντιμετωπίζουν διμερώς μετά την ανάπτυξη.

Μεταγωγικά αεροσκάφη A400M: Διαχειρίζεται από την Οργάνωση Κοινής Συνεργασίας σε Θέματα Εξοπλισμών (OCCAR), το A400M εμπλέκει επτά χώρες και υπέστη τεράστιες υπερβάσεις κόστους. Το διακυβερνητικό καθεστώς της OCCAR σήμαινε ότι οι κανόνες προμηθειών και ελέγχου της ΕΕ δεν εφαρμόζονταν, προσφέροντας ευελιξία αλλά λίγη λογοδοσία. Τώρα, υπό το δίκαιο της ΕΕ, η EDF και η ReArm Europe πρέπει να βρουν μια ισορροπία: να εξασφαλίσουν την ανταπόκριση χωρίς οι οικονομικοί κανονισμοί της ΕΕ να προκαλούν παράλυση σε επείγουσες καταστάσεις.

Φρεγάτα FREMM: Αναπτύχθηκε από κοινού από τη Γαλλία και την Ιταλία, η FREMM πέτυχε λόγω λιγότερων εταίρων, πρώιμης ευθυγράμμισης στις απαιτήσεις και απλοποιημένου νομικού συντονισμού. Οι μελλοντικές επενδύσεις στην αλυσίδα εφοδιασμού άμυνας της SAFE πρέπει να μιμηθούν αυτό το μοντέλο: λιγότεροι ενδιαφερόμενοι, σαφέστερες νομικές δεσμεύσεις και εναρμονισμένες βιομηχανικές συμφωνίες κατανομής εργασίας για την αποφυγή διπλασιασμού και αναποτελεσματικότητας.

Ελικόπτερο Tiger: Αναπτύχθηκε από τη Γαλλία, τη Γερμανία και την Ισπανία, το Tiger δείχνει τους κινδύνους της εθνικής προσαρμογής. Η διαλειτουργικότητα υπέφερε λόγω κατακερματισμένων συμβάσεων logistics και συντήρησης. Το ReArm πρέπει να αποφύγει την επανάληψη αυτού απαιτώντας τυποποιημένα πλαίσια κύκλου ζωής και ρήτρες συντήρησης σε όλες τις συμβάσεις για να εξασφαλίσει κοινή ετοιμότητα και βιωσιμότητα.

Πύραυλος αέρος-αέρος Meteor: Αναπτύχθηκε υπό την MBDA με τη συμμετοχή πολλών κρατών, και πέτυχε εν μέρει χάρη στον κεντρικό βιομηχανικό συντονισμό. Ωστόσο, οι εθνικοί περιορισμοί στις εξαγωγές οδήγησαν σε κατακερματισμό της αγοράς. Αυτό αναδεικνύει την επείγουσα ανάγκη για έναν μηχανισμό συντονισμού εξαγωγών σε επίπεδο ΕΕ, ειδικά αν οι τεχνολογίες που υποστηρίζονται από το EDF πρόκειται να φτάσουν σε στρατηγική κλίμακα και να προσφέρουν επιχειρησιακή αξία στο εξωτερικό.

Βασικά σημεία  

Ο νομικός κατακερματισμός παραμένει η μεγαλύτερη ευπάθεια της Ευρώπης.   

Τα προγράμματα EDF και SAFE πρέπει να επιβάλλουν κοινούς κανόνες για την πνευματική ιδιοκτησία, την αδειοδότηση εξαγωγών και τα συμβόλαια κύκλου ζωής.   

Το ReArm απαιτεί γρήγορα νομικά εργαλεία για να ευθυγραμμίσει την ταχύτητα προμηθειών με τις επιχειρησιακές ανάγκες.

Χωρίς νομική συνοχή, οι νέες αμυντικές φιλοδοξίες της Ευρώπης κινδυνεύουν να επαναλάβουν λάθη του παρελθόντος: περισσότερη χρηματοδότηση αλλά χωρίς ισχύ πυρός ή διαλειτουργικότητα.

*Diplomatic Academy University of Nicosia