Τι αναφέρει για την Τουρκία η ετήσια έκθεση της Υπηρεσίας Αμυντικών Πληροφοριών των ΗΠΑ

Μπάμπης Παπασπύρος

Η ετήσια έκθεση της Υπηρεσίας Αμυντικών Πληροφοριών των ΗΠΑ (DIA), με τίτλο «2025 Worldwide Threat Assessment», αποτελεί έναν σημαντικό δείκτη των αντιλήψεων της Ουάσιγκτον για το παγκόσμιο σύστημα ασφαλείας. 

Η έκθεση αξιολογεί τους βασικούς στρατηγικούς αντιπάλους και παρακολουθεί τις εξελίξεις σε περιοχές κρίσιμης σημασίας για τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Αν και η Τουρκία δεν περιλαμβάνεται μεταξύ των κύριων απειλών, η έκθεση την τοποθετεί στο μικροσκόπιο ως περιφερειακή δύναμη με διφορούμενη συμπεριφορά, ειδικά στο πεδίο της Μέσης Ανατολής και της διάχυσης τεχνολογίας.

Η Τουρκία ως δίαυλος στρατιωτικής τεχνολογίας

Ένα από τα πιο ανησυχητικά σημεία της έκθεσης αφορά τη σύνδεση της Τουρκίας με την παράκαμψη εξαγωγικών περιορισμών τεχνολογίας που σχετίζεται με όπλα μαζικής καταστροφής (WMD). Συγκεκριμένα, η έκθεση αναφέρει:

«Υλικά και τεχνολογίες σχετιζόμενα με τα WMD του Πακιστάν πιθανότατα αποκτώνται κυρίως από την Κίνα και διακινούνται μέσω Χονγκ Κονγκ, Σιγκαπούρης, Τουρκίας και Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων».

Η διατύπωση αυτή υπονοεί έναν ρόλο της Τουρκίας ως χώρας-μεταφορέα (transit state) εξαρτημάτων ή τεχνογνωσίας που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για πυρηνικά ή χημικά προγράμματα. Παρόλο που δεν δηλώνεται άμεση συνενοχή, η έμμεση εμπλοκή προκαλεί ανησυχία στις ΗΠΑ.

Η εμπλοκή στη Συρία: Νέοι κίνδυνοι και διπλωματικά ρίσκα

Ιδιαίτερη σημασία αποκτά και η περιγραφή της τουρκικής στρατιωτικής και πολιτικής παρέμβασης στη Συρία, ιδιαίτερα μετά την κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ. Η έκθεση υπογραμμίζει:

«Η τουρκική υποστήριξη στην HTS και σε άλλες αντάρτικες ομάδες πριν και κατά τη διάρκεια της επίθεσης, πιθανότατα έχει καταστήσει την Άγκυρα τον πιο επιδραστικό ξένο εταίρο της νέας κυβέρνησης της Συρίας».

Σε αντίθεση με το Ιράν που αποσύρθηκε, και τη Ρωσία που επίσης περιορίζει τη στρατιωτική της παρουσία, η Τουρκία προχωρά σε επιθετικές ενέργειες εναντίον των κουρδικών δυνάμεων SDF, των βασικών εταίρων των ΗΠΑ στον αγώνα κατά του ISIS. Η έκθεση τονίζει πως η στρατιωτική υπεροχή της Τουρκίας και η πολιτική απομόνωση των SDF ενισχύουν την άποψη ότι:

«Οι SDF πιθανότατα αντιμετωπίζουν υπαρξιακή απειλή από την Άγκυρα, γεγονός που θα αποδυναμώσει τη συνεργασία τους με τις ΗΠΑ στον αντιτρομοκρατικό αγώνα κατά του ISIS».

Τακτικισμός ή στρατηγική αλλαγή;

Η Τουρκία φαίνεται να εκμεταλλεύεται το κενό εξουσίας στη Συρία για να εδραιώσει τις δικές της επιδιώξεις. Σύμφωνα με την έκθεση, η Άγκυρα σκοπεύει να πιέσει τη νέα συριακή κυβέρνηση να συμμορφωθεί με τις τουρκικές στρατηγικές προτεραιότητες, που περιλαμβάνουν:

• Εκκαθάριση των SDF από τα σύνορα με την Τουρκία (τους θεωρεί παρακλάδι του PKK).
• Επιστροφή Σύρων προσφύγων από την Τουρκία στη Συρία.
• Ενίσχυση των οικονομικών δεσμών με τη νέα διοίκηση στη Δαμασκό

Μάλιστα, ο Τούρκος υπουργός Άμυνας πρότεινε συνεργασία με τις ΗΠΑ στις αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις, αντί των SDF, υποσχόμενος στρατιωτική στήριξη στην προσωρινή κυβέρνηση αν του ζητηθεί.

Η Διπλωματική ακροβασία της Άγκυρας

Η στάση της Τουρκίας αντανακλά μια πιο επιθετική πολιτική “στρατηγικής αυτονομίας”, όπως τη χαρακτηρίζουν Δυτικοί αναλυτές. Με τη Ρωσία απασχολημένη στην Ουκρανία και το Ιράν σε φάση αναδίπλωσης, η Άγκυρα επιχειρεί να «γεμίσει το κενό» στη Συρία, διεκδικώντας ρόλο ρυθμιστή.

Ωστόσο, αυτή η στάση ενδέχεται να οδηγήσει σε περαιτέρω επιδείνωση των σχέσεων με τις ΗΠΑ, ιδιαίτερα αν η Τουρκία υπονομεύσει την κουρδική δύναμη SDF που οι ΗΠΑ θεωρούν κρίσιμο εταίρο κατά του Ισλαμικού Κράτους. Το μήνυμα της έκθεσης είναι ξεκάθαρο: η τουρκική επιθετικότητα έχει στρατηγικό κόστος, αν δεν συνοδεύεται από διπλωματική σύνεση.

Η DIA βλέπει την Τουρκία ως μια περιφερειακή δύναμη με αυξανόμενη επιρροή, αλλά και αμφιλεγόμενες επιλογές. Η εμπλοκή της στη μεταφορά στρατιωτικής τεχνολογίας, η στρατιωτική της επέκταση στη Συρία εις βάρος των αμερικανικών εταίρων (SDF), και οι απόπειρες να παίξει ρόλο αντικαταστάτη των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή προκαλούν σκεπτικισμό.

Αντί να αποτελεί παράγοντα σταθερότητας, η Τουρκία εμφανίζεται στην έκθεση ως αναδυόμενη μεταβλητή που μπορεί να ανατρέψει ισορροπίες, είτε με επιλογές που ευνοούν ανταγωνιστές των ΗΠΑ, είτε με κινήσεις που αμφισβητούν τη συμμαχική συνοχή του ΝΑΤΟ.

Το επόμενο διάστημα θα δείξει αν η Τουρκία θα μπορέσει να ισορροπήσει ανάμεσα στις φιλοδοξίες της και τις απαιτήσεις της διεθνούς νομιμότητας. Αν όχι, ενδέχεται να αντιμετωπίσει συντονισμένη πίεση τόσο από την Ουάσιγκτον όσο και από άλλους εταίρους της Δύσης.