Το ΝΑΤΟ και η νέα εποχή στην Αμυντική Βιομηχανία

Μπάμπης Παπασπύρος

Ακολουθεί άρθρο, βασισμένο στο κείμενο: "NATO’s role in defence industry production", σχετικά με τον ρόλο της Συμμαχίας στην παραγωγή και τον συντονισμό της αμυντικής βιομηχανίας. Το κείμενο παρουσιάσθηκε στην σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στην Χάγη στις 25 Ιουν. 2025

Η Βορειοατλαντική Συμμαχία (ΝΑΤΟ) διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην ενίσχυση των αμυντικών δυνατοτήτων των κρατών-μελών της, με στόχο την αποτελεσματική αποτροπή και άμυνα σε έναν συνεχώς μεταβαλλόμενο και συχνά απρόβλεπτο γεωπολιτικό κόσμο. Αν και η ανάπτυξη των στρατιωτικών ικανοτήτων παραμένει κυρίως εθνική ευθύνη, η συντονιστική λειτουργία του ΝΑΤΟ εξασφαλίζει τη διαλειτουργικότητα των εθνικών συστημάτων, την κοινή προμήθεια στρατιωτικού εξοπλισμού και την αξιοποίηση οικονομιών κλίμακας.

Αναδιαμόρφωση της Αμυντικής Βιομηχανίας σε Περίοδο Κρίσης

Οι παγκόσμιες εξελίξεις και η επιθετική πολιτική της Ρωσίας, ιδιαίτερα μετά την παράνομη προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 και την πλήρους κλίμακας εισβολή στην Ουκρανία το 2022, οδήγησαν σε μια αποφασιστική αναθεώρηση της στάσης των Συμμάχων ως προς την αμυντική επένδυση. Η ειρήνη στην Ευρώπη έχει διασαλευτεί, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για αξιόπιστη και αποτελεσματική αποτρεπτική ισχύ.

Για την αντιμετώπιση αυτής της πρόκλησης, οι Σύμμαχοι ενίσχυσαν δραστικά τις επενδύσεις στην αμυντική παραγωγή και την ανανέωση των αποθεμάτων, μέσω:

• της υιοθέτησης νέων εθνικών στρατηγικών άμυνας,
• της τροποποίησης των διαδικασιών προμηθειών για μεγαλύτερη ευελιξία και ταχύτητα,
• της δημιουργίας νέων γραμμών παραγωγής πυρομαχικών και εκρηκτικών,
• της σύναψης μακροπρόθεσμων συμβολαίων για προηγμένα οπλικά συστήματα και
• της συμμετοχής σε διμερείς ή πολυεθνικές πρωτοβουλίες για κοινές προμήθειες.

Η Υπηρεσία Υποστήριξης και Προμηθειών του ΝΑΤΟ (NSPA) διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο, συντονίζοντας την παράδοση δισεκατομμυρίων ευρώ σε κρίσιμα πυρομαχικά και εξοπλισμό προς τους Συμμάχους.

Η Δέσμευση για Βιομηχανική Επέκταση: Η Νέα Πρωτοβουλία του 2024

Στη Σύνοδο Κορυφής της Ουάσιγκτον το 2024, οι Σύμμαχοι υπέγραψαν τη «Δέσμευση για Επέκταση της Βιομηχανικής Ικανότητας του ΝΑΤΟ», η οποία στοχεύει:

• στην εμβάθυνση της διατλαντικής συνεργασίας στον αμυντικό τομέα,
• στην ενίσχυση των εθνικών βιομηχανικών στρατηγικών και της ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών,
• στην ταχεία προμήθεια κρίσιμων ικανοτήτων για άμυνα και υποστήριξη της Ουκρανίας,
• στην ενίσχυση της υιοθέτησης νέων τεχνολογιών,
• στην προστασία κρίσιμων εφοδιαστικών αλυσίδων, όπως οι μικροεπεξεργαστές.

Το ΝΑΤΟ ενέκρινε επίσης τον «Οδικό Χάρτη για την Ασφάλεια Κρίσιμων Εφοδιαστικών Αλυσίδων Άμυνας», που εντοπίζει ευκαιρίες συνεργασίας για την πρόληψη διαταραχών στην παραγωγή αμυντικού εξοπλισμού.

Το Σχέδιο Δράσης για την Αμυντική Παραγωγή: Από τη Θεωρία στην Πράξη

Το 2023, στη Σύνοδο Κορυφής του Βίλνιους, εγκρίθηκε το πρώτο «Σχέδιο Δράσης για την Αμυντική Παραγωγή», που βασίστηκε σε τρεις πυλώνες:

Συγκέντρωση ζήτησης (Aggregating Demand): Κοινές παραγγελίες και πολυετείς συμβάσεις μεταξύ Συμμάχων για να ενισχυθεί η προβλεψιμότητα για τη βιομηχανία και να επιταχυνθεί η παραγωγή.

Αντιμετώπιση προκλήσεων στη βιομηχανική ικανότητα: Δημιουργία του «Συμβουλίου Παραγωγής Αμυντικής Βιομηχανίας» με ομάδες εργασίας για την παραγωγική ικανότητα, τις εφοδιαστικές αλυσίδες και τη διαλειτουργικότητα.

Αύξηση της διαλειτουργικότητας: Εναρμόνιση των προτύπων του ΝΑΤΟ και ενσωμάτωσή τους στα εθνικά προγράμματα.

Το επικαιροποιημένο Σχέδιο του 2025 προχωρά περαιτέρω, εστιάζοντας:

• στην εξασφάλιση πρώτων υλών και κρίσιμων συστατικών,
• στην καινοτομία και τον εκσυγχρονισμό των Συμμαχικών δυνάμεων,

• στη συνεργασία με εταίρους όπως η ΕΕ, η Ουκρανία και χώρες της περιοχής Ινδο-Ειρηνικού.

Μία Σταθερή Δέσμευση για το Μέλλον: 5% του ΑΕΠ στην Άμυνα

Στη Σύνοδο του 2025 στην Χάγη, οι Σύμμαχοι δεσμεύτηκαν να επενδύουν το 5% του ΑΕΠ τους στην άμυνα μέχρι το 2035, με το 3,5% να κατευθύνεται σε βασικές στρατιωτικές ανάγκες και το 1,5% σε σχετικές επενδύσεις όπως η προστασία κρίσιμων υποδομών. Αυτή η νέα δέσμευση αποτελεί τη φυσική συνέχεια της Πρωτοβουλίας του 2014, που προέβλεπε 2% του ΑΕΠ για αμυντικές δαπάνες και 20% αυτών για μεγάλης κλίμακας εξοπλισμό.

Τεχνολογική Υπεροχή και Συνεργασία με τη Βιομηχανία

Το ΝΑΤΟ δίνει έμφαση όχι μόνο στην ποσοτική ενίσχυση των δυνάμεων, αλλά και στη διατήρηση της τεχνολογικής υπεροχής. Μέσω της συνεργασίας με τη βιομηχανία, αναπτύσσονται και υιοθετούνται νέες τεχνολογίες αιχμής, όπως:

• τεχνητή νοημοσύνη,
• αυτόνομα συστήματα,
• βιοτεχνολογία,
• κβαντικές τεχνολογίες.

Η συνεργασία αυτή βασίζεται σε κοινές αξίες και την υπεύθυνη χρήση της τεχνολογίας στο πλαίσιο των δημοκρατικών αρχών.

Οι Κύριοι Μηχανισμοί Συντονισμού

Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων, το ΝΑΤΟ αξιοποιεί σειρά θεσμικών οργάνων, όπως:

• Η Διάσκεψη Διευθυντών Εξοπλισμών (CNAD), που διαμορφώνει την πολιτική εξοπλισμών,
• Το Συμβούλιο Παραγωγής Αμυντικής Βιομηχανίας, που συντονίζει θέματα παραγωγής και προμηθειών,
• Η Ομάδα Συμβουλευτικής Βιομηχανίας (NIAG), που παρέχει συμβουλές από την πλευρά της βιομηχανίας,
• Η Υπηρεσία Υποστήριξης και Προμηθειών (NSPA), που διευκολύνει τις προμήθειες και την υλικοτεχνική υποστήριξη.

Το ΝΑΤΟ εισέρχεται σε μία νέα εποχή αμυντικής και βιομηχανικής αναγέννησης. Με φόντο την αστάθεια του παγκόσμιου περιβάλλοντος και τις συνεχείς απειλές, η Συμμαχία επενδύει αποφασιστικά στην ενίσχυση της αποτρεπτικής της ικανότητας, μέσω της συστηματικής συνεργασίας με τη βιομηχανία, της ενίσχυσης της παραγωγικής βάσης και της τεχνολογικής καινοτομίας. 

Το μήνυμα είναι σαφές: η άμυνα και η ασφάλεια της Συμμαχίας εξαρτώνται πλέον όχι μόνο από τις ένοπλες δυνάμεις, αλλά και από την ικανότητα της βιομηχανίας να ανταποκρίνεται στις προκλήσεις του μέλλοντος.