Ισλαμική ιδιοποίηση στο όρος Σινά: Η επίθεση της Αιγύπτου στο παλαιότερο χριστιανικό μοναστήρι στον κόσμο που λειτουργεί επί 1500 χρόνια

Το άρθρο βασίζεται σε ανάρτηση του Raymond Ibrahim  στις 9 Ιουνίου 2025, καθώς και τις σχετικές εξελίξεις γύρω από την ιστορική Μονή της Αγίας Αικατερίνης στο Όρος Σινά. Το κείμενο περιλαμβάνει ανάλυση της σπουδαιότητας της Μονής, των νομικών και πολιτικών διαστάσεων της υπόθεσης, των αντιδράσεων Εκκλησίας και Διεθνούς Κοινότητας και ιστορικό πλαίσιο.

1. Εισαγωγή: Η Μονή που συγκεντρώνει Χριστιανούς, Εβραίους και Μουσουλμάνους

Η Μονή της Αγίας Αικατερίνης στο Όρος Σινά (η λεγόμενη “Saint Catherine’s Monastery”) θεωρείται η παλαιότερη συνεχώς λειτουργούσα χριστιανική μονή στον κόσμο, χωροθετημένη στους πρόποδες του ιστορικού Όρους Σινά, όπου κατά την παράδοση ο Μωυσής έλαβε τις Δέκα Εντολές . Ιδρύθηκε ανάμεσα στα έτη 548–565 μ.Χ. με εντολή του  αυτοκράτορα Ιουστινιανού και από τότε λειτουργεί συνεχώς, χωρίς ποτέ να διακοπεί ακόμη και παρά τις εναλλαγές σε πολιτισμούς, κατακτητές και θρησκείες .

Η Μονή έχει αναγνωριστεί επίσημα ως μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς (UNESCO, 2002) και αποτελεί καταφύγιο για αναρίθμητους λατρευτές και ερευνητές χριστιανούς, ιουδαίους και μουσουλμάνους , εξαιτίας της βαθιάς συμβολικής της αξίας, της βιβλιοθήκης της με σπάνια χειρόγραφα και της παράδοσης που αγκαλιάστηκε από όλες τις θρησκείες 

2. Το νεότερο επεισόδιο: Δικαστική απόφαση και σχέδια κατάσχεσης

Την 29η Μαΐου 2025, έγινε πράξη η  έντονη ισλαμική αντίδραση, μέσω απόφασης που εκδόθηκε από αιγυπτιακό δικαστήριο. Η απόφαση αφορούσε την κατάσχεση εκτάσεων γης που ανήκουν στη Μονή αμπελώνες, κήπους και κτίρια,  με επίκληση του αιγυπτιακού νόμου περί κατόχων ερήμου επί σειρά ετών χωρίς τίτλο ιδιοκτησίας (περίπου 15ετίας) .

Η φήμη ότι η Μονή κινδυνεύει με κατάσχεση, απομάκρυνση μοναχών και μετατροπή σε μουσείο προκάλεσε σοκ. Παρά τον ισχυρισμό των αιγυπτιακών αρχών ότι δεν πρόκειται να κλείσει, ούτε να εμποδιστεί η λειτουργία της, η κοινή γνώμη και η Εκκλησία εξέλαβαν την απόφαση ως εν δυνάμει κατάργηση του θρησκευτικού και λειτουργικού χαρακτήρα της Μονής .

3. Αντίδραση της Ορθόδοξης Εκκλησίας και ελληνικής διπλωματίας

Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Ιερώνυμος Β’ καταδίκασε την απόφαση ως «σκάνδαλο», ειδικότερα λόγω της «βίαιης παραβίασης των θρησκευτικών και ανθρώπινων ελευθεριών» της Ορθοδοξίας, και χαρακτήρισε τις πράξεις «κατάργηση της ύπαρξης της Μονής» εντός της αιγυπτιακής δικαιοσύνης .

Η ελληνική κυβέρνηση, μέσω διπλωματικών διαύλων, επιδόθηκε σε έντονες διαπραγματεύσεις. Στις 5 Ιουνίου 2025, οι Υπουργοί Εξωτερικών της Αιγύπτου και της Ελλάδας συμφώνησαν σε στρατηγική συνεργασία που διασφαλίζει τον νομικό και πνευματικό χαρακτήρα της Μονής, επιβεβαιώνοντας πως θα συνεχίσει να εξυπηρετεί θρησκευτικές λατρευτικές ανάγκες .

Παράλληλα, ο Αιγύπτιος Υπουργός Εξωτερικών ξεκαθάρισε ότι η απόφαση δεν επηρεάζει τη βασική πρόσβαση και χρήση της Μονής, ενώ διαβεβαίωσε ότι η πνευματική αξία δεν θα θιγεί .

4. Ιστορικό και συμβολικές αναλογίες

Ο Raymond Ibrahim βλέπει την προσπάθεια αυτή ως πολιτική κίνηση που εντάσσεται σε ένα γενικότερο πλέγμα «ισλαμικής εποικιστικής νομοθεσίας», όπου υπονομεύεται η χριστιανική παρουσία μισό αιώνα μετά τη Δημιουργία του Ισλάμ.

Η υπόθεση συγκρίνεται με μετατροπές θρησκευτικών χώρων, όπως η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί στην Κωνσταντινούπολη το 2022, σύμβολο άλλης ισχυρής ιστορικά χριστιανικής εκκλησίας. Ο Ibrahim υπογραμμίζει ότι τέτοια περιστατικά «καταφέρνουν περισσότερη ζημιά μέσω νόμων» απ’ ό,τι με ανοιχτή βία, ισχυριζόμενος ότι η νεότερη αυτή κίνηση «επισκιάζει όλους τους προηγούμενους πολιτισμούς μουσουλμάνων κατακτητών» .

Ιστορικά, επισημαίνει, το Ισλάμ σε πολλές περιπτώσεις κατέλαβε χριστιανικούς ναούς και αρχαιολογικούς χώρους. Αντίθετα, στη Δύση διατηρούνται και προστατεύονται αντίστοιχοι θρησκευτικοί χώροι, π.χ. το παλάτι της Αλάμπρα στην Ισπανία, που διατηρείται με σεβασμό ως μουσουλμανικό μνημείο .

5. Νομικό και πολιτικό πλαίσιο στην Αίγυπτο

Ο αιγυπτιακός νόμος περί γης στην έρημο επιτρέπει την απόκτηση κυριότητας μετά από ενάσκηση καλλιέργειας και χρήσης για περίοδο που κυμαίνεται γύρω στα 15 χρόνια. Ο Ibrahim υποστηρίζει ότι αυτό δεν ισχύει για την Μονή, η οποία καλλιεργεί τις εκτάσεις πάνω από 1.400 χρόνια .

Ο ειδικός Adel Guindy, συνιδρυτής της Coptic Solidarity, δήλωσε με νόημα:

«η Μονή κατοικείται, καλλιεργείται και αναπτύσσεται αδιάκοπα εδώ και πάνω από 1.450 χρόνια!» .

Η επίκληση σε αυτόν τον νόμο φαντάζει προσχηματική, εάν δεν λαμβάνει υπόψη τη διακεκριμένη ιστορική και νομική παράδοση της Μονής.

6. Διεθνής κοινή γνώμη, διπλωματία και συνέπειες

Οι σχέσεις Αιγύπτου και Ελλάδας δοκιμάστηκαν και χρειάστηκε να επέμβει διπλωματία σε υψηλό επίπεδο. Η συμφωνία που επετεύχθη τις αρχές Ιουνίου (5/6/2025) προβλέπει πως:

Η Μονή θα διατηρήσει τη νομική και θρησκευτική της αυτοτέλεια.

Η πρόσβαση των μοναχών και των πιστών θα παραμείνει ανεμπόδιστη.

Οι ιδιοκτησιακές διεκδικήσεις θα ρυθμισθούν με σεβασμό στο διεθνές δίκαιο και τη θρησκευτική παράδοση 

Ωστόσο, η γενικότερη λογική του κρατικού ελέγχου ιστορικών θρησκευτικών χώρων ήταν εμφανής στις προηγούμενες προσπάθειες, όπως το 2018, όταν η Μονή έκλεισε πριν από τη Χριστουγεννιάτικη λειτουργία, ένα γεγονός που ο Ibrahim χαρακτήρισε «διακριτική πρακτική καταστολής», παρά έμφυτη βία .

7. Συμπεράσματα: Πολιτισμός, θρησκεία και διεθνείς προοπτικές

Η τρέχουσα κρίση της Μονής Αγίας Αικατερίνης αναδεικνύει βασικές προκλήσεις:

Το ζήτημα της θρησκευτικής ελευθερίας και ιδιοκτησίας: Όταν εθνικές νομοθεσίες συγκρούονται με διεθνείς δεσμεύσεις (UNESCO), δημιουργείται κρίση εμπιστοσύνης.

Η μετατροπή θρησκευτικών χώρων: Από την Αγία Σοφία έως τη Μονή Σινά, τέτοια βήματα λειτουργούν ως δηλωτικές πολιτικές πολιτισμικής αναθεώρησης.

Η διεθνής προστασία πολιτιστικής κληρονομιάς: Η δέσμευση της UNESCO πρέπει να συνοδεύεται από ενεργητική εποπτεία και ευθύνη κρατών και κοινοτήτων.

Ο ρόλος της διεθνούς και εκκλησιαστικής διπλωματίας: Η επιτυχής διπλωματική παρέμβαση Ελλάδας–Αιγύπτου δείχνει ότι, ακόμη και σε ευαίσθητα ζητήματα, υπάρχει τρόπος διευθέτησης συμφερόντων.

Τελικά, η υπόθεση αποδεικνύει πως ακόμη και σε μια εποχή όπου η θρησκευτική και πολιτιστική ταυτότητα αντιμετωπίζει δυνατές προκλήσεις, υπάρχει χώρος συνύπαρξης και σεβασμού. Η Μονή της Αγίας Αικατερίνης μπορεί, και πρέπει, να λειτουργεί όχι μόνο ως μνημείο αλλά και ως ζωντανή μαρτυρία διαχρονικής θρησκευτικής αρμονίας καθώς και ως παράδειγμα σεβασμού και προστασίας της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.

Συνοψίζοντας, το τρίπτυχο των "ιστορικών στοιχείων – δικαστικής απόφασης – διπλωματικής ανταπόκρισης" δείχνει ένα σύγχρονο παράδειγμα όπου η πολιτική, η θρησκεία, και το διεθνές δίκαιο διασταυρώνονται. Η παγκόσμια ματιά πρέπει να διασφαλίσει ότι τέτοιες περιπτώσεις δεν επισκιάζουν αισθήματα ιστορικής αδικίας, αλλά αντίθετα ενισχύουν την ανάγκη για προστασία, διάλογο και σεβασμό στην πολιτιστική και θρησκευτική ποικιλότητα.

Σημείωση του exomatiakaivlepo

Οι προσεχείς μήνες θα δείξουν ποιες ακριβώς είναι οι προθέσεις της Αιγύπτου για την τύχη, το μέλλον και το καθεστώς λειτουργίας της Μονής της Αγίας Αικατερίνης