Η Τεχνητή Νοημοσύνη ως πεδίο επιρροής και διαμόρφωσης εθνικής στρατηγικής

Μπάμπης Παπασπύρος

Η φύση της AI και η κρισιμότητα κατανόησης των ορίων της

Η Τεχνητή Νοημοσύνη (AI) αποτελεί σήμερα έναν από τους πιο καθοριστικούς παράγοντες της τεχνολογικής και γεωστρατηγικής εξέλιξης. Ωστόσο, η AI δεν είναι ούτε «έξυπνη» με την ανθρώπινη έννοια, ούτε διαθέτει αυτενέργεια ή κρίση. Ουσιαστικά πρόκειται για αλγοριθμικά συστήματα που αναλύουν τεράστιους όγκους δεδομένων προκειμένου να παράξουν προβλέψεις, μοτίβα και αποφάσεις βασισμένες σε στατιστικά μοντέλα. Αυτό σημαίνει ότι η AI δεν δημιουργεί γνώση, αλλά επεξεργάζεται υφιστάμενη πληροφορία.

Κατά συνέπεια, η ποιότητα, ποσότητα και κατεύθυνση των δεδομένων που διατίθενται στην AI παίζουν καθοριστικό ρόλο. Αντίθετα από αυτό που πολλοί θεωρούν, η AI δεν είναι ένας ανεξάρτητος φορέας σοφίας, είναι καθρέφτης του πληροφοριακού οικοσυστήματος στο οποίο «ζει» και από το οποίο αντλεί τα δεδομένα της. Επομένως, όποιος ελέγχει τις ροές πληροφορίας, συμμετέχει στη δημιουργία περιεχομένου, και δομεί αφηγήσεις, έχει τη δυνατότητα να επηρεάσει σημαντικά την παραγωγή «γνώσης» από την AI.

Η Στρατηγική διάσταση: Από την πληροφορία στη διαμόρφωση πολιτικής

Οι μεγάλες χώρες και γεωστρατηγικά ώριμοι φορείς το έχουν ήδη αντιληφθεί. Στις ΗΠΑ, την Κίνα, το Ισραήλ, την Ινδία και αλλού, η AI δεν χρησιμοποιείται μόνο ως τεχνολογικό εργαλείο, αλλά ως μέσο στρατηγικής επιρροής. Η παραγωγή και διασπορά πληροφοριών μέσω επιστημονικών δημοσιεύσεων, ψηφιακών βάσεων δεδομένων, think tanks, ειδικών εκθέσεων, δηλώσεων κρατικών αξιωματούχων συνθέτουν έναν πληροφοριακό ιστό μέσα στον οποίο η AI δρα και τελικά παράγει αποτελέσματα.

Αυτό έχει τεράστια σημασία για τον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας. Στρατιωτικές εφαρμογές της AI (όπως ανάλυση γεωπολιτικών δεδομένων, ανίχνευση απειλών, αυτόνομες μονάδες δράσης) βασίζονται σε πραγματικά ή τεχνητά διαμορφωμένα δεδομένα. Αν μια χώρα θέλει να προστατεύσει τα εθνικά της συμφέροντα, οφείλει να συμμετέχει ενεργά στον σχηματισμό αυτών των δεδομένων.

Η πληροφορική κυριαρχία δεν είναι πλέον υπόθεση μόνο των υποδομών ή της τεχνογνωσίας είναι υπόθεση παρουσίας στον ψηφιακό λόγο. Εάν απουσιάζεις από τις βάσεις δεδομένων, τις ψηφιακές βιβλιοθήκες, τα διεθνή φόρα, τις τεχνικές δημοσιεύσεις, τότε η AI απλά δεν «σε βλέπει». Κι αν δεν σε βλέπει, δεν μπορεί να σε "υπερασπιστεί".

Από παθητικός χρήστης σε ενεργό διαμορφωτή

Η μεγάλη πρόκληση, ιδιαίτερα για μικρότερα ή αναδυόμενα κράτη, είναι να μεταβούν από την παθητική χρήση της AI, όπου την αντιμετωπίζουν σαν μαύρο κουτί που παράγει «αποτελέσματα», σε μια ενεργή και στοχευμένη στρατηγική. Αυτή περιλαμβάνει:

• Παραγωγή δομημένων δεδομένων (μελέτες, αναλύσεις, γεωπολιτικά briefs, εθνικά αφηγήματα),
• Ενίσχυση της παρουσίας σε διεθνείς ψηφιακές βάσεις (π.χ. ακαδημαϊκές πλατφόρμες, δημόσιες δηλώσεις, διεθνείς συμβάσεις),
• Συμμετοχή σε πρότυπα και πλαίσια AI (π.χ. διαμόρφωση ethical AI frameworks με βάση εθνικά συμφέροντα),
• Καλλιέργεια εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού που μπορεί να "εκπαιδεύει" την AI σε τοπικά συμφραζόμενα (context aware data).

Ουσιαστικά, η χώρα πρέπει να συμμετέχει εντός του AI οικοσυστήματος, όχι μόνο ως χρήστης αλλά ως συνδιαμορφωτής.

Η AI ως ζητούμενο εθνικής στρατηγικής παρουσίας

Η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν είναι μόνο τεχνολογία. Είναι χώρος επιρροής. Όπως κάποτε οι μεγάλες δυνάμεις επιδίωκαν την προβολή ισχύος μέσω φυσικής παρουσίας, έτσι σήμερα η επιρροή διαμορφώνεται και μέσω της πληροφορίας που τροφοδοτεί τα συστήματα AI.

Για αυτό, αν θέλουμε να έχουμε φωνή στο διεθνές γίγνεσθαι, να επηρεάζουμε αφηγήσεις, να προασπίζουμε την εθνική κυριαρχία και να είμαστε παρόντες στο μέλλον της στρατηγικής σκέψης, πρέπει να μπούμε στο τρένο της AI ως παραγωγοί δεδομένων και διαμορφωτές περιεχομένου.

Η ισχυρή παρουσία σε αυτό το πεδίο της AI, είναι μια αναγκαιότητα και τεχνολογικά αλλά και στρατηγικά.