Η επανάσταση των μη επανδρωμένων ναυτικών συστημάτων και η παγκόσμια στροφή στην υποθαλάσσια κυριαρχία

1. Το νέο δόγμα των θαλασσίων επιχειρήσεων

Η ταχεία εξέλιξη της τεχνολογίας, σε συνδυασμό με τις εντεινόμενες γεωπολιτικές προκλήσεις, μεταμορφώνουν δραστικά το πεδίο των ναυτικών επιχειρήσεων. Τα παραδοσιακά πληρώματα έρχονται πλέον να πλαισιωθούν και σε ορισμένες περιπτώσεις να αντικατασταθούν από μη επανδρωμένα ναυτικά συστήματα (Uncrewed Naval Systems), τα οποία προσφέρουν ευελιξία, ακρίβεια και χαμηλό λειτουργικό κόστος.

Η συνολική αγορά των συγκεκριμένων τεχνολογιών στις επιλεγμένες χώρες της έκθεσης προβλέπεται να αυξηθεί από 1,7 δισ. δολάρια το 2025 σε 3 δισ. δολάρια το 2029, σημειώνοντας μέσο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης (CAGR) 14,6%. 

Κύριοι τομείς επένδυσης αποτελούν:

• τα μη επανδρωμένα επιφανειακά σκάφη (USVs),
• τα μη επανδρωμένα υποθαλάσσια οχήματα (UUVs/USSVs),
• τα υποβρύχια σκάφη κοντά στον πυθμένα (USSV-OF),
• οι ναυτικά εκτοξευόμενοι UAVs για επιτήρηση και ISR (Intelligence, Surveillance, Reconnaissance).

Οι κύριες αγορές είναι οι ΗΠΑ (60% της συνολικής δαπάνης), η Γαλλία, η Ολλανδία, η Ιταλία και η Αυστραλία.

2. Παραδείγματα στρατηγικών ανά χώρα

Αυστραλία: Επενδύει 7,2 δισ. δολάρια σε μη επανδρωμένα και υποθαλάσσια συστήματα. Το πρόγραμμα Ghost Shark XLAUV φιλοδοξεί να προσφέρει αυτονομία σε βάθη 6.000 μέτρων για 10 ημέρες. Παράλληλα, η χώρα αποκτά 6 μεγάλα σκάφη επιφανείας που θα λειτουργούν ως optionally-crewed (LOSVs), με δυνατότητες μακράς εμβέλειας και κάθετης εκτόξευσης πυραύλων.

Γαλλία: Ηγείται στην Ευρώπη με προγράμματα όπως το Aliaca UAS, το CAMCOPTER S-100 και το κάθετης απογείωσης SDAM VTOL drone. Συνεργάζεται με το Ηνωμένο Βασίλειο για το Maritime Mine Countermeasure (MMCM) πρόγραμμα, βασισμένο σε AUVs και USVs.

ΗΠΑ: Αναπτύσσουν UAVs όπως το MQ-25 Stingray και UUVs τύπου XLUUV Orca, ενώ το Ναυτικό (USN) εστιάζει στην αποτροπή μέσω βαθιάς θαλάσσιας επιτήρησης και αναχαίτισης. Η Ακτοφυλακή (USCG) αξιοποιεί UAS για επιτήρηση στα National Security Cutters.

Ιταλία: Παράγγειλε (και προσωρινά ανέστειλε) τρία BlueWhale UUVs από το Ισραήλ, ενώ αναπτύσσει νέα ναρκαλιευτικά εξοπλισμένα με μη επανδρωμένα μέσα. Τα ScanEagle UAVs έχουν ήδη ενταχθεί σε φρεγάτες για ISR αποστολές.

Γερμανία: Δοκιμάζει επίσης το BlueWhale, σε συνεργασία με την Israel Aerospace Industries (IAI). Παράλληλα, αναπτύσσει το Modifiable Underwater Mothership (MUM) με modular αρχιτεκτονική και υδρογονοκίνητο σύστημα πρόωσης, προσανατολισμένο και σε πολιτική χρήση.

3. Το Ισραήλ στο επίκεντρο της καινοτομίας

Παρότι δεν περιλαμβάνεται με αυτόνομο κεφάλαιο στην έκθεση, το Ισραήλ παίζει καθοριστικό ρόλο στην αγορά μέσω των εξαγωγών του. Ξεχωρίζει:

BlueWhale AUV (Israel Aerospace Industries)

Αυτόνομο υποβρύχιο μήκους 11 μέτρων, βάρους 5,5 τόνων.

Δραστηριότητες: ανθυποβρυχιακός πόλεμος, κατασκοπεία, χαρτογράφηση ναρκών.

Μπορεί να επιχειρεί για εβδομάδες με πλήρως αυτόνομη πλοήγηση.

Έχει ήδη δοκιμαστεί από τη Γερμανία και προγραμματιζόταν να αγοραστεί από την Ιταλία (πριν την αναστολή του προγράμματος το 2024).

Τα UAVs του Ισραήλ χρησιμοποιούνται από ευρωπαϊκούς και ασιατικούς στρατούς, καθιστώντας τη χώρα ηγέτη στον τομέα.

Το Ισραήλ επίσης αναπτύσσει τεχνολογίες sensor fusion, AI-driven sonar και ασύρματη υποθαλάσσια επικοινωνία, αυξάνοντας την επιβιωσιμότητα και την αποτελεσματικότητα των μη επανδρωμένων μέσων.

4. Προοπτικές και κίνδυνοι

Η επερχόμενη δεκαετία αναμένεται να χαρακτηριστεί από τρία κύρια ρεύματα:

• Αυτοματισμός και AI: Σταδιακή μετάβαση σε πλήρως αυτόνομες αποστολές επιτήρησης, μάχης και αναχαίτισης.
• Συνεργασία επανδρωμένων και μη επανδρωμένων μέσων (manned-unmanned teaming): Ειδικά σε φρεγάτες, πλοία MCM και αμφίβια σκάφη.
• Διασύνδεση αισθητήρων και κυβερνοάμυνα: Η χρήση AI για συνδυασμό δεδομένων από σόναρ, UAVs, USVs και AUVs.

Παράλληλα, η εξάπλωση τέτοιων συστημάτων σε μη κρατικούς φορείς (όπως παρατηρήθηκε στον πόλεμο Ουκρανίας-Ρωσίας) εγείρει νέες ηθικές και νομικές ανησυχίες, ειδικά σε σχέση με τις φονικές αυτόνομες πλατφόρμες (LAWS).

Η αγορά των μη επανδρωμένων ναυτικών συστημάτων αποτελεί το νέο πεδίο ανταγωνισμού μεταξύ των παγκόσμιων δυνάμεων. Το Ισραήλ, αν και μικρή χώρα γεωγραφικά, βρίσκεται στην κορυφή των εξελίξεων, με τεχνολογίες που επηρεάζουν άμεσα τα ναυτικά δόγματα δεκάδων χωρών. Το μέλλον του ναυτικού πολέμου ανήκει στις σιωπηλές μηχανές του βυθού και στα αυτόνομα drones των αιθέρων και το Ισραήλ είναι ήδη εκεί.

Με πληροφορίες από: "UNCREWED NAVAL SYSTEMS MARKET REPORT 2025-2029: SELECTED MARKETS", Defence iQ