Made in Greece Forgotten by Greece: Η ιστορία του ελληνικού αντιαρματικού ARIS IV

Μπάμπης Παπασπύρος

Χαμένες Ευκαιρίες και Παράλληλες Πορείες: Το ARIS IV και το AT4

Όταν δύο έθνη επιχειρούν να χαράξουν ανεξάρτητη πορεία στον τομέα της αμυντικής τεχνολογίας, αλλά μόνο το ένα πετυχαίνει.

Η Γέννηση του ARIS IV

Στα μέσα της δεκαετίας του 1980, η Ελλάδα έκανε ένα τολμηρό βήμα στον τομέα της αμυντικής καινοτομίας. Η Ελληνική Βιομηχανία Όπλων (ΕΒΟ) σχεδίασε, κατασκεύασε και παρουσίασε το ARIS IV (Anti-tank Rocket Infantry System IV), ένα φορητό αντιαρματικό σύστημα μίας χρήσης, πλήρως σχεδιασμένο στην Ελλάδα. Με διαμέτρημα 112 mm, το ARIS IV δεν είχε τίποτα να ζηλέψει από τα αντίστοιχα δυτικά ή ανατολικά όπλα της εποχής. Η διεισδυτική του ικανότητα στα 700 mm χάλυβα, το ωφέλιμο βεληνεκές των 300 μέτρων και η ευκολία χρήσης του το καθιστούσαν ένα από τα πιο προηγμένα όπλα του είδους του.

Ωστόσο, παρά τις τεχνικές του επιτυχίες και την καινοτόμο εγχώρια κατασκευή του, το ARIS IV δεν έμελλε να προχωρήσει στην παραγωγή. 

Ο Ελληνικός Στρατός, αν και είχε παρακολουθήσει την ανάπτυξη του συστήματος, δεν το υιοθέτησε. 

Ο λόγος δεν ήταν οι επιδόσεις του που αυτές ήταν εξαιρετικές
,αλλά η αμφιβολία για το αν η ΕΒΟ, με την εύθραυστη τότε οικονομική της κατάσταση, θα μπορούσε να φέρει εις πέρας την παραγωγή σε μαζική κλίμακα, εντός των αναγκαίων χρονικών πλαισίων

Το αποτέλεσμα ήταν σκληρό: χωρίς κρατική στήριξη και εξαγωγικές παραγγελίες, το ARIS IV εγκαταλείφθηκε το 1987, μόλις τρία χρόνια μετά την παρουσίασή του.

Το AT4 – Η Σουηδική Επιτυχία

Σχεδόν την ίδια χρονική περίοδο, στη Σουηδία, η FFV Ordnance ανέπτυσσε το AT4, ένα αντιαρματικό όπλο 84 mm, επίσης φορητό και μίας χρήσης. Το AT4 δεν ήταν πυραυλοκίνητο· λειτουργούσε ως όπλο χωρίς ανάκρουση με λεία κάννη. Με τον ίδιο στόχο – την παροχή στο πεζικό ενός απλού, αποτελεσματικού και ελαφρού όπλου για την αντιμετώπιση τεθωρακισμένων, το AT4 πέρασε τα πρώτα του τεστ το 1981 και μπήκε σε παραγωγή το 1983.

Η διαφορά; Το σουηδικό κράτος επένδυσε στο AT4 και η βιομηχανία του, υπό τη Saab Bofors Dynamics, διέθετε τη δομή, την τεχνογνωσία και τις διεθνείς διασυνδέσεις για να το προωθήσει. Το AT4 υιοθετήθηκε από τις σουηδικές ένοπλες δυνάμεις και πολύ σύντομα από τον αμερικανικό στρατό, ανοίγοντας τον δρόμο για εξαγωγές σε δεκάδες χώρες.

Σήμερα, το AT4 αποτελεί ένα από τα πιο ευρέως χρησιμοποιούμενα ελαφρά αντιαρματικά όπλα στον κόσμο, με παραλλαγές για διαφορετικές αποστολές και πεδία μάχης.

Δύο Ίδιες Ιδέες – Δύο Διαφορετικές Καταλήξεις

Η σύγκριση των ARIS IV και AT4 είναι αναπόφευκτη και ενδεικτική. Η Ελλάδα και η Σουηδία ξεκίνησαν από παρόμοια σημεία: με εθνική βιομηχανία, τεχνογνωσία και την ανάγκη για αυτόνομη αμυντική παραγωγή. Το ελληνικό ARIS IV ήταν, , τουλάχιστον ισάξιο αν όχι ανώτερο  του AT4. Ωστόσο, η έλλειψη πολιτικής βούλησης, η αδυναμία εμπιστοσύνης στην εγχώρια βιομηχανία και η απουσία ενός συνεκτικού σχεδίου υποστήριξης, κατέστρεψαν την προοπτική του ARIS IV.

Αντίθετα, η Σουηδία λειτούργησε με στρατηγική, εξωστρέφεια και προσήλωση στο τελικό αποτέλεσμα. Η βιομηχανία της στήριξε το προϊόν, το κράτος έδωσε τις πρώτες παραγγελίες, και έτσι δημιουργήθηκε η απαραίτητη δυναμική για εξαγωγές και εξέλιξη.

Το Μάθημα του ARIS IV

Η ιστορία του ARIS IV δεν είναι απλώς μια αποτυχία ενός όπλου, αλλά μια αλληγορία για την αδυναμία διαμόρφωσης εθνικής στρατηγικής στην αμυντική βιομηχανία. Η Ελλάδα είχε και έχει το ανθρώπινο δυναμικό, και την τεχνογνωσία. Αυτό που έλειψε ήταν η πολιτική βούληση και η εμπιστοσύνη στον εαυτό της.

Σε μια εποχή που οι γεωπολιτικές εξελίξεις καθιστούν την αυτάρκεια και την τεχνολογική κυριαρχία κρίσιμες, η επένδυση στην εγχώρια αμυντική καινοτομία δεν είναι πολυτέλεια είναι ανάγκη. Το ARIS IV μπορεί να χάθηκε, αλλά το μάθημα που αφήνει πίσω του μπορεί να αποτελέσει τη βάση για ένα μέλλον που δεν θα επαναλάβει τα ίδια λάθη.

Ίσως κάποτε, ένα μελλοντικό ελληνικό αμυντικό σύστημα, να φέρει και πάλι το όνομα “ARIS”, αυτή τη φορά με τη θέση που του αξίζει.