Ο Αρχηγός της Πολεμικής Αεροπορίας της Πορτογαλίας επιβεβαίωσε ότι το F-35 είναι το μόνο μαχητικό 5ης γενιάς που μπορεί να αντικαταστήσει το F-16

Η Πορτογαλία έκανε ένα αποφασιστικό βήμα προς τον εκσυγχρονισμό της αεροπορίας της, επιβεβαιώνοντας την πρόθεσή της να αποκτήσει το αμερικανικής κατασκευής μαχητικό αεροσκάφος F-35 Lightning II ως διάδοχο του γηρασμένου στόλου της F-16 Fighting Falcons. Η ανακοίνωση, που εκδόθηκε από τον Πτέραρχο João Cartaxo Alves, Αρχηγό του Γενικού Επιτελείου Πολεμικής Αεροπορίας (CEMFA), κατά τη Διάσκεψη Εθνικής Άμυνας της Πορτογαλίας στις 22 Απριλίου 2025, σηματοδοτεί μια σημαντική εξέλιξη στην αμυντική στρατηγική της χώρας.

Αυτή η επιβεβαίωση, που δημοσιοποιήθηκε μέσω της πορτογαλικής Πολεμικής Αεροπορίας στις 23 Απριλίου 2025, υπογραμμίζει την αυξανόμενη ανάγκη της Πορτογαλίας για αεροπορική ισχύ πέμπτης γενιάς για την αντιμετώπιση των στρατηγικών προκλήσεων που θέτει η γεωγραφική της θέση και οι διεθνείς δεσμεύσεις της. Ο Πτέραρχος Άλβες τόνισε ότι «είναι επιτακτική ανάγκη το επόμενο μαχητικό αεροσκάφος να είναι 5ης γενιάς», σημειώνοντας ότι «από τα διαθέσιμα αεροσκάφη, μόνο ένα πληροί αυτήν την απαίτηση, το αμερικανικό F-35».

Η θέση της Πορτογαλίας στο σταυροδρόμι Ευρώπης, Αφρικής και Ατλαντικού της προσδίδει ζωτικό ρόλο στον νότιο αμυντικό άξονα του ΝΑΤΟ. Η περιοχή του Ατλαντικού θεωρείται ολοένα και περισσότερο ως στρατηγικό σύνορο, ευάλωτο σε νέες και ποικίλες απειλές, όπως ο κυβερνοπόλεμος, οι επιθέσεις με πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς και οι ασύμμετρες ναυτικές εισβολές. Επιλέγοντας το F-35, η Πορτογαλία στοχεύει να εξασφαλίσει την αεροπορική υπεροχή σε αυτό το ασταθές τοπίο, ενώ ευθυγραμμίζεται με τα πρότυπα του ΝΑΤΟ και ενισχύει τη διαλειτουργικότητά της με τις συμμαχικές δυνάμεις.

Το Lockheed Martin F-35 Lightning II είναι το μόνο επιχειρησιακό μαχητικό πέμπτης γενιάς που ενσωματώνει stealth,  προηγμένους αισθητήρες, ηλεκτρονικό πόλεμο και δυνατότητες δικτυοκεντρικών αποστολών. Αυτά τα χαρακτηριστικά είναι κρίσιμα όχι μόνο για τις παραδοσιακές μάχες αέρος-αέρος αλλά και για την εκτέλεση επιθετικών αποστολών ακριβείας και συλλογής πληροφοριών σε πολύπλοκα και αμφισβητούμενα περιβάλλοντα.

Η Πορτογαλία διαθέτει επί του παρόντος 28 αεροσκάφη F-16 (24 F-16AM και 4  F-16B), εκσυγχρονισμένα στο πλαίσιο του προγράμματος Mid-Life Update (MLU). Αυτά τα  αεροσκάφη, που τοποθετήθηκαν στην 201η Μοίρα «Falcões» και στην 301η «Jaguares» στην αεροπορική βάση Monte Real, έχουν εξυπηρετήσει καλά τη χώρα από την απόκτησή τους μέσω των προγραμμάτων Peace Atlantis I και II στη δεκαετία του 1990. Ωστόσο, με τις εξελισσόμενες απειλές και τους επιχειρησιακούς περιορισμούς των μαχητικών τέταρτης γενιάς, τα F-16 πλησιάζουν στην απαξίωση τους, στο πλαίσιο του σύγχρονου πολέμου υψηλής τεχνολογίας.

Η μετάβαση στο F-35 αποτελεί μέρος της ευρύτερης πρωτοβουλίας εκσυγχρονισμού «Air Force 5.3» της Πορτογαλίας, η οποία παρουσιάστηκε τον Νοέμβριο του 2023. Αυτός ο μετασχηματισμός στοχεύει στη δημιουργία μιας τεχνολογικά προηγμένης δύναμης πολλαπλών τομέων ικανή να αντιμετωπίσει απειλές του 21ου αιώνα ενσωματώνοντας επανδρωμένα και μη επανδρωμένα αεροσκάφη, πλατφόρμες ελέγχου αεροσκαφών και ελαφρών επιθέσεων.

Παρά την ισχυρή υποστήριξη του στρατηγού Άλβες, δεν έχει υπογραφεί ακόμη καμία επίσημη σύμβαση προμήθειας. Τα αρχικά σχέδια προέβλεπαν την απόκτηση 27 F-35 με εκτιμώμενο κόστος 5,5 δισεκατομμυρίων ευρώ, ποσό που περιλαμβάνει εκπαίδευση, υποδομές υποστήριξης και υλικοτεχνική υποστήριξη. Στις αρχές του 2025, ο υπουργός Άμυνας Νούνο Μέλο πρότεινε η κυβέρνηση να αξιολογήσει επίσης ευρωπαϊκές εναλλακτικές, με κίνητρο τις ανησυχίες για την αστάθεια της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ και την επιθυμία να υποστηρίξει τις ευρωπαϊκές αμυντικές βιομηχανικές δυνατότητες.

Παρόλα αυτά, οι παρατηρήσεις του Άλβες στη Διάσκεψη Εθνικής Άμυνας υποδηλώνουν μια εκ νέου επιβεβαίωση της απαράμιλλης καταλληλότητας του F-35 για τις αμυντικές ανάγκες της Πορτογαλίας. Οι επόμενοι μήνες θα είναι πιθανότατα κρίσιμοι για την οριστικοποίηση των όρων προμήθειας , πιθανώς μέσω του προγράμματος Foreign Military Sales (FMS) και για την εξασφάλιση κοινοβουλευτικής έγκρισης για τη χρηματοδότηση.

Η ενσωμάτωση του F-35 στην πορτογαλική Πολεμική Αεροπορία, θα ενισχύσει σημαντικά τη συλλογική αμυντική στάση του ΝΑΤΟ, ιδιαίτερα στο μέτωπο του Ατλαντικού. Η Πορτογαλία θα ενταχθεί σε έναν αυξανόμενο κατάλογο χωρών του ΝΑΤΟ, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιταλία, η Ολλανδία, η Νορβηγία και το Βέλγιο, που έχουν υιοθετήσει το F-35 για να εξασφαλίσουν απρόσκοπτες κοινές επιχειρήσεις και αποτροπή σε συγκρούσεις πολλαπλών θεάτρων.

Επιπλέον, η παρουσία του F-35 στην Πορτογαλία θα παρείχε μια τεχνολογική ανάταση που ωφελεί την εθνική ασφάλεια και υποστηρίζει αποστολές θαλάσσιας επιτήρησης και  δυνατότητας γρήγορης αντίδρασης (QRA), καθήκοντα κρίσιμα για τη διαφύλαξη της τεράστιας έκτασης του εναέριου και θαλάσσιου χώρου της Πορτογαλίας.

Η στρατηγική επιλογή της Πορτογαλίας να δώσει προτεραιότητα στα F-35 αντιπροσωπεύει κάτι περισσότερο από μια αναβάθμιση των αεροσκαφών. σηματοδοτεί μια θεμελιώδη αλλαγή στο δόγμα, τις δυνατότητες και τον ρόλο της αεροπορίας της. Με τον Ατλαντικό στο επίκεντρο των αμυντικών της σκέψεων, η Πορτογαλία προετοιμάζεται να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις ενός πιο αμφισβητούμενου και τεχνολογικά προηγμένου πεδίου μάχης.

Καθώς προχωρά η διαδικασία προμήθειας, η απόφαση θα έχει πιθανώς εκτεταμένες επιπτώσεις, όχι μόνο στην εθνική άμυνα της Πορτογαλίας αλλά και στην επιχειρησιακή συνοχή και την αποτρεπτική ικανότητα της νότιας πτέρυγας του ΝΑΤΟ. Το F-35 είναι έτοιμο να γίνει ο ακρογωνιαίος λίθος της πορτογαλικής αεροπορικής δύναμης για τις επόμενες δεκαετίες.

Armyrecognition