Η στρατιωτική εξάπλωση των drones και η αποσταθεροποίηση των συγκρούσεων στην Αφρική

Photo: Xinhua via AFP/Xing Guangli

Μια τεχνολογική επανάσταση λαμβάνει χώρα στην Αφρική, όχι μέσα από έξυπνες πόλεις ή καινοτόμα εκπαιδευτικά προγράμματα, αλλά στα πεδία των μαχών. Η ταχεία εξάπλωση στρατιωτικών drones επαναπροσδιορίζει τη φύση των ένοπλων συγκρούσεων στην ήπειρο, μεταβάλλοντας τις ισορροπίες ισχύος και δημιουργώντας νέους κινδύνους για την ασφάλεια και τη σταθερότητα.

Η διείσδυση των drones στην Αφρικανική ήπειρο

Τα drones παρέχουν δυνατότητες επιτήρησης, στοχευμένης επίθεσης, ακόμα και ψυχολογικού πολέμου. Με τα κόστη να έχουν μειωθεί σημαντικά, πολλές αφρικανικές χώρες απέκτησαν πλέον πρόσβαση σε αυτά. Οι πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις περιλαμβάνουν:

• Αιθιοπία: Χρησιμοποίησε τουρκικά Bayraktar TB2, ιρανικά Mohajer-6 και κινεζικά Wing Loong II στον εμφύλιο με το Τιγκράι, με σοβαρό κόστος για αμάχους.
• Νιγηρία: Προμηθεύτηκε drones από ΗΠΑ, Κίνα και Τουρκία για χρήση στις επιχειρήσεις κατά της Μπόκο Χαράμ.
• Αίγυπτος: Διαθέτει στόλο κινεζικής και εγχώριας κατασκευής UAVs, ενισχύοντας την επιτήρηση στα σύνορα.
• Μαρόκο: Απέκτησε ισραηλινά και τουρκικά drones για χρήση στο Δυτικό Σαχάρα.
• Αλγερία: Διαθέτει κινεζικά drones και αναπτύσσει εγχώρια παραγωγή.
• Λιβύη: Οι αντίπαλες πλευρές στηρίζονται σε Bayraktar από Τουρκία και Wing Loong II από ΗΑΕ.
• Μάλι και Μπουρκίνα Φάσο: Αγόρασαν Bayraktar TB2 για να αντιμετωπίσουν τζιχαντιστικές ομάδες στο Σαχέλ.

Η ευκολία πρόσβασης ενισχύθηκε από την άρση παλαιών περιορισμών εξαγωγών και την έλλειψη διεθνούς ρύθμισης στη διακίνηση αυτής της τεχνολογίας.

Ο ρόλος των μη κρατικών οντοτήτων

Όλο και περισσότεροι μη κρατικοί δρώντες κάνουν χρήση drones, με δραματικές επιπτώσεις. Ισλαμιστικές ομάδες στη Μοζαμβίκη και τη Σομαλία έχουν χρησιμοποιήσει UAVs για παρακολούθηση ή ακόμα και για επιθέσεις. Η ευκολία στην αγορά εμπορικών drones και η μετατροπή τους για στρατιωτική χρήση δημιουργούν νέες απειλές.

Αυτό το φαινόμενο περιπλέκει την κατάσταση στην ήπειρο: τρομοκρατικές ομάδες διαθέτουν τεχνολογίες που προηγουμένως ήταν προνόμιο κρατών. Αυτό όχι μόνο εντείνει τις συγκρούσεις αλλά καθιστά τις ειρηνευτικές αποστολές πιο επικίνδυνες.

Επιπτώσεις στην Ασφάλεια και στους Αμάχους

Παρά τα τακτικά τους πλεονεκτήματα, τα drones δεν είναι χωρίς κινδύνους. Στην Αιθιοπία, σύμφωνα με διεθνείς αναφορές, εκατοντάδες άμαχοι έχουν σκοτωθεί σε επιθέσεις με drones. Οι κυβερνήσεις συχνά αγνοούν τις νομικές υποχρεώσεις προστασίας των αμάχων, ενώ η απόσταση που προσφέρει το χειριστήριο του drone ενισχύει την απουσία λογοδοσίας.

Η χρήση drones συχνά δεν συνοδεύεται από επαρκή ανάλυση στόχων ή διακρίσεις μεταξύ στρατιωτικών και μη στρατιωτικών στόχων, κάτι που οδηγεί σε βαρύ φόρο αίματος από αθώους.

Τεχνολογική ισχύς με πολιτικές συνέπειες

Τα drones μετατρέπονται σε εργαλείο πολιτικής κυριαρχίας. Καθεστώτα μπορούν να τα χρησιμοποιήσουν όχι μόνο για να καταπολεμήσουν αντάρτικες ομάδες, αλλά και για να καταστείλουν πολιτικούς αντιπάλους. Έτσι, δημιουργείται ένας νέος κύκλος βίας, όπου η τεχνολογία εξυπηρετεί την αυταρχική σταθερότητα αντί της ειρήνης.

Η εισαγωγή drones αλλάζει και το στρατιωτικό δόγμα. Η τακτική χρήση τους μπορεί να κάνει συγκρούσεις περισσότερο «αποστειρωμένες» για τις ένοπλες δυνάμεις, αλλά πιο φονικές για τους πολίτες.

Ανάγκη για ρύθμιση και διεθνή συνεργασία

Η τεχνολογία των drones ήρθε για να . Το ζητούμενο είναι πώς θα τη διαχειριστούμε. Οι αφρικανικές χώρες πρέπει να συνεργαστούν για να θεσπίσουν:

• Νομοθεσία για την απόκτηση και χρήση στρατιωτικών drones.
• Ρυθμίσεις για την προστασία των αμάχων σε πολεμικές ζώνες.
• Μηχανισμούς διαφάνειας και λογοδοσίας.
• Εκπαιδευτικά προγράμματα για τους στρατιωτικούς χειριστές.

Η διεθνής κοινότητα οφείλει να ελέγχει αυστηρότερα τις εξαγωγές και να στηρίζει θεσμούς και πρακτικές που ενισχύουν τη νομική και ηθική χρήση της στρατιωτικής τεχνολογίας.

Η εξάπλωση των drones στην Αφρική δεν είναι απλώς στρατιωτική καινοτομία είναι ένα σημείο καμπής για την ηπειρωτική ασφάλεια. Αν δεν τεθούν σαφή όρια, η τεχνολογία αυτή ενδέχεται να επιδεινώσει υφιστάμενες συγκρούσεις και να οδηγήσει σε νέα κύματα βίας. Ο συνδυασμός καινοτομίας, διακυβέρνησης και υπευθυνότητας είναι απαραίτητος για να διασφαλιστεί ότι τα drones θα υπηρετούν την ασφάλεια και όχι τη διάλυση της

Με πληροφορίες από africacenter.org