ReArm Europe: Άμεση προτεραιότητα ο συντονισμός Ενόπλων Δυνάμεων και Αμυντικής Βιομηχανίας

Μπάμπης Παπασπύρος

Συντονισμός Ενόπλων Δυνάμεων και Αμυντικής Βιομηχανίας: Μια Στρατηγική Προσέγγιση

Σε χώρες με σοβαρή και οργανωμένη αμυντική πολιτική, η συνεργασία μεταξύ Ενόπλων Δυνάμεων (Ε.Δ.) και εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας αποτελεί βασικό πυλώνα της εθνικής ασφάλειας και στρατηγικής αυτονομίας. Ο συντονισμός αυτός δεν είναι αποσπασματικός, αλλά βασίζεται σε θεσμοθετημένες διαδικασίες, οι οποίες επιτρέπουν τον έγκαιρο σχεδιασμό, την ανάπτυξη τεχνολογιών και την παραγωγή σύγχρονων οπλικών συστημάτων με την αξιοποίηση εγχώριων δυνατοτήτων.
Ολα τα ανωτέρω, μετά την ευρωπαϊκή πρωτοβουλία ReArm Europe, αποτελούν ζήτημα 1ης προτεραιότητας και επιτακτική ανάγκη που θα έπρεπε να έχει θεσμοθετηθεί από χρόνια.
Η ίδρυση του Ελληνικού Κέντρου Αμυντικής Καινοτομίας (ΕΛΚΑΚ) αποτελεί μια σημαντική πρωτοβουλία που θα μπορούσε να συμβάλει καθοριστικά στη γεφύρωση του χάσματος μεταξύ αμυντικών αναγκών και βιομηχανικών δυνατοτήτων. Ωστόσο, για να επιτύχει τον σκοπό του, το ΕΛΚΑΚ πρέπει να λειτουργήσει με όρους ουσιαστικής καινοτομίας, και όχι ως ένας ακόμα γραφειοκρατικός μηχανισμός.
Πολιτικές και Μηχανισμοί Συντονισμού
Οι ανεπτυγμένες χώρες έχουν θεσμοθετήσει συγκεκριμένους μηχανισμούς που διασφαλίζουν την ορθολογική ανάπτυξη της αμυντικής τους βιομηχανίας με βάση τις επιχειρησιακές ανάγκες των Ε.Δ. Αυτοί οι μηχανισμοί περιλαμβάνουν:

• Μακροπρόθεσμο Στρατηγικό Σχέδιο Αμυντικών Επενδύσεων (Long-Term Defense Investment Plan - L-TDIP)

Πρόκειται για ένα δεκαετές ή και εικοσαετές σχέδιο, που χαράσσεται από το Υπουργείο Άμυνας και τις επιτελικές δομές των Ε.Δ.
Λαμβάνει υπόψη τις στρατηγικές απειλές, τις διεθνείς τάσεις στον τομέα της άμυνας και τις τεχνολογικές εξελίξεις.
Παρέχει σταθερότητα και προβλεψιμότητα στην αμυντική βιομηχανία, ώστε να επενδύσει σε Έρευνα & Τεχνολογία (R&T) και νέες παραγωγικές γραμμές.

• Συμβούλια Αμυντικής Βιομηχανίας και Τεχνολογίας

Δημιουργούνται θεσμοθετημένα συμβούλια ή επιτροπές που συνδέουν τις Ένοπλες Δυνάμεις με την αμυντική βιομηχανία και τα ερευνητικά ιδρύματα.
Συμμετέχουν εκπρόσωποι των Γενικών Επιτελείων, της κρατικής και ιδιωτικής αμυντικής βιομηχανίας, καθώς και ακαδημαϊκοί από το χώρο της αμυντικής τεχνολογίας.
Ο ρόλος τους είναι η παρακολούθηση της εξέλιξης των προγραμμάτων, η διαμόρφωση κοινών προτεραιοτήτων και η ενίσχυση της εγχώριας τεχνολογικής βάσης.

• Ενσωμάτωση της Βιομηχανίας από το Στάδιο Σχεδίασης

Σε πολλές χώρες, οι προδιαγραφές νέων οπλικών συστημάτων καταρτίζονται σε συνεργασία με την αμυντική βιομηχανία, ώστε τα τελικά προϊόντα να ανταποκρίνονται στις πραγματικές δυνατότητες της εγχώριας παραγωγής.
Η εμπλοκή της βιομηχανίας από το αρχικό στάδιο σχεδίασης (Design Phase) μειώνει τους κινδύνους καθυστερήσεων και εξασφαλίζει την καλύτερη διαλειτουργικότητα με υπάρχοντα συστήματα.

• Χρηματοδότηση και Ενίσχυση της Έρευνας & Ανάπτυξης (R&D)

Η επιτυχία της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας εξαρτάται από την επένδυση στην Έρευνα & Ανάπτυξη (R&D). Οι κυβερνήσεις των οργανωμένων χωρών λαμβάνουν συγκεκριμένα μέτρα για τη στήριξη του τομέα αυτού:

• Κρατική Χρηματοδότηση R&D: Ειδικά κονδύλια διατίθενται σε αμυντικές βιομηχανίες και πανεπιστήμια για την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών.
• Συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ένωση ή Διεθνείς Οργανισμούς: Η συμμετοχή σε προγράμματα όπως το EDF (European Defense Fund) και η διακρατική συνεργασία με άλλες χώρες μειώνουν το κόστος ανάπτυξης και δημιουργούν συνέργειες.
• Κίνητρα για Ιδιωτικές Επενδύσεις: Μειώσεις φορολογίας, επιδοτήσεις και κρατικές εγγυήσεις για δάνεια αμυντικών βιομηχανιών ενθαρρύνουν τις επενδύσεις στον τομέα.

Παραδείγματα Επιτυχημένων Προγραμμάτων
ΗΠΑ - DARPA και DoD Acquisition Process
Στις ΗΠΑ, η DARPA (Defense Advanced Research Projects Agency) συνεργάζεται στενά με το Πεντάγωνο και την ιδιωτική βιομηχανία, αναπτύσσοντας καινοτόμα οπλικά συστήματα.
Παράλληλα, το DoD ακολουθεί μια αυστηρή διαδικασία προμηθειών (Acquisition Process) που επιτρέπει τον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό.
Γαλλία - DGA και Συνεργασία με Dassault, Naval Group
Η Γαλλική Υπηρεσία Εξοπλισμών (DGA) χαράσσει τη στρατηγική για τις Ένοπλες Δυνάμεις και συνεργάζεται στενά με κορυφαίες εταιρείες όπως η Dassault (Rafale), η Naval Group (υποβρύχια) και η Thales (ηλεκτρονικά συστήματα).
Ισραήλ - IDF και Rafael, IAI, Elbit
Το Ισραήλ έχει αναπτύξει ένα δυναμικό οικοσύστημα όπου οι IDF (Israel Defense Forces) συνεργάζονται άμεσα με εταιρείες όπως η Rafael (Iron Dome), η IAI και η Elbit για την ταχύτατη ανάπτυξη νέων τεχνολογιών.
Προτάσεις για την Ελλάδα
Η Ελλάδα, εάν θέλει να ενισχύσει την εγχώρια αμυντική βιομηχανία και να μειώσει την εξάρτησή της από εξωτερικούς προμηθευτές, μπορεί να ακολουθήσει μια σειρά στρατηγικών ενεργειών:

• Θεσμοθέτηση ενός δεκαετούς προγράμματος εξοπλισμών με διαφάνεια και σταθερότητα.
• Θεσμοθέτηση θέσης Υφυπουργού Αμυντικής Βιομηχανίας, για να δωθεί έμφαση και ώθηση του τομέα
• Δημιουργία ενός μόνιμου φορέα διαλόγου μεταξύ Ε.Δ., βιομηχανίας και ερευνητικών κέντρων.
• Ενίσχυση της κρατικής χρηματοδότησης στην Έρευνα & Ανάπτυξη.

Για να διαδραματίσει το ΕΛΚΑΚ (Ελληνικό Κέντρο Αμυντικής Καινοτομίας) ουσιαστικό ρόλο στον εκσυγχρονισμό των Ενόπλων Δυνάμεων και την ανάπτυξη της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας, είναι κρίσιμο να στελεχωθεί από άτομα με βαθιά γνώση του αντικειμένου—ειδικούς σε αμυντικές τεχνολογίες, μηχανικούς, στρατιωτικούς με επιχειρησιακή εμπειρία και στελέχη της αμυντικής βιομηχανίας—και όχι από καθαρά διοικητικούς ή γραφειοκρατικούς παράγοντες

• Συμμετοχή σε διεθνή αμυντικά προγράμματα όπως το EDF, για απόκτηση τεχνογνωσίας και μείωση κόστους.
• Υποχρεωτική ενσωμάτωση εγχώριων εταιρειών σε μεγάλα εξοπλιστικά προγράμματα μέσω αντισταθμιστικών ωφελημάτων (offsets), ώστε να ενισχυθεί η εγχώρια παραγωγή και να περιοριστεί η εξάρτηση από ξένους προμηθευτές.

Συμπέρασμα
Ο επιτυχημένος συντονισμός Ενόπλων Δυνάμεων και αμυντικής βιομηχανίας απαιτεί θεσμική οργάνωση, στρατηγική προοπτική και συστηματική επένδυση στην Έρευνα & Τεχνολογία. Οι χώρες που εφαρμόζουν τέτοιες πολιτικές διασφαλίζουν ότι διαθέτουν ισχυρές και αυτάρκεις αμυντικές δυνατότητες, μειώνοντας την εξάρτηση από ξένους προμηθευτές και ενισχύοντας παράλληλα την εθνική οικονομία.
Για να πετύχει η προσπάθεια, απαιτείται πολιτική βούληση, στρατηγική προσέγγιση και στενή συνεργασία με την αμυντική βιομηχανία και τα πανεπιστήμια. Μόνο έτσι η Ελλάδα θα μπορέσει να αποκτήσει μια ισχυρή και ανταγωνιστική αμυντική βιομηχανία, ικανή να καλύψει τις επιχειρησιακές ανάγκες των Ενόπλων Δυνάμεων και να ενισχύσει τη γεωπολιτική της θέση.