Δομή δυνάμεων χωρίς στρατηγική: Ο αόρατος κίνδυνος για την Εθνική Άμυνα

 

Μπάμπης Παπασπύρος

"Αλίμονο στην κυβέρνηση που, βασιζόμενη σε διστακτική πολιτική και μια αλυσοδεμένη στρατιωτική στρατηγική, αντιμετωπίζει έναν εχθρό που δεν αναγνωρίζει κανέναν νόμο πέρα από τη δική του δύναμη: Κάθε έλλειψη ενεργειών και προσπάθειας θα στραφεί προς όφελος του εχθρού." (Καρλ φον Κλαούζεβιτς)

Η στρατιωτική ισχύς αποτελεί έναν από τους βασικούς πυλώνες της εθνικής ασφάλειας και της διατήρησης της εθνικής κυριαρχίας. Ωστόσο, η αποτελεσματικότητά της δεν εξαρτάται μόνο από την αριθμητική δύναμη των Ενόπλων Δυνάμεων, αλλά και από τη στρατηγική τους συγκρότηση, τη σαφήνεια των πολιτικών κατευθύνσεων και την ευελιξία στη λήψη αποφάσεων.

Σε πολλές περιπτώσεις, η έλλειψη συνοχής μεταξύ της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας δημιουργεί ένα ασταθές και δυσλειτουργικό πλαίσιο διοίκησης. Οι στρατιωτικές δομές συχνά διαμορφώνονται χωρίς ένα σαφές εθνικό στρατηγικό σχέδιο, γεγονός που οδηγεί σε αποσπασματικές αποφάσεις, ανισορροπίες στη διαχείριση των πόρων και τελικά, σε μειωμένη αποτρεπτική ικανότητα.

Η ανάγκη για αναδιοργάνωση της  δομής δυνάμεων δεν είναι απλώς ένα ζήτημα τεχνοκρατικής φύσης, αλλά ζήτημα εθνικής στρατηγικής. Η στρατιωτική ισχύς πρέπει να σχεδιάζεται με βάση τις πραγματικές ανάγκες ασφάλειας και τις γεωπολιτικές προκλήσεις, ώστε να διασφαλίζει τη μέγιστη αποδοτικότητα με τους διαθέσιμους πόρους.

Η στρατιωτική δομή δεν είναι απλώς μια τυπική διάρθρωση των μονάδων των Ενόπλων Δυνάμεων, αλλά αντικατοπτρίζει τη συνολική στρατηγική του κράτους. Οι βασικές της λειτουργίες περιλαμβάνουν:

• Αποτροπή: Μια ισχυρή και ισορροπημένη στρατιωτική δύναμη λειτουργεί ως αποτρεπτικός παράγοντας για εξωτερικές απειλές, ενώ σε περίπτωση σύγκρουσης, μπορεί να επιβάλει τη βούληση του κράτους.
• Διαχείριση Κρίσεων: Η στρατιωτική δομή πρέπει να επιτρέπει ταχείες και ευέλικτες αντιδράσεις σε περιόδους κρίσεων, προλαμβάνοντας την κλιμάκωση των απειλών.
• Στρατηγική Επικοινωνία και Προβολή Ισχύος: Η παρουσία στρατιωτικών δυνάμεων σε καίριες γεωπολιτικές περιοχές ενισχύει τη διεθνή θέση της χώρας και προσφέρει διπλωματικά εργαλεία.
• Διασφάλιση της Εθνικής Κυριαρχίας: Η στρατιωτική δομή πρέπει να είναι προσαρμοσμένη στις ιδιαίτερες ανάγκες της χώρας, διασφαλίζοντας την προστασία της εδαφικής ακεραιότητας.

Αναγκαιότητα Ριζικών Μεταρρυθμίσεων

Η οργάνωση των Ενόπλων Δυνάμεων πρέπει να ξεπεράσει τη μονοδιάστατη προσέγγιση που βασίζεται αποκλειστικά στην αξιολόγηση συγκεκριμένων απειλών. Ο σχεδιασμός πρέπει να λαμβάνει υπόψη ένα ευρύ φάσμα μεταβλητών, όπως οι τεχνολογικές εξελίξεις, οι γεωπολιτικές αλλαγές και οι οικονομικές δυνατότητες.

Οι μεταρρυθμίσεις πρέπει να επικεντρωθούν στους εξής τρεις βασικούς άξονες:

• Σαφής Πολιτική Κατεύθυνση: Η πολιτική ηγεσία πρέπει να διαμορφώσει ένα συνεκτικό εθνικό αμυντικό δόγμα με ξεκάθαρους στόχους και προτεραιότητες.
• Αποδοτικότερη Κατανομή Πόρων: Οι αμυντικές δαπάνες πρέπει να κατανέμονται με γνώμονα τη στρατηγική αξία κάθε επένδυσης, αποφεύγοντας σπατάλες και αναποτελεσματικές επιλογές.
• Εκσυγχρονισμός και Διακλαδική Συνεργασία: Οι τρεις κλάδοι των Ενόπλων Δυνάμεων (Στρατός, Ναυτικό, Αεροπορία) πρέπει να λειτουργούν με ενιαίο επιχειρησιακό σχεδιασμό και τεχνολογική συμβατότητα, προκειμένου να βελτιωθεί η συνολική στρατιωτική απόδοση.

Το Πλαίσιο της Εθνικής Ισχύος

Η στρατιωτική ισχύς δεν πρέπει να εξετάζεται αποκομμένα από τις υπόλοιπες συνιστώσες της κρατικής ισχύος. Σύμφωνα με το μοντέλο του Cline, η εθνική ισχύς αποτυπώνεται από την εξίσωση:

Pp = (C + E + M) × (S + W)

Όπου:

Pp = Εθνική Ισχύς

C = Κρίσιμη Μάζα (Πληθυσμός + Έδαφος)

E = Οικονομική Ικανότητα

M = Στρατιωτική Ικανότητα

S = Στρατηγικός Σκοπός

W = Πολιτική Βούληση

Από το παραπάνω προκύπτει ότι η στρατιωτική ισχύς πρέπει να λειτουργεί σε συνέργεια με την οικονομική ανάπτυξη, τη διπλωματία και τη στρατηγική βούληση, ώστε να αποφέρει τα μέγιστα αποτελέσματα.

Ο εκσυγχρονισμός της στρατιωτικής δομής είναι ζήτημα ζωτικής σημασίας για την εθνική ασφάλεια και τη γεωπολιτική θέση ενός κράτους. Η έλλειψη στρατηγικής σκέψης και πολιτικής βούλησης μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές αδυναμίες, όπως περιγράφει εύστοχα ο Κλαούζεβιτς.

Η δομή δυνάμεων δεν είναι απλώς ένα ζήτημα δαπανών ή αριθμών. Είναι αποτέλεσμα συνδυαστικής στρατηγικής, σωστής διαχείρισης πόρων και σαφούς πολιτικής κατεύθυνσης. Εάν οι Ένοπλες Δυνάμεις δεν σχεδιαστούν και οργανωθούν με βάση ένα συνεκτικό στρατηγικό δόγμα, τότε κάθε αστοχία στη λειτουργία και στην προσπάθεια θα στραφεί προς όφελος του εχθρού.

Η αναδιοργάνωση των Ενόπλων Δυνάμεων δεν είναι πολυτέλεια, αλλά αναγκαιότητα. Μόνο με έναν σαφή στρατηγικό σχεδιασμό, ευέλικτες στρατιωτικές δομές και ισχυρή πολιτική βούληση μπορεί ένα κράτος να διασφαλίσει την εθνική του κυριαρχία και να ανταποκριθεί στις προκλήσεις ενός ασταθούς διεθνούς περιβάλλοντος.