Μακρόν ο άτυπος "Αρχιστρατηγός" της Ευρώπης – Ποιος του έδωσε αυτή την αρμοδιότητα;

Μπάμπης Παπασπύρος

Η πρόσφατη πρωτοβουλία του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν να συγκαλέσει και να προεδρεύσει μιας συνάντησης στρατιωτικών ηγετών από 34 χώρες, συμπεριλαμβανομένων ευρωπαϊκών κρατών, του ΝΑΤΟ, της Βρετανίας, της Τουρκίας, αλλά και χωρών όπως η Ιαπωνία και η Αυστραλία, εγείρει σημαντικά ερωτήματα για την αρμοδιότητά του να αναλαμβάνει έναν τέτοιο ρόλο. 

Η συνάντηση αυτή κεκλεισμένων των θυρών, η οποία πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι, είχε ως στόχο τη συζήτηση και τον σχεδιασμό «αξιόπιστων εγγυήσεων ασφαλείας» για την Ουκρανία, στο πλαίσιο των εν εξελίξει ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων.

Ωστόσο, η πρωτοβουλία αυτή δεν φαίνεται να έχει κάποια επίσημη θεσμική κάλυψη από την Ευρωπαϊκή Ένωση ή το ΝΑΤΟ. Η Γαλλία, παρότι είναι σημαντικό μέλος και των δύο αυτών οργανισμών, δεν διαθέτει την εξουσιοδότηση να συγκαλεί στρατιωτικές ηγεσίες συμμαχικών χωρών με τρόπο που να παραπέμπει σε ένα ανεξάρτητο στρατηγικό κέντρο λήψης αποφάσεων.
Μια Γαλλική Πρωτοβουλία με Προσωπική Σφραγίδα
Ο Μακρόν έχει επανειλημμένα επιχειρήσει να προωθήσει μια πιο αυτόνομη ευρωπαϊκή στρατηγική, αποστασιοποιούμενος από την απόλυτη εξάρτηση της Ευρώπης από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Από τις δηλώσεις του περί «εγκεφαλικού θανάτου του ΝΑΤΟ» μέχρι τη στήριξη μιας «ευρωπαϊκής στρατηγικής αυτονομίας», ο Μακρόν έχει θέσει τον εαυτό του ως βασικό υπέρμαχο μιας ανεξάρτητης ευρωπαϊκής άμυνας.
Η συνάντηση στο Παρίσι φαίνεται να εντάσσεται σε αυτήν τη λογική. Η απουσία των Ηνωμένων Πολιτειών από τη συνάντηση, μάλιστα, ενισχύει την αίσθηση ότι πρόκειται για μια γαλλική προσπάθεια να χαραχθεί μια ευρωπαϊκή στρατιωτική στρατηγική χωρίς την άμεση εμπλοκή της Ουάσιγκτον. Ωστόσο, η Γαλλία δεν έχει την επίσημη εντολή να λειτουργεί ως ηγετικό στρατιωτικό κέντρο για την Ευρώπη, γεγονός που καθιστά τη συνάντηση περισσότερο μια πολιτική πρωτοβουλία παρά μια θεσμικά κατοχυρωμένη διαδικασία.
Αντιδράσεις και θεσμικές προεκτάσεις
Η πρωτοβουλία αυτή μπορεί να ειδωθεί ως μέρος της μακροχρόνιας προσπάθειας του Μακρόν να ενισχύσει τη γαλλική επιρροή στις ευρωπαϊκές αμυντικές υποθέσεις. Η παρουσία στρατιωτικών ηγετών από 30 χώρες δείχνει ότι η Γαλλία εξακολουθεί να έχει σημαντική διπλωματική βαρύτητα. Ωστόσο, η έλλειψη θεσμικής νομιμοποίησης θα μπορούσε να προκαλέσει αντιδράσεις, ειδικά από χώρες που επιθυμούν μια πιο συλλογική και λιγότερο γαλλοκεντρική διαχείριση των ευρωπαϊκών αμυντικών πρωτοβουλιών.
Η κίνηση αυτή μπορεί επίσης να δημιουργήσει ερωτήματα εντός του ΝΑΤΟ. Αν και η Γαλλία είναι βασικός σύμμαχος, η πρωτοβουλία του Μακρόν μοιάζει να υπερβαίνει τα όρια της γαλλικής εθνικής πολιτικής και να επιχειρεί να θεμελιώσει έναν ρόλο που παραδοσιακά θα ανήκε είτε στο ΝΑΤΟ είτε στην ΕΕ. Το αν οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι εταίροι θα αποδεχτούν έναν τέτοιο ρόλο για τη Γαλλία παραμένει αβέβαιο.
Η πρωτοβουλία του Μακρόν να συγκαλέσει μια τόσο ευρεία στρατιωτική σύσκεψη δείχνει τη φιλοδοξία του να αναλάβει ηγετικό ρόλο στις ευρωπαϊκές αμυντικές υποθέσεις, ειδικά τη στιγμή που οι ΗΠΑ φαίνεται να αναπροσαρμόζουν την πολιτική τους απέναντι στη Ρωσία και την Ουκρανία. Ωστόσο, χωρίς την κάλυψη του ΝΑΤΟ ή της ΕΕ, η συνάντηση αυτή αποτελεί περισσότερο μια πολιτική κίνηση παρά μια θεσμικά αναγνωρισμένη διαδικασία. Αν αυτή η γαλλική πρωτοβουλία θα ενισχύσει την ευρωπαϊκή στρατηγική αυτονομία ή θα προκαλέσει εντάσεις με άλλους συμμάχους, μένει να φανεί.