Κύριε Δένδια η αποτροπή δεν είναι Δόγμα αλλά Στρατηγική

Μπάμπης Παπασπύρος

Το Στρατιωτικό Δόγμα και η Έννοια της Αποτροπής

Ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Δένδιας σε πρόσφατη δήλωσή του ανέφερε: «Έχουμε διαμορφώσει ένα καινούργιο δόγμα αποτροπής, ώστε να μπορούμε να καλύψουμε το τεράστιο πληθυσμιακό και αριθμητικό χάσμα έναντι της δυνάμει απειλής. Και επί τη βάσει αυτού του δόγματος υλοποιούνται μεταρρυθμίσεις σε όλους τους τομείς»...

Η δήλωση αυτή γεννά ερωτήματα σχετικά με τη φύση και τις κατηγορίες των στρατιωτικών δογμάτων. 

Σύμφωνα με στοιχεία της USAF (United States Air Force) και το έγγραφο "A Primer on Doctrine (2020)", δεν υφίσταται αυτόνομο «δόγμα αποτροπής», αλλά αντιθέτως επιχειρήσεις αποτροπής ενσωματωμένες στη στρατηγική και τις στρατιωτικές επιχειρήσεις. 

Αυτό ευθυγραμμίζεται με το Deterrence Operations Joint Operating Concept (2006), το οποίο αναφέρεται στις επιχειρησιακές πτυχές της αποτροπής.

Ακόμη και στο "ΒΑΣΙΚΟ ∆ΟΓΜΑ 

ΠΟΛΕΜΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ

ΓΕΝΙΚΟ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ

ΚΛΑ∆ΟΣ Α' - ∆ΝΣΗ Α1 ΤΜΗΜΑ1,

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2014", που είναι διαθέσιμο στο διαδίκτυο, στην σελίδα 45 η Αποτροπή αναφέρεται ως Στρατηγική...

1. Η Φύση και οι Κατηγορίες των Στρατιωτικών Δογμάτων

Το στρατιωτικό δόγμα αποτελεί ένα σύνολο θεμελιωδών αρχών που καθοδηγούν τη χρήση των ενόπλων δυνάμεων για την υποστήριξη των εθνικών στόχων.

Σύμφωνα με την USAF, τα στρατιωτικά δόγματα διακρίνονται σε τρία επίπεδα:

• Βασικό Δόγμα (Basic Doctrine): Καθορίζει τις θεμελιώδεις και διαχρονικές αρχές που διέπουν την οργάνωση και τη χρήση των δυνάμεων.
• Επιχειρησιακό Δόγμα (Operational Doctrine): Καθοδηγεί τη διοίκηση και τη διάταξη των δυνάμεων σε συγκεκριμένες επιχειρήσεις.
• Τακτικό Δόγμα (Tactical Doctrine): Εστιάζει στις λεπτομέρειες της χρήσης συγκεκριμένων μονάδων και συστημάτων σε μάχιμες συνθήκες.

Επιπλέον, διακρίνονται τρεις τύποι δογμάτων:

• Κλαδικό δόγμα (Service Doctrine) – Ορίζει τον τρόπο χρήσης των εθνικών ενόπλων δυνάμεων.
• Δόγμα κοινών επιχειρήσεων (Joint Doctrine) – Περιγράφει πώς ενσωματώνονται οι ένοπλες δυνάμεις διαφορετικών κλάδων σε κοινές επιχειρήσεις.
• Πολυεθνικό δόγμα (Multinational Doctrine) – Ορίζει τη συνεργασία μεταξύ συμμάχων σε συμμαχικά πλαίσια (π.χ. ΝΑΤΟ).

2. Η Αποτροπή ως Επιχειρησιακή Έννοια και Όχι ως Δόγμα

Η έννοια της αποτροπής αποτελεί μέρος της στρατηγικής και όχι αυτόνομο δόγμα. Σύμφωνα με το Deterrence Operations Joint Operating Concept (2006), η αποτροπή αφορά στρατιωτικές επιχειρήσεις και δράσεις που αποσκοπούν στην αποθάρρυνση ενός αντιπάλου από το να προβεί σε εχθρικές ενέργειες. Οι επιχειρήσεις αποτροπής περιλαμβάνουν:

• Αποτροπή μέσω αποδοχής κόστους (Deterrence by Punishment): Η απειλή σοβαρών συνεπειών για τον αντίπαλο, όπως η μαζική ανταπόδοση.
• Αποτροπή μέσω άρνησης (Deterrence by Denial): Η δημιουργία τέτοιων συνθηκών ώστε ο αντίπαλος να αντιλαμβάνεται πως η επίθεσή του δεν θα επιτύχει.
• Αποτροπή μέσω ανθεκτικότητας (Deterrence by Resilience): Η ικανότητα ενός κράτους να αντέξει και να απορροφήσει πλήγματα, αποτρέποντας έτσι τον αντίπαλο από το να επιδιώξει κέρδη μέσω επιθετικής δράσης.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η αποτροπή δεν είναι κάτι στατικό, αλλά δυναμικό και προσαρμοζόμενο στις γεωπολιτικές και στρατιωτικές συνθήκες.

3. Σύγχρονες Τάσεις και η Ελληνική Προσέγγιση

Η Ελλάδα, αντιμετωπίζοντας σημαντικό πληθυσμιακό και αριθμητικό μειονέκτημα έναντι πιθανών απειλών από την τουρκία, επιχειρεί να διαμορφώσει ένα πλαίσιο αποτροπής που να υπερβαίνει τις αριθμητικές διαφορές. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από:

• Τεχνολογική Αναβάθμιση (νέα οπλικά συστήματα, drones, anti-drone, κυβερνοάμυνα)
• Διεθνείς Συμμαχίες και Στρατηγικές Συνεργασίες
• Ενίσχυση των Ενόπλων Δυνάμεων με εξειδικευμένο προσωπικό και νέα δομή διοίκησης

Είναι κρίσιμο, ωστόσο, να γίνει σαφής διάκριση μεταξύ δόγματος και στρατηγικής. Το νέο «δόγμα αποτροπής» που αναφέρθηκε από τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας στην πραγματικότητα αποτελεί μια επικαιροποιημένη στρατηγική αποτροπής μέσω επιχειρησιακών προσαρμογών.

Η στρατιωτική θεωρία και η εμπειρία δείχνουν ότι η αποτροπή δεν αποτελεί δόγμα αλλά μια διαχρονική στρατηγική και δυνατότητα που υλοποιείται μέσω επιχειρήσεων. 

Το ελληνικό πλαίσιο αποτροπής στηρίζεται σε σύγχρονες επιχειρησιακές δομές και ενισχυμένες στρατιωτικές ικανότητες, προσαρμοζόμενο στις εξελίξεις του 21ου αιώνα.