ΕΛΚΑΚ: Καινοτομία για την Εθνική Άμυνα ή εκτροπή από την αποστολή του;


Μπάμπης Παπασπύρος

Το Ελληνικό Κέντρο Αμυντικής Καινοτομίας (ΕΛΚΑΚ)  ιδρύθηκε με αποστολή να υποστηρίξει την εθνική άμυνα μέσω της καινοτομίας, αναπτύσσοντας λύσεις που καλύπτουν αναγνωρισμένες επιχειρησιακές ανάγκες. 


Ωστόσο, οι προβλέψεις του ΦΕΚ Τεύχος Β’ 39/15.01.2025 (
Έγκριση του εσωτερικού κανονισμού συμβάσεων έρευνας και ανάπτυξης της ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία «ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΜΥΝΤΙΚΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ») και η αναφορά σε μη ενταγμένα προγράμματα στον Ειδικό Στρατηγικό Σχεδιασμό Προγραμμάτων Έρευνας και Ανάπτυξης (ΕΣΣΠΕΑ) εγείρουν σοβαρά ερωτήματα σχετικά με τη στρατηγική κατεύθυνση του οργανισμού.
Το Πλαίσιο Λειτουργίας του ΕΛΚΑΚ
Σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα  του ΕΛΚΑΚ, ο οργανισμός στοχεύει:
Στην αξιοποίηση του εθνικού δυναμικού αμυντικής καινοτομίας

Στην κάλυψη αναγνωρισμένων εθνικών επιχειρησιακών αναγκών.
Στην ανάπτυξη λύσεων που θα ενισχύσουν την εθνική άμυνα.
Στην ανάπτυξη τεχνολογιών διττής χρήσης που ενισχύουν τόσο την εθνική άμυνα όσο και την ελληνική οικονομία.
Το ΦΕΚ περιγράφει λεπτομερώς τις διαδικασίες και τις κατηγορίες έργων που αναλαμβάνει το ΕΛΚΑΚ. Οι προβλέψεις των άρθρων 5 και 6 επικεντρώνονται στη διαχείριση προγραμμάτων που εντάσσονται στον ΕΣΣΠΕΑ, ενώ επιτρέπουν την υλοποίηση μη ενταγμένων προγραμμάτων υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις.

Άρθρο 5: Κατηγορίες Προγραμμάτων και Έργων ΕΑ

Το άρθρο 5 καθορίζει πέντε κατηγορίες προγραμμάτων και έργων έρευνας και ανάπτυξης (ΕΑ).
Το ΕΛΚΑΚ, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του, αναλαμβάνει την υλοποίηση:
α) προγραμμάτων και έργων ΕΑ που συμπεριλαμβάνονται στον Ειδικό Στρατηγικό Σχεδιασμό Προγραμμάτων
Έρευνας και Ανάπτυξης (εφεξής ΕΣΣΠΕΑ),
β) προγραμμάτων και έργων ΕΑ που δεν συμπεριλαμβάνονται στον ΕΣΣΠΕΑ,
γ) διακρατικών προγραμμάτων ΕΑ συμπεριλαμβανομένων των Διακρατικά Ολοκληρωμένα Προγράμματα Ερευνητικής και Αναπτυξιακής Συνεργασίας (ΔΟΠΕΑΣ),
δ) ΔΟΠΕΑΣ στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας και
ε) έργων ΕΑ με σκοπό την περαιτέρω αναβάθμιση του επιπέδου της τεχνολογικής ετοιμότητας των προϊόντων ΕΑ που προέκυψαν από την εκτέλεση προγενέστερων συμβάσεων ΕΑ
Τα προγράμματα του ΕΣΣΠΕΑ είναι στρατηγικής σημασίας έργα που ανταποκρίνονται σε ανάγκες των Ενόπλων Δυνάμεων.
Τα μη ενταγμένα έργα, είναι έργα που δεν περιλαμβάνονται στον στρατηγικό σχεδιασμό αλλά υλοποιούνται για την προώθηση της καινοτομίας.
Η ύπαρξη μη ενταγμένων έργων δημιουργεί προκλήσεις, καθώς αυτά δεν έχουν εγκριθεί από τους αρμόδιους φορείς (όπως τα επιτελεία), κάτι που μπορεί να τα καθιστά μη συναφή με τις επιχειρησιακές ανάγκες.
Άρθρο 6: Διαδικασίες Υλοποίησης Έργων ΕΑ
Το άρθρο 6 περιγράφει τη διαδικασία για την υλοποίηση έργων ΕΑ, η οποία περιλαμβάνει:
Οι καθ’ ύλην αρμόδιες διευθύνσεις υποβάλλουν εισήγηση στο ΔΣ του ΕΛΚΑΚ για το σύνολο των καθορισθέντων έργων ΕΑ που περιλαμβάνει:
Αξιολόγηση τεχνικών και χρηματοδοτικών απαιτήσεων.
Προτεραιοποίηση έργων.
Διαδικασία ανάθεσης συμβάσεων.
Για τα μη ενταγμένα έργα, εφαρμόζεται η ίδια διαδικασία, αλλά απουσιάζει η έγκριση από τους αρμόδιους χρήστες (Επιτελεία). Αυτό εγείρει ερωτήματα για τη στρατηγική σημασία και τη χρησιμότητα αυτών των έργων.
Ζήτημα με τα Μη Ενταγμένα Προγράμματα
Η υλοποίηση μη ενταγμένων προγραμμάτων στον ΕΣΣΠΕΑ είναι προβληματική για τους εξής λόγους:
Ασυμβατότητα με την Αποστολή του ΕΛΚΑΚ:
Η αποστολή του ΕΛΚΑΚ είναι να καλύπτει αναγνωρισμένες εθνικές ανάγκες. Τα μη ενταγμένα έργα, χωρίς την έγκριση των επιτελείων, μπορεί να αποκλίνουν από αυτή την αποστολή
Αδυναμία Εξασφάλισης Επιχειρησιακής Συνάφειας:
Χωρίς τη συμμετοχή των χρηστών στη διαδικασία σχεδιασμού και έγκρισης, υπάρχει ο κίνδυνος τα έργα να μην ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες της εθνικής άμυνας.
Διαχείριση Πόρων & προτεραιοποίηση έργων:
Η διάθεση πόρων σε έργα που δεν έχουν στρατηγική προτεραιότητα μπορεί να αποδυναμώσει την αποτελεσματικότητα του ΕΛΚΑΚ.
Σε κάθε περίπτωση η προτεραιοποίηση θα πρέπει να συντονίζεται με τον χρήστη (Επιτελεία)
Προτάσεις για Στρατηγική Συμμόρφωση
Για να διασφαλιστεί η ευθυγράμμιση του ΕΛΚΑΚ με την αποστολή του, απαιτούνται τα εξής:
Αυστηρή Συμμόρφωση με τον ΕΣΣΠΕΑ:
Τα μη ενταγμένα έργα θα πρέπει να συντονίνονται με τους αρμόδιους φορείς των Ενόπλων Δυνάμεων, διασφαλίζοντας τη συνάφεια με τις επιχειρησιακές ανάγκες.
Περιορισμός Μη Ενταγμένων Έργων:
Τα μη ενταγμένα έργα θα πρέπει να υλοποιούνται μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, με τεκμηρίωση της στρατηγικής τους σημασίας.
Ενίσχυση της Διαφάνειας:
Οι διαδικασίες επιλογής έργων πρέπει να είναι διαφανείς και να περιλαμβάνουν τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων.
Συμπεράσματα

Το ΕΛΚΑΚ, ως πυλώνας καινοτομίας για την εθνική άμυνα, πρέπει να διασφαλίζει ότι όλα τα έργα του εξυπηρετούν την αποστολή του, καλύπτοντας αναγνωρισμένες ανάγκες και ενισχύοντας την εθνική ασφάλεια. Η ύπαρξη μη ενταγμένων προγραμμάτων στον ΕΣΣΠΕΑ δημιουργεί προκλήσεις που απαιτούν προσεκτική διαχείριση, ώστε να μην αποδυναμωθεί ο στρατηγικός ρόλος του οργανισμού. Η συμμόρφωση με τον ΕΣΣΠΕΑ και η συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς αποτελούν τον μόνο δρόμο για την επιτυχία του ΕΛΚΑΚ. 

Σχόλια