Καλό να αντιγράφουμε τις ΗΠΑ για τον αριθμό Στρατηγών αλλά ας το κάνουμε σωστά!

Μπάμπης Παπασπύρος

Τις τελευταίες ημέρες, η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας (ΥΠΕΘΑ) έχει "ανοίξει" με δηλώσεις & συνεντεύξεις, το ζήτημα του αριθμού των Στρατηγών, Ναυάρχων και Πτεράρχων στις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, κάνοντας συγκρίσεις με την κατάσταση στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι συγκρίσεις αυτές βασίζονται σε εκθέσεις του Congressional Research Service (CRS), ενός θεσμού με σημαντικό ρόλο στη λειτουργία του Κογκρέσου των ΗΠΑ.

Τι είναι το CRS;
Το Congressional Research Service αποτελεί έναν ανεξάρτητο, μη κομματικό φορέα που παρέχει έρευνες και αναλύσεις στις επιτροπές και στα μέλη του Κογκρέσου. Η λειτουργία του επικεντρώνεται στη στήριξη της νομοθετικής διαδικασίας, ενώ οι εκθέσεις του καλύπτουν ευρύ φάσμα θεμάτων. Μια από αυτές τις εκθέσεις, με τίτλο "General and Flag Officers in the U.S. Armed Forces: Background and Considerations for Congress" (Μάρτιος 2024), εξετάζει την αναλογία ανώτατων αξιωματικών στις Ένοπλες Δυνάμεις των ΗΠΑ και θέτει ερωτήματα σχετικά με τη διαχείριση αυτών των θέσεων.

Τα Ερωτήματα του CRS
Η έκθεση του CRS εγείρει κρίσιμα ερωτήματα για το Κογκρέσο, όπως:
Ποιες αρμοδιότητες απαιτούν την παρουσία ανώτατων στρατιωτικών αξιωματικών και ποιες μπορούν να ανατεθούν σε πολιτικά στελέχη;
Πώς επηρεάζουν οι τεχνολογικές εξελίξεις τις ανάγκες για ανώτατους αξιωματικούς;
Πώς καθορίζεται ο βέλτιστος αριθμός ανώτατων αξιωματικών και πώς αυτός συνδέεται με το μέγεθος των Ενόπλων Δυνάμεων;
Μπορούν οργανωτικές αλλαγές να μειώσουν την ανάγκη για ανώτατους αξιωματικούς ή να αντικατασταθούν συγκεκριμένες θέσεις από πολιτικούς υπαλλήλους;
Ποιο είναι το κόστος και τα οφέλη από τη μείωση των ανώτατων αξιωματικών ή την αναδιάρθρωση των δομών;
Αυτά τα ερωτήματα στοχεύουν στη βελτίωση της λειτουργικότητας και της αποδοτικότητας των Ενόπλων Δυνάμεων, διασφαλίζοντας παράλληλα τη στρατηγική ετοιμότητα.
Η Ελληνική Πραγματικότητα
Στην Ελλάδα, το ζήτημα του αριθμού των ανώτατων αξιωματικών στις Ένοπλες Δυνάμεις δεν έχει τύχει ανάλογης θεσμικής ανάλυσης και διαβούλευσης. Ερωτήματα όπως αυτά που ακολουθούν παραμένουν αναπάντητα.

• Υπάρχει αντίστοιχη επιτροπή ή διαδικασία στο ελληνικό κοινοβούλιο για τη μελέτη αυτών των θεμάτων;
• Έχει εκπονηθεί κάποια σχετική μελέτη για τον αριθμό των στρατηγών στις Ένοπλες Δυνάμεις;
• Εξετάζονται στη Βουλή θέματα όπως αυτά που θέτει το CRS στο Κογκρέσο;

Η απουσία μιας θεσμοθετημένης διαδικασίας που να εξετάζει συστηματικά αυτά τα ζητήματα περιορίζει τη δυνατότητα για τεκμηριωμένες αποφάσεις που να βασίζονται σε δεδομένα και αναλύσεις.
Ωστόσο, η ιδιαιτερότητα της ελληνικής περίπτωσης είναι ότι η στρατιωτική δομή και οι ανάγκες της χώρας καθορίζονται σε μεγάλο βαθμό από το γεωπολιτικό περιβάλλον και τις απειλές που αντιμετωπίζει.
Η Ανάλυση της Απειλής
Η Ελλάδα βρίσκεται σε μια περιοχή έντονων γεωπολιτικών προκλήσεων, με κύριες απειλές:

• Ελληνοτουρκικές Σχέσεις: Η αυξανόμενη επιθετικότητα της Τουρκίας, η αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο και η συνεχής ενίσχυση των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων απαιτούν μια ισχυρή στρατιωτική ηγεσία με στρατηγική σκέψη.
• Υβριδικές Απειλές: Η χρήση υβριδικών μέσων, όπως η προώθηση μεταναστευτικών ροών στα σύνορα και οι κυβερνοεπιθέσεις, αυξάνει την ανάγκη για εξειδικευμένους στρατηγούς που μπορούν να διαχειριστούν σύνθετες κρίσεις.
• Ενεργειακή Ασφάλεια: Η προστασία των ενεργειακών πόρων και των υποδομών στην Ανατολική Μεσόγειο αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα, απαιτώντας κατάλληλη στρατιωτική δομή και διοίκηση.

Η Σύνδεση Απειλής και Δομών
Η ελληνική στρατιωτική δομή δεν μπορεί να βασίζεται μόνο σε αριθμητικούς υπολογισμούς, αλλά πρέπει να συνδέεται άμεσα με την ανάλυση των απειλών. Η ύπαρξη περισσότερων στρατηγών σε σχέση με άλλες χώρες μπορεί να δικαιολογηθεί, εφόσον αυτοί κατέχουν θέσεις κρίσιμες για τη διαχείριση των απειλών αυτών.
Μαθήματα από τις ΗΠΑ
Η πρακτική των ΗΠΑ, όπως αποτυπώνεται στην έκθεση του CRS, προσφέρει σημαντικά διδάγματα:

• Διαφάνεια και Τεκμηρίωση: Η ύπαρξη ανεξάρτητων φορέων, όπως το CRS, διασφαλίζει την αντικειμενικότητα και την επιστημονική βάση στη λήψη αποφάσεων.
• Εξορθολογισμός Δομών: Η διαρκής αξιολόγηση των δομών και των αναγκών των Ενόπλων Δυνάμεων επιτρέπει την καλύτερη κατανομή πόρων και προσωπικού.
• Σύνδεση με την Απειλή: Οι στρατιωτικές δομές των ΗΠΑ είναι άμεσα συνδεδεμένες με τις στρατηγικές προτεραιότητες και τις απειλές που αντιμετωπίζει η χώρα.

Το Ελληνικό Πλαίσιο
Η υιοθέτηση μιας παρόμοιας διαδικασίας στην Ελλάδα θα μπορούσε να συμβάλει σημαντικά στη βελτίωση της λειτουργίας των Ενόπλων Δυνάμεων. Η σύσταση μιας ανεξάρτητης επιτροπής που θα αναλύει συστηματικά τα θέματα αυτά, με βάση διεθνείς πρακτικές και δεδομένα, θα ενίσχυε τη διαφάνεια και τη λογοδοσία. Παράλληλα, η σύνδεση της στρατιωτικής δομής με την ανάλυση της απειλής θα διασφάλιζε ότι οι αποφάσεις λαμβάνονται με γνώμονα τις πραγματικές ανάγκες της χώρας.
Συμπέρασμα
Η σύγκριση με τις ΗΠΑ είναι χρήσιμη, αλλά απαιτεί προσαρμογή στα ελληνικά δεδομένα και την ιδιαίτερη γεωπολιτική πραγματικότητα της χώρας. Η χρήση διεθνών πρακτικών, όπως αυτές του CRS, θα πρέπει να συνοδεύεται από την εφαρμογή ανάλογων διαδικασιών και θεσμικών εργαλείων, ενώ η στρατιωτική δομή πρέπει να βασίζεται στην ανάλυση της απειλής. Μόνο έτσι μπορεί να επιτευχθεί ένας πραγματικά λειτουργικός και αποδοτικός σχεδιασμός για τις Ένοπλες Δυνάμεις, που θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες εθνικής ασφάλειας.