Drones και σύγχρονος πόλεμος: Το μάθημα της Ουκρανίας που αλλάζει τις στρατιωτικές τακτικές

Μπάμπης Παπασπύρος

Η πρόσφατη μελέτη "Drones in Modern Warfare: Lessons Learnt from the War in Ukraine" του Australian Army Research Centre, αποτελεί μια εκτενή ανάλυση της χρήσης μη επανδρωμένων συστημάτων (UAS) στον πόλεμο στην Ουκρανία και των μαθημάτων που προκύπτουν από αυτή την εμπειρία. Η μελέτη παρουσιάζει τη σημασία των drones στο σύγχρονο πεδίο μάχης, τη ραγδαία τεχνολογική ανάπτυξη και τη χρησιμότητα των μικρών μη επανδρωμένων αεροσκαφών (UAVs) στις τακτικές και στρατηγικές επιχειρήσεις.

Η Ουκρανία αναδείχθηκε ως η πρώτη χώρα που αξιοποίησε drones σε τέτοιο ευρύ φάσμα στρατιωτικών εφαρμογών, από την επιτήρηση και τον εντοπισμό στόχων μέχρι τη διεξαγωγή επιθέσεων και την υποστήριξη του πυροβολικού. Ο πόλεμος αυτός αποκαλύπτει ότι τα μη επανδρωμένα συστήματα δεν περιορίζονται πλέον μόνο στις στρατιωτικές επιχειρήσεις, αλλά αλλάζουν τη φύση των στρατιωτικών θεσμών, την εκπαίδευση των στρατευμάτων και την εξέλιξη των στρατηγικών τους.
Παρακάτω παρουσιάζονται ορισμένα από τα σημαντικότερα σημεία της μελέτης:
1. Ρόλος και χρησιμότητα των drones στον πόλεμο
Τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη στην Ουκρανία παρέχουν τακτικό πλεονέκτημα με την εκτέλεση αποστολών επιτήρησης, εντοπισμού και προσβολής στόχων και διόρθωσης βολών πυροβολικού. Αυτό μειώνει τον χρόνο απόκρισης και αυξάνει την ακρίβεια των επιθέσεων. Τα drones επιτρέπουν στους Ουκρανούς στρατιώτες να βλέπουν τις κινήσεις του εχθρού σε πραγματικό χρόνο, κάτι που τους δίνει το πλεονέκτημα να προσαρμόζουν τις κινήσεις τους αναλόγως.
2. Προσθήκη της διάστασης του Αέρα στο πεδίο μάχης
Η χρησιμότητα των UAVs στον πόλεμο της Ουκρανίας αποκαλύπτει πώς τα drones έχουν προσθέσει μια νέα διάσταση στις συγκρούσεις, κάνοντας το πεδίο μάχης τρισδιάστατο. Οι στρατιώτες τώρα καλούνται να προστατεύονται όχι μόνο από τα εχθρικά πυρά στο έδαφος αλλά και από πιθανούς κινδύνους από τον αέρα. Αυτή η δυνατότητα χρήσης αλλάζει την φύση των τακτικών, με τις στρατιωτικές δυνάμεις να αναζητούν νέες μεθόδους καμουφλάζ και διασποράς για να παραμείνουν "αόρατες".
3. Τα μικρά drones και η αύξηση της φονικότητας του πολέμου
Οι μικρές συσκευές, όπως τα FPV drones, εξοπλίζονται με χειροβομβίδες ή άλλες εκρηκτικές συσκευές και γίνονται όπλα υψηλής ακρίβειας, αλλά με χαμηλό κόστος. Με αυτόν τον τρόπο, επιτρέπεται στις στρατιωτικές δυνάμεις να επιτύχουν αποτελεσματικότητα χωρίς μεγάλο κόστος. Η Ουκρανία ανέπτυξε και κατασκεύασε τέτοια drones σε ευρεία κλίμακα, γεγονός που έχει επιτρέψει στους στρατιώτες να πλήττουν στόχους από απόσταση χωρίς να εκτίθενται σε κίνδυνο.
4. Αποτροπή και στρατηγική αξία των μη επανδρωμένων συστημάτων
Τα drones όχι μόνο παρέχουν ένα πλεονέκτημα στις επιθέσεις, αλλά λειτουργούν και αποτρεπτικά. Η παρουσία drones αναγκάζει τις εχθρικές δυνάμεις να είναι σε συνεχή επαγρύπνηση, γεγονός που επιφέρει ψυχολογική πίεση και αποτρέπει συγκεντρώσεις δυνάμεων σε συγκεκριμένα σημεία του μετώπου.
5. Προσαρμογή στρατιωτικών σχεδιασμών
Η εμπειρία της Ουκρανίας δείχνει ότι τα στρατιωτικά συστήματα πρέπει να εξελίσσονται παράλληλα με την τεχνολογία των drones. Η δημιουργία ειδικών μονάδων για τη χρήση και διαχείριση των μη επανδρωμένων συστημάτων ήταν κρίσιμη για την Ουκρανία, με την εισαγωγή νέων μεθόδων εκπαίδευσης και τεχνικών αντιμετώπισης ηλεκτρονικών παρεμβολών.
6. Ανάπτυξη και συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα
Η Ουκρανία συνεργάστηκε με εταιρείες τεχνολογίας για να εξασφαλίσει την παραγωγή drones σε μεγάλες ποσότητες. Το πρόγραμμα «Army of Drones» υποστηρίχθηκε από την ουκρανική κυβέρνηση, προσφέροντας άμεση πρόσβαση σε νέες τεχνολογίες χωρίς τους περιορισμούς των παραδοσιακών στρατιωτικών προμηθειών. Με αυτή τη συνεργασία η Ουκρανία κατάφερε να αυξήσει την παραγωγή drones από επτά σε 200 κατασκευαστές σε λίγο χρόνο.
7. Χρηματοοικονομική διάσταση και στρατηγικές επενδύσεις
Η παραγωγή drones σε μεγάλη κλίμακα, με χαμηλό κόστος και η ευκολία στη χρήση, αποτελεί σημαντικό χρηματοοικονομικό πλεονέκτημα. Η εμπειρία της Ουκρανίας δείχνει ότι η επένδυση σε φτηνές αλλά αποτελεσματικές τεχνολογίες μπορεί να προσφέρει ασύμμετρα πλεονεκτήματα, μειώνοντας παράλληλα τις απώλειες σε προσωπικό και εξοπλισμό.
8. Αντίμετρα και Ηλεκτρονικός Πόλεμος
Η Ουκρανία έπρεπε να αντιμετωπίσει τα αντίμετρα της Ρωσίας, η οποία χρησιμοποίησε ηλεκτρονικές παρεμβολές για να καταστείλει την αποτελεσματικότητα των drones. Η ανάγκη για την ανάπτυξη συστημάτων αντίμετρων και η ικανότητα επιβίωσης των drones σε περιβάλλοντα γεμάτα ηλεκτρονικές παρεμβολές αποδείχθηκαν καθοριστικές.
Συμπεράσματα
Ο πόλεμος στην Ουκρανία αποτελεί μια ζωντανή απόδειξη της επανάστασης που φέρνουν τα drones στη σύγχρονη πολεμική τακτική. Οι στρατοί του μέλλοντος πρέπει να προσαρμοστούν στη χρήση αυτών των συστημάτων και να ενσωματώσουν αντίμετρα και ηλεκτρονικές υποδομές για να διασφαλίσουν την αποτελεσματικότητά τους. Μεγάλοι σχηματισμοί UAS ή drones θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να αντιμετωπισθούν στο μέλλον, απαιτώντας τη χρήση εξελιγμένων συστημάτων EW, χρήση μεγάλου αριθμού ακριβών βλημάτων αέρος-αέρος ή επιφανείας-αέρα, την ανάπτυξη όπλων κατευθυνόμενης ενέργειας ή μικροκυμάτων υψηλής ισχύος ή συνδυασμό και των τριών κατηγοριών όπλων. Οι μελλοντικές επιχειρήσεις αεροπορικής υπεροχής, απαιτούν αποτελεσματική χρήση και κατανομή των πόρων drone & anti-drone.
Καθώς τα συστήματα και οι τεχνολογίες εξελίσσονται και βελτιώνονται συνεχώς, αυτή η εξέλιξη απαιτεί ένα οργανωμένο σύστημα για την ενίσχυση και υποστήριξη μελλοντικών πολέμων. Επομένως, είναι πρωταρχικής σημασίας να διασφαλιστεί ότι τα συστήματα που υποστηρίζουν τη χρήση drones στον πόλεμο είναι ισχυρά, αξιόπιστα και ενσωματωμένα αποτελεσματικά στις στρατιωτικές επιχειρήσεις, προκειμένου να ενισχύσουν την επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα.