Αμυντική Καινοτομία στην Ελλάδα: Η πραγματικότητα βρίσκεται κάπου ανάμεσα στην υπερβολή και την απαισιοδοξία

Μπάμπης Παπασπύρος

Η αμυντική καινοτομία αποτελεί κρίσιμο πυλώνα για την ενίσχυση της εθνικής ασφάλειας και την αναβάθμιση των στρατιωτικών δυνατοτήτων. Στην Ελλάδα, αν και δεν συγκρίνεται με τα μεγάλα βιομηχανικά συμπλέγματα άλλων χωρών, φαίνεται να υπάρχει ένα μικρό αλλά δυναμικό οικοσύστημα που δραστηριοποιείται στον τομέα αυτό. Εταιρείες υψηλής τεχνολογίας, ερευνητικά κέντρα, και πανεπιστημιακά ιδρύματα έχουν συμμετάσχει σε ερευνητικά προγράμματα ύψους εκατ. ευρώ, μερικά εκ των οποίων είναι χρηματοδοτούμενα από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Άμυνας (EDA).

Υπάρχουν "Κρυμμένοι Θησαυροί";
Ένα από τα βασικά ερωτήματα είναι αν αυτά τα ερευνητικά προγράμματα έχουν αποδώσει απτά αποτελέσματα. Υπάρχουν ενδείξεις ότι σε ορισμένες  περιπτώσεις έχουν σχεδιαστεί πρωτότυπα και ελάχιστα προϊόντα, ωστόσο η αξιοποίηση αυτών των επιτευγμάτων παραμένει περιορισμένη. Αυτό εγείρει ερωτήματα σχετικά με την ικανότητα μετατροπής της έρευνας σε επιχειρησιακά συστήματα.

Η χώρα μας πρέπει να εστιάσει στην εφαρμοσμένη τεχνολογία, που οδηγεί σε προιόντα, και όχι σε βασική έρευνα για την έρευνα 
Οι λόγοι για αυτό το χάσμα είναι πολλοί. 

Πρώτον, η αμυντική βιομηχανία απαιτεί τεράστια επένδυση χρόνου και πόρων για την πιστοποίηση και την ανάπτυξη τελικών προϊόντων.

Δεύτερον, οι διαδικασίες προμηθειών στις Ένοπλες Δυνάμεις συχνά είναι γραφειοκρατικές και καθυστερούν την εισαγωγή  καινοτόμων τεχνολογιών. 

Τρίτον, η έλλειψη μακροπρόθεσμης στρατηγικής και σχεδιασμού εμποδίζει τη δημιουργία ενός σταθερού πλαισίου συνεργασίας μεταξύ των ερευνητικών κέντρων και της αμυντικής βιομηχανίας.
Είναι η Αλήθεια Κάπου στη Μέση;
Πιθανότατα, η πραγματικότητα βρίσκεται κάπου ανάμεσα στην υπερβολή και την απαισιοδοξία. Από τη μία πλευρά, υπάρχουν κάποιες επιτυχίες που δεν έχουν λάβει τη δημοσιότητα που τους αξίζει. Μικρομεσαίες εταιρείες και start-ups έχουν αναπτύξει τεχνολογίες αιχμής, όπως συστήματα κυβερνοασφάλειας, drones, και συστήματα επιτήρησης. Από την άλλη, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που φιλόδοξα σχέδια δεν προχώρησαν πέρα από τη φάση της έρευνας λόγω μη επιχειρησιακού ενδιαφέροντος, έλλειψης χρηματοδότησης ή πολιτικής βούλησης.
Ένα βασικό ερώτημα που προκύπτει είναι γιατί οι αρμόδιοι φορείς δεν έχουν εντοπίσει ή δεν έχουν υποστηρίξει επαρκώς αυτές τις δυνατότητες. Η απουσία ενός συντονιστικού οργάνου που θα συνδέει την έρευνα με τις ανάγκες των Ενόπλων Δυνάμεων και θα προωθεί τις συνεργασίες φαίνεται να είναι ένα σημαντικό κενό. 

Μπορεί το ΕΛΚΑΚ να Φέρει την Αλλαγή;
Η δημιουργία του Ελληνικού Κέντρου Αμυντικής Καινοτομίας (ΕΛΚΑΚ) αποτελεί ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Ο ρόλος του ΕΛΚΑΚ είναι να λειτουργήσει ως καταλύτης για την αμυντική καινοτομία, εντοπίζοντας καινοτόμες τεχνολογίες και διασυνδέοντας τους φορείς που τις αναπτύσσουν με τις Ένοπλες Δυνάμεις. Αν το κέντρο αυτό καταφέρει να συνδυάσει τις δυνατότητες του ακαδημαϊκού, ερευνητικού και επιχειρηματικού κόσμου, μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη τελικών προϊόντων που θα καλύπτουν τις ανάγκες της χώρας.
Ωστόσο, για να επιτύχει το ΕΛΚΑΚ θα πρέπει να έχει σταθερή χρηματοδότηση, κατάλληλο προσωπικό, να είναι ανεξάρτητο από γραφειοκρατικά εμπόδια, και να έχει τη δυνατότητα να υλοποιεί γρήγορα τις αποφάσεις του. Παράλληλα, είναι κρίσιμη η συνεργασία με διεθνείς εταίρους, καθώς η αμυντική καινοτομία δεν μπορεί να αναπτυχθεί αποκομμένη από το παγκόσμιο περιβάλλον.
Συμπέρασμα
Η Ελλάδα διαθέτει δυνατότητες για να γίνει σε βάθος χρόνου ένας σημαντικός παίκτης στον τομέα της αμυντικής καινοτομίας, αλλά απαιτείται στρατηγική και συντονισμένη δράση.  

Η αξιοποίηση των "κρυμμένων θησαυρών" της αμυντικής έρευνας και ανάπτυξης μπορεί να ενισχύσει την εθνική ασφάλεια και να συμβάλει στην οικονομική ανάπτυξη. Το ΕΛΚΑΚ θα πρέπει να παίξει καθοριστικό ρόλο, αλλά η επιτυχία του θα εξαρτηθεί από τη βούληση και τη συνεργασία όλων των εμπλεκομένων φορέων. Οι προοπτικές είναι θετικές, αρκεί να υπάρξει ολοκληρωμένο σχέδιο αμυντικής καινοτομίας & να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα για την ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας στη χώρα μας.