Γιατί οι ΗΠΑ είναι τόσο πρόθυμες να επαναφέρουν έναν αναδυόμενο αντίπαλο την Τουρκία στο πρόγραμμα των F-35;

Η Άγκυρα έχει και συνεχίζει να κάνει  βήματα για να αποσυνδεθεί από την υποστήριξη των αξιών και των προτεραιοτήτων ασφάλειας της συμμαχίας του ΝΑΤΟ.

Οι συζητήσεις σχετικά με την περίπτωση η Τουρκία να αποκτήσει το F-35 Joint Strike Fighter έληξαν ξαφνικά το 2019, αφού η Άγκυρα επέμενε στην απόκτηση ενός ρωσικού συστήματος αεράμυνας. Η Ουάσιγκτον παρακάλεσε την τουρκική κυβέρνηση να μην προχωρήσει στην αγορά του συστήματος S-400 από τη Μόσχα, καθώς η αγορά ενός οπλικού συστήματος από έναν αντίπαλο θα υπονόμευε την ασφάλεια και τη διαλειτουργικότητα του ΝΑΤΟ. Η αγορά και η τελική παράδοση των πυραύλων είχε ως αποτέλεσμα την έξοδο της Άγκυρας από το πρόγραμμα F-35 και την επιβολή κυρώσεων από τις ΗΠΑ , καθιστώντας την πρώτη φορά που ένας σύμμαχος του ΝΑΤΟ επιβάλλει κυρώσεις σε έναν άλλο. 

Η Τουρκία φαίνεται τώρα να θέλει να υποχωρήσει από αυτή την απόφαση και έχει ξεκινήσει διάλογο με την Ουάσιγκτον για να βρει έναν τρόπο επιστροφής στο πρόγραμμα των F-35, και η Ουάσιγκτον ακούει. Αυτό είναι λάθος, καθώς η προτεινόμενη λύση της Τουρκίας για τα S-400 είναι ανεπαρκής  για να πληροί τις προϋποθέσεις για να λάβει μια στρατηγική πλατφόρμα που διασφαλίζει το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα του ΝΑΤΟ έναντι των αντιπάλων. Το πιο σημαντικό είναι ότι, η Άγκυρα δεν πιστεύει αληθινά τις αξίες που ορίζει το ΝΑΤΟ. Η τουρκία έχει εμφανώς αντιδυτική συμπεριφορά και υπονομεύει τα βασικά συμφέροντα ασφαλείας της συμμαχίας, καθώς και των μελών της . Είναι σύμμαχος μόνο στα χαρτιά και ενεργεί με συνέπεια σαν αντίπαλος. Η αντιμετώπιση του ζητήματος των S-400 είναι πολύ μικρό βήμα από την Άγκυρα και δεν αξίζει μια επιστροφή στο πρόγραμμα των F-35.

Σύμφωνα με διάφορες πηγές , η Άγκυρα φαίνεται να πιστεύει ότι έχει βρει μια μαγική φόρμουλα για να αποκτήσει το F-35 και να ικανοποιήσει την Ουάσιγκτον ταυτόχρονα. Στα τέλη Αυγούστου, Τούρκοι αξιωματούχοι υπέβαλαν στους Αμερικανούς ομολόγους τους ένα σχέδιο που θα διασφάλιζε τη μόνιμη αποθήκευση του συστήματος S-400 της Τουρκίας, το οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούσαν να επαληθεύουν συνεχώς. Ουσιαστικά, η Τουρκία προσφέρθηκε εθελοντικά να μην ενεργοποιήσει ποτέ τους ρωσικούς πυραύλους της, υποβάλλοντας αυτή τη δέσμευση σε επαλήθευση των ΗΠΑ, ακυρώνοντας έτσι μια αντιληπτή απειλή από τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ.

Ένας υψηλόβαθμος αξιωματούχος της αμερικανικής πρεσβείας στην Άγκυρα δεν αρνήθηκε ότι είχε υποβληθεί πρόταση από την Τουρκία για την επίλυση του ζητήματος των S-400 και υποστήριξε , λέγοντας ότι «η μπάλα είναι τώρα στο γήπεδο της Τουρκίας». Ωστόσο, αυτό γρήγορα διαψεύστηκε από ανώνυμους αξιωματούχους στην Άγκυρα, οι οποίοι αρνήθηκαν οποιαδήποτε προθυμία να πουλήσουν ή να αδεανοποιήσουν το σύστημα S-400. Πηγές του υπουργείου Άμυνας δήλωσαν στο πρακτορείο Anadolu, «Η ανάγκη της χώρας μας για συστήματα αεράμυνας παραμένει. Στο πλαίσιο αυτό, το σύστημα αεράμυνας S-400 παραμένει στο οπλοστάσιο των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων».

Τον Ιανουάριο , η αναπληρώτρια υπουργός Εξωτερικών Victoria Nuland άφησε την πόρτα ανοιχτή για την επανέναρξη στην οικογένεια των F-35, εφόσον η Άγκυρα επιλύσει ικανοποιητικά το ζήτημα των S-400. Τα ακριβή κριτήρια για την επανένταξη της Τουρκίας στο πρόγραμμα των F-35 παρέμειναν ασαφή, αλλά η Ουάσιγκτον σηματοδοτεί εδώ και μήνες ότι θέλει να δει την πλήρη απομάκρυνση των S-400 από τη χώρα. Η νέα πρόταση της Άγκυρας δεν μπορεί να είναι ο δρόμος προς τα εμπρός. Η Τουρκία δεν έχει παράσχει καμία απόδειξη ότι πιστεύει ειλικρινά στην αποστολή του ΝΑΤΟ.

Στις αρχές Σεπτεμβρίου 2024, ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανακοίνωσε την απόφασή του να υποβάλει αίτηση για ένταξη στο BRICS+ . Στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στην Ουάσιγκτον τον Ιούλιο, επανέλαβε την επιθυμία του η Τουρκία να γίνει μέλος του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO). Για να είμαστε ξεκάθαροι, και οι δύο αυτοί οργανισμοί δεν είναι μόνο αντίθετοι των δυτικών οικονομικών θεσμών και θεσμών ασφάλειας, των οποίων η Τουρκία είναι μέλος, αλλά και οντότητες αφοσιωμένες στην υπονόμευση της τάξης που βασίζεται σε κανόνες. Η επιθυμία της Τουρκίας να ενταχθεί σε αυτές δεν πρέπει να πέσει στο κενό. Δεν πρέπει απλώς να αγνοηθεί ή να απορριφθεί από τις πρωτεύουσες του ΝΑΤΟ. Επιπλέον, αξίζει να θυμηθούμε ότι η Τουρκία καθυστέρησε ενεργά τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ, αρνούμενη την είσοδο της Σουηδίας και της Φινλανδίας στη συμμαχία για δεκαοκτώ μήνες, κάτι που ωφέλησε άμεσα τη Μόσχα. Και παραδόξως, η Τουρκία είναι το μόνο κράτος μέλος του ΝΑΤΟ που αγκαλιάζει και παρέχει υποστήριξη στη Χαμάς  .

Αν κάποιος θέλει να μάθει το επίπεδο του αντιαμερικανισμού και του αντιδυτικισμού που υπάρχει στην Τουρκία του Ερντογάν σήμερα, ένα πρόσφατο γεγονός παρέχει μια καλή ιδέα. Τον Αύγουστο, Αμερικανοί πεζοναύτες που υπηρετούν στον έκτο στόλο, οι οποίοι βρίσκονταν σε άδεια στην ακτή της Σμύρνης, δέχθηκαν επίθεση από Τουρκικό όχλο που τους ζήτησε να φύγουν από την Τουρκία. Από την αρχή του πολέμου του Ισραήλ κατά της Χαμάς, ο Ερντογάν δεν φείδεται προσπαθειών για να υπονομεύσει και να βλάψει τα συμφέροντα ασφαλείας ενός βασικού συμμάχου των ΗΠΑ. Σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την αμερικανική υποστήριξη στον Ισραηλινό σύμμαχό της, η τουρκική κυβέρνηση δεν έκανε τίποτα για να αποτρέψει όχλο που πολιορκούσε βασικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις του ΝΑΤΟ στην Τουρκία, συμπεριλαμβανομένων των βάσεων Kurecik και Incirlik. 

Γιατί η Τουρκία είναι τόσο αποφασισμένη να αποκτήσει το F-35; Από τότε που απομακρύνθηκε από το πρόγραμμα το 2019, η Άγκυρα παρουσίασε στο παγκόσμιο κοινό την ανάπτυξη του μαχητικού πέμπτης γενιάς εγχώριας παραγωγής, KAAN , φέρνοντας την Τουρκία σε μια μικρή ομάδα εθνών που μπορεί να παράγει μαχητικά πέμπτης γενιάς. Ωστόσο, η Τουρκία δεν αναμένει να έχει έτοιμα αυτά τα μαχητικά εγχώριας παραγωγής πριν από το 2030 , καθώς το KAAN χρειάζεται ακόμα να εξοπλιστεί με κινητήρα εγχώριας παραγωγής.

Η απόκτηση F-35 από την Ελλάδα πάγωσε την Άγκυρα, με μια σχεδόν απαρχαιωμένη αεροπορία που αποτελείται κυρίως από γηρασμένα F-16 και F4 . Παρόλο που το KAAN παρουσιάστηκε στον κόσμο, δεν υπάρχει επίσης καμία εγγύηση ότι η τελική του προσθήκη στην τουρκική Πολεμική Αεροπορία θα συμβεί πραγματικά. Σε τελική ανάλυση, η Τουρκία επιδιώκει απεγνωσμένα να εκσυγχρονίσει τις δυνατότητες της αεράμυνας και επίθεσης. Η προμήθεια F-35 είναι η καλύτερη επιλογή και η Ουάσιγκτον δείχνει να ακούει.

Η κυβέρνηση Μπάιντεν, ενώ κρατά τον Ερντογάν σε απόσταση αναπνοής για το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου της στην εξουσία, εργάζεται στα παρασκήνια για να διερευνήσει όλες τις ευκαιρίες για να δει εάν μπορεί να ξαναχτίσει μια ουσιαστική σχέση με την Άγκυρα. Βασίζεται σε μια εμμονή και λανθασμένη πεποίθηση ότι η Τουρκία μπορεί να διορθώσει τις αστοχίες της στην εξωτερική πολιτική και, κάτω από τις κατάλληλες συνθήκες, να επιστρέψει στο να είναι ένα σταθερό μέλος της ευρωπαϊκής και διατλαντικής κοινότητας ασφάλειας.

Πριν αποχωρήσει από τη θέση του, ο Πρέσβης (στην τουρκία) Τζεφ Φλέικ πρωτοστάτησε στην πρωτοβουλία για τη βελτίωση των τουρκοαμερικανικών δεσμών. Αυτό ως επί το πλείστον έγινε με επαίνους για τον Ερντογάν και ότι η Τουρκία ήταν ζωτικός σύμμαχος των ΗΠΑ Σε πρόσφατη συνέντευξή του στο Politico , ο Φλέικ επαίνεσε τον ρόλο της Άγκυρας σε μια πρόσφατη ανταλλαγή κρατουμένων στην οποία συμμετείχαν επτά χώρες, περιγράφοντας την Τουρκία ως «απαραίτητο σύμμαχο».

Η Άγκυρα έχει και κάνει βήματα για να αποσυνδεθεί από την προάσπιση των αξιών και των προτεραιοτήτων ασφαλείας της συμμαχίας ΝΑΤΟ, της οποίας είναι μέλος από το 1952. Γνωρίζοντας ότι δεν υπάρχει μηχανισμός για την αποβολή ενός μέλους, δεν πρέπει να περιμένουμε από την Τουρκία να ακολουθήσει αποξένωση από τη συμμαχία εγκαταλείποντας την. Αντίθετα, θα επιλέξει να παραμείνει στο εσωτερικό, ενώ θα ενσωματωθεί σε οντότητες όπως οι BRICS και το SCO, αποδυναμώνοντας την ασφάλεια και την αποφασιστικότητα της Δύσης ενάντια στην Κίνα και τη Ρωσία.

Γιατί, λοιπόν, η κυβέρνηση Μπάιντεν είναι πρόθυμη να συνεχίσει να διερευνά ευκαιρίες, για να εξοπλίσει έναν αναδυόμενο αντίπαλο με μια ικανότητα που θα μπορούσε να απειλήσει τα υπόλοιπα μέλη του ΝΑΤΟ;

nationalinterest.org