Μια καινοτόμα μελέτη του 2007 σχεδίασης και ανάπτυξης προϊόντος που έμεινε στα συρτάρια της ΕΑΒ

Ακολουθεί απόσπασμα μιας ολοκληρωμένης μελέτης-πρότασης του Ναυπηγού Μηχανικού τέως Γενικού Διευθυντή της ΕΑΒ Παναγιώτη Αγερίδη.

Η πρόταση, που υποβλήθηκε το 2007 στην ΕΑΒ, αφορούσε στην σχεδίαση και κατασκευή πτερυγόπλοιων ή WIG Ships (Wing In Ground Effect Ships) όπως αλλιώς ονομάζονται. Οι προτάσεις περιλαμβάνουν τη χρήση πτερυγόπλοιων τόσο για τις ανάγκες των ενόπλων δυνάμεων όσο και για το Λιμενικό Σώμα, τονίζοντας την οικονομική αποδοτικότητα & την επιχειρησιακή αποτελεσματικότητά τους.
Η μελέτη καταλήγει με την επισήμανση ότι η επιτυχής εφαρμογή αυτών των μέσων θα μπορούσε να προσδώσει σημαντικές επιχειρησιακές δυνατότητες στην Ελλάδα, ειδικά στο απαιτητικό περιβάλλον του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ
 1. Ταχεία Μεταφορά Δυνάµεων
Η πληθώρα των ελληνικών νησιών και των νησίδων, που βρίσκονται εν δυνάµει υπό απειλή, καθιστά αναγκαία τη δυνατότητα ταχείας συγκέντρωσης ισχύος, µε τη µεταφορά δυνάµεων σε σηµαντικές αποστάσεις από τη βάση τους και µε διέλευση από περιοχές, οι οποίες δεν είναι δυνατό να ασφαλισθούν έναντι εχθρικών απειλών.
Αυτή η ανάγκη µεταφοράς δυνάµεων δεν µπορεί να υποκατασταθεί από τη διασπορά των διαθέσιµων δυνάµεων σε όλη την έκταση της απειλούµενης περιοχής, διότι η επιλογή αυτή δεν προσφέρει τη δυνατότητα συγκέντρωσης της απαραίτητης ισχύος απέναντι σε επιθετική ενέργεια, για την οποία την πρωτοβουλία της επιλογής του χρόνου και του τόπου εκδήλωσης την έχει ο αντίπαλος, ενώ δηµιουργεί ταυτόχρονα και ανυπέρβλητα προβλήµατα διοίκησης, επιµελητείας, εκπαίδευσης και χαµηλού ηθικού των διασπασµένων και αποµονωµένωνδυνάµεων.
Η κλασσική δια θαλάσσης µεταφορά δεν εξασφαλίζει την απαιτούµενη ταχύτητα, ούτε την ασφάλεια του εγχειρήµατος, στις περισσότερες περιπτώσεις, λόγω της χαµηλής ταχύτητας των συνήθων πλωτών µέσων και του ευάλωτου των µέσων αυτών σε επιθέσεις από αέρος, από θαλάσσης και υποθαλασσίως.
Η από αέρος µεταφορά είναι δυνατή, υπό τον όρο ότι διατίθενται τα απαραίτητα µέσα (αεροσκάφη και ελικόπτερα) σε επαρκή αριθµό και έχει εξασφαλισθεί οπωσδήποτε η εναέρια κυριαρχία για τις φίλιες δυνάµεις. Και τούτο διότι τα µεταφορικά αεροσκάφη και ελικόπτερα, µε τη χαµηλή τους ταχύτητα, το σηµαντικό ίχνος ραντάρ και την αδυναµία εκτέλεσης ελιγµών, αποτελούν εύκολο στόχο για την αντίπαλο αεροπορική δύναµη.
Υπάρχουν όµως και άλλα προβλήµατα στην επιλογή της εναέριας µεταφοράς, µε κυριότερα το υψηλό κόστος κτήσης, χρήσης και συντήρησης των εναερίων µέσων και την αδυναµία χρήσης, τουλάχιστον των αεροσκαφών, σε περιπτώσεις µικρών νησίδων, χωρίς αεροδρόµιο ή νησιών µε αεροδρόµιο που βάλλεται ή έχει καταληφθεί.
Οι ελληνικές ανάγκες αυτή τη στιγµή καλύπτονται από τα υπάρχοντα α/φη C-130, τα υπό παραγγελία C-27, τα υπάρχοντα ελικόπτερα UH-1 Huey και CH-47 Chinook και τα υπό παραγγελία NH-90, για το υψηλό κόστος και τον µικρόαριθµό των οποίων έχουν γραφεί και ειπωθεί τελευταία τόσα πολλά.
Τα αερόστρωµνα προσφέρουν λύση σε αρκετά από αυτά τα προβλήµατα, όχι όµως πλήρως και σε όλα. Τα µεγάλα ρωσικά αερόστρωµνα τύπου ZUBR, τα οποία είναι ήδη επιχειρησιακά στις ένοπλες δυνάµεις, έχουν µεγάλη µεταφορική ικανότητα (µέχρι 400 άνδρες, εκτός του φορτίου), σχετικά µεγάλη ταχύτητα, επαρκή δυνατότητα πλεύσης σε κυµατισµό, σηµαντική αυτονοµία και ικανοποιητική δυνατότητα αντιµετώπισης των απειλών.
Έχουν όµως υψηλό κόστος κτήσης και χρήσης (µε πέντε µεγάλους στροβιλοκινητήρες το κάθε ένα!) και δεν µπορούν ως εκ τούτου να ενταχθούν σε µεγάλουςαριθµούς. Από την άλλη πλευρά, το µεγάλο τους µέγεθος και η αρχή λειτουργίας τους µειώνουν τη φυσική ευελιξία τους και το ολιγάριθµό τους την επιχειρησιακή ευελιξία τους. Και βέβαια το µεγάλο µέγεθος και η διαµόρφωση των χώρων µεταφοράς του προσωπικού σηµαίνει ότι, σε περίπτωση προσβολής τους, είναι πιθανή η αύτανδρη απώλειά τους, µε τραγικές συνέπειες για την επιχείρηση.
Τέλος είναι γνωστό ότι έγινε η σκέψη για την κάλυψη της επιχειρησιακής ανάγκης της µεταφοράςδυνάµεων µε µικράαερόστρωµνα, η οποία όµως δεν προχώρησε, δεδοµένης της ευαισθησίας τους ακόµη και σε µικρόκυµατισµό.
Αντίθετα έχει επιλεγεί για τις Ειδικές ∆υνάµεις η προµήθειαεξοπλισµένων ταχύπλοων σκαφών, µε τα οποία οµάδες τους θα µπορούν να µεταφέρονται και να επεµβαίνουν στο σηµείο της κρίσης.
Στη συζήτηση για τα σκάφη αυτά είχε εµπλακεί ελαφρώς και η ΕΑΒ προ διετίας, µετά από πληροφορίες από τη Raytheon, η οποία ενδιαφερόταν να αναλάβει την ολοκλήρωση των ηλεκτρονικών και του οπλισµού τους, και, για το λόγο αυτό, είχαν γίνει κάποιες επαφές µε το Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο.
2. Αναχαίτιση της λαθροµετανάστευσης δια θαλάσσης
Τα ιδιαίτερα εκτεταµένα, για το µέγεθος της χώρας, ελληνικά θαλάσσια σύνορα, ο κατακερµατισµός των εθνικών χωρικών υδάτων, µε την εκτεταµένη παρεµβολή διεθνών υδάτων, και η γεωγραφική θέση της χώρας ως της νοτιοανατολικής ευρωπαϊκής χερσονήσου, η οποία προσεγγίζει περισσότερο στις περιοχές που καταλήγουν οι ασιατικής καταγωγής λαθροµετανάστες, στην προσπάθειά τους να προωθηθούν προς τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθιστά την Ελλάδα την προτιµώµενη γι΄ αυτούς πύλη εισόδου και δηµιουργεί σοβαρό πρόβληµα διαθεσιµότητας µέσων αναχαίτισής των.
Τα πλωτά µέσα έχουν δυσκολία στη διαρκή κάλυψη των απαιτούµενων µεγάλων θαλάσσιων εκτάσεων. Τα εναέρια µέσα πάλι, ενώ µπορούν να καλύψουν µε ευχέρεια τις εκτεταµένες θαλάσσιες περιοχές, εµφανίζουν πάντα το ίδιο πρόβληµα του µεγάλου κόστους αλλά και αυτό της αδυναµίας άµεσης παρέµβασης επί τόπου, όποτε εντοπίζεται σχετικό περιστατικό.
Η βελτίωση των ελληνικών δυνατοτήτων σε εναέρια µέσα και στον τοµέα αυτόν αναµένεται να επιτευχθεί µε τα υπό παραγγελία ελικόπτερα AS365 N3 Dauphin, µε δεδοµένο και πάλι το υψηλότατο κόστος κτήσης και κύκλου ζωής

ΜΙΑ ∆ΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΚΑΙ Η ΑΡΧΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ
Η διαφορετική ιδέα, που θα µπορούσε να εξετασθεί για την κάλυψη των παραπάνω επιχειρησιακών απαιτήσεων, τουλάχιστον σε ότι αφορά στη µεταφορά προσωπικού και στην περιπολία σε µεγάλες περιοχές, έχει ένα και µόνο πρόβληµα: δεν έχει όνοµα στα ελληνικά αλλά ούτε και κάποιο καθιερωµένο όνοµα διεθνώς.
Οι τέως Σοβιετικοί ήταν εκείνοι που επένδυσαν περισσότερο στην τεχνολογία αυτή, παρότι η αρχική της ανάπτυξη χρεώνεται στους Γερµανούς. Οι Σοβιετικοί λοιπόν ονόµασαν τα σκάφη, που παρουσιάζονται παρακάτω, εκρανοπλάνα, όρο του οποίου η κοινοποίηση προς µη διαβαθµισµένο προσωπικό στη χώρα ήταν απαγορευµένη για δεκαετίες, ενώ οι αγγλόφωνες χώρες τα αποκαλούν WIG Ships (Wing In GroundEffectShips).
Πρόκειται για σκάφη, τα οποία νηολογούνται ως σκάφη, εκκινούν και σταθµεύουν στην επιφάνεια της θάλασσας, φέρουν όµως πτέρυγες και επιχειρούν κινούµενα στον αέρα αλλά, σχεδόν πάντοτε, υπό την επίδραση της επιφανείας, δηλαδή ιπτάµενα σε µέγιστο ύψος ίσο προς το µισό του εκπετάσµατος (του ανοίγµατος των πτερύγων). Ας τα ονοµάσουµε λοιπόν στα ελληνικά ´πτερυγόπλοια σε αντιπαραβολή µε τα υδροπτέρυγα σκάφη, που είναι σκάφη του τύπου όπως τα γνωστά ιπτάµενα δελφίνια
Η λειτουργία τους βασίζεται σε ένα φαινόµενο πολύ γνωστό στους χειριστές αεροσκαφών αλλά και στους γλάρους!  Πρόκειται για τη σηµαντική αύξηση της άντωσης των πτερύγων και αντίστοιχη µείωση της οπισθέλκουσας, όταν η πτήση γίνεται κοντά στο έδαφος.

Το φαινόµενο αυτό µπορεί να αξιοποιηθεί για την κατασκευή σκαφών, τα οποία γεφυρώνουν το χάσµα µεταξύ πλοίων και αεροπλάνων. Σκάφη δηλαδή τα οποία κινούνται σε µικρό ύψος πάνω από τη θάλασσα, η κατασκευή και η χρήση τους είναι πολύ απλούστερη και φθηνότερη σε σχέση µε αυτήν των αεροσκαφών, µπορούν να µεταφέρουν πολύ µεγαλύτερα φορτία στις ίδιες αποστάσεις και µε µικρότερη κατανάλωση καυσίµων και εγκατεστηµένη ισχύ από τα αεροσκάφη, ενώ διαθέτουν σηµαντικά µεγαλύτερη ταχύτητα από αυτήν των πλοίων, χωρίς όµως να επηρεάζονται από την κατάσταση της επιφάνειας της θάλασσας, όπως επηρεάζονται τα ταχύπλοα σκάφη επιφανείας
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΠΤΕΡΥΓΟΠΛΟΙΩΝ ΚΑΙ
ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ
Τα κύρια λειτουργικά και επιχειρησιακά πλεονεκτήµατα των πτερυγόπλοιων είναι ότι:
●    διαθέτουν ιδιαίτερα αυξηµένη ταχύτητα, σε σχέση µε τα πλοία,  παραπλήσια µε αυτή των ελικοπτέρων και των ελικοφόρων αεροσκαφών
●    διατηρούν την υψηλή απόδοσή τους στις υψηλές ταχύτητες (χαµηλή κατανάλωση καυσίµων και χαµηλήεγκατεστηµένη ισχύς) σε αντίθεση µε τα πλοία, στα οποία η αύξηση της ταχύτητας, πάνω από κάποιο σηµείο, συνεπάγεται υπερβολικές απαιτήσεις ισχύος
●    επιτυγχάνουν πολύ ανετότερη πλεύση σε σχέση µε τα ταχύπλοα σκάφη,  είτε αυτά έχουν γάστρα εκτοπίσµατος είτε ολισθήσεως, αλλά και σε σχέση µε τα αερόστρωµνα αντίστοιχου µεγέθους, στις ίδιες συνθήκες κυµατισµού
●    διαθέτουν µεγάλη φυσική και επιχειρησιακή ευελιξία
●    παρότι θυµίζουν αεροσκάφη, αντιµετωπίζονται ως πλοία και έχουν τα αντίστοιχα µε τα πλοία χαµηλά κοστολόγια κτήσης και λειτουργίας σε αντίθεση µε τα ελικόπτερα και τα αεροσκάφη
●    εµφανίζουνχαµηλές απαιτήσεις σε υποδοµή (είναι κατάλληλο οποιοδήποτε λιµάνι αλλά υπάρχει και η δυνατότητα αµφίβιας λειτουργίας µε έναν απλό τσιµεντένιο διάδροµο ñ γλίστρα)
●    οι απαιτήσεις για την ανάπτυξη ικανότητας χειρισµού τους είναι µικρές (είναι καταρχήν δυνατός ο χειρισµός τους από το ίδιο το προσωπικό των ειδικών δυνάµεων και των πεζοναυτών, χωρίς να απαιτείται η ακριβή εκπαίδευση και η διαθεσιµότητα πιλότων)
●    είναι δυνατή η εγχώρια ανάπτυξη και κατασκευή τους, χωρίς να απαιτείται η υπερβολικά µεγάλη επένδυση σε χρήµα και σε χρόνο, όπως είναι απαραίτητο ακόµη και για τον απλούστερο τύπο αεροσκάφους είναι ιδιαίτερα δυσχερής ο εντοπισµός και η προσβολή τους, ακόµη και εάν δεν είναι δυνατή η εξασφάλιση της εναέριας κυριαρχίας, λόγω του χαµηλού ύψους πτήσης, οπότε τα ραντάρ είτε δεν τα εντοπίζουν καθόλου είτε δυσκολεύονται στον εγκλωβισµό τους λόγω της επιστροφής από την επιφάνεια, αλλά και λόγω της µεγάλης τους ταχύτητας
●    οι περισσότερες σχεδιάσεις έχουν τη δυνατότητα σύντοµης αύξησης του ύψους πτήσης, µε δαπάνη µέρους της κινητικής τους ενέργειας, για την υπέρβαση εµποδίων κινούνται µε ασφάλεια σε όλη τη διάρκεια της αποστολής τους επάνω από αυτό που αποτελεί το διάδροµο προσγείωσής τους, διαθέτοντας εγγενή ευστάθεια στη διατήρηση του ύψους πτήσης.

Υπάρχουν βέβαια και ορισµένοι περιορισµοί, που πηγάζουν από την αρχή λειτουργίας τους:
●    η δυνατότητα της χρήσης τους επηρεάζεται από το ύψος του κύµατος και την ισχύ των ανέµων, παράγοντες οι οποίοι δεν έχουν επίδραση στα αεροσκάφη
●    όπως και τα υδροπλάνα, απαιτούν κατά την προσθαλάσσωση και την αποθαλάσσωση συνθήκες µειωµένουκυµατισµού, ενώ υφίστανται και στις δύο αυτές φάσεις σηµαντικές καταπονήσεις, και έχουν ανάγκη σηµαντικά µεγαλύτερης ισχύος για την αποθαλάσσωση από ότι κατά τηνπτήση
●     η σχετική τεχνολογία δεν έχει εφαρµοσθεί ευρέως και δεν υπάρχειεκτεταµένηεµπειρία για κάθε σύνολο επιχειρησιακών απαιτήσεων
●    η απόδοσή τους είναι ευθέως ανάλογη του µεγέθους τους, οπότε για σκάφη σχετικά µικρού µεγέθους απαιτείται πολύ προσεκτικός σχεδιασµός και επιλογή των χαρακτηριστικών τους ώστε να καλύπτουν τις επιχειρησιακές απαιτήσεις.
ΤΟ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΙΑΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΝΟΠΛΕΣ ∆ΥΝΑΜΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟ ΛΙΜΕΝΙΚΟ ΣΩΜΑ
Το σχέδιο του σκάφους που εµφανίζεται στη συνέχεια είναι γερµανικής προέλευσης, χωρίς να έχει κατασκευασθεί ακόµη. 

Με κάποιες απαραίτητες προσαρµογές, είναι πιθανό ότι µπορεί να αποτελέσει λύση για τις ελληνικές επιχειρησιακές ανάγκες µε κόστος κτήσης και χρήσης στο 1/10 αυτού που αντιστοιχεί σε ένα σύγχρονο ελικόπτερο µε ανάλογη µεταφορική ικανότητα.
Ένα ανάλογο σκάφος θα µπορούσε να µεταφέρει µία οµάδα 12 ñ 15 πλήρως
εξοπλισµένων ενόπλων, µαζί µε ένα φουσκωτό ταχύπλοο µε εξωλέµβια, σε µεγάλες αποστάσεις και σε ελάχιστο χρόνο.
Το ύψος πτήσης µπορεί να αυξηθεί µε αύξηση της ισχύος, εάν αυτό αποτελεί
την κρίσιµη παράµετρο και όχι η οικονοµία καυσίµου, η κατανάλωση και η τιµή του οποίου είναι έτσι και αλλιώς σηµαντικά µικρότερες από αυτές ενός αεροσκάφους ή ενός ελικοπτέρου.
Ένας στόλος τέτοιων σκαφών, κατασκευασµένων από την ΕΑΒ, (και µε κινητήρες αυτοκινήτων!) προσδίδει επιχειρησιακές δυνατότητες πρωτόγνωρες και µε κόστος κτήσης και χρήσης, το οποίο θα ήταν δεκαπλάσιο για στόλο ελικοπτέρων µε ανάλογες δυνατότητες.
Επιπλέον τα χαµηλά ίχνη - ηλεκτροµαγνητικό, ηχητικό και θερµικό- των σκαφών αυτών εξασφαλίζουν σηµαντικά µεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας του εγχειρήµατος σε περιβάλλον, το οποίο θα είναι αδύνατο να ασφαλισθεί από τις εχθρικές απειλές.
Η έκδοση του σκάφους για το ΛιµενικόΣώµα θα µπορούσε να διατηρεί τις ίδιες διαστάσεις, για τη διατήρηση των ίδιων ικανοτήτων του σκάφους στις καιρικές συνθήκες, ενώ ταυτόχρονα η απουσία βαλιστικής προστασίας και ο µικρόςαριθµός µελών του πληρώµατος µπορεί να αντικατασταθεί από, αντίστοιχου βάρους, ποσότητες καυσίµου, δίδοντας στο σκάφος τη δυνατότητα κάλυψης σε περιπολία τεράστιων θαλασσίων εκτάσεων ενώ διατηρούνται και περιθώρια ωφέλιµου φορτίου για εκτέλεση σωστικών επιχειρήσεων.
Και βέβαια η επιτυχής επιχειρησιακή χρήση τέτοιων σκαφών στο απαιτητικό περιβάλλον του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου ανοίγει το δρόµο τους για διεθνή καριέρα και σε πολιτικές χρήσεις, µε παραγωγή τους αποκλειστικά από την ΕΑΒ.
Η µοναδικότητα των ελληνικών επιχειρησιακών απαιτήσεων κάνει λογική την ανάληψη ενός εγχειρήµατος, χαµηλού συγκριτικά κόστους, για τη λεπτοµερή µελέτη και σχεδιασµό ενός τέτοιου σκάφους, η οποία θα ακολουθηθεί από πρωτότυπο πιστοποίησης και δοκιµών. Η ανάπτυξη µπορεί να γίνει µε συνεργασία µε εταιρείες έµπειρες στο αντικείµενο, µε συνδυασµένη χρηµατοδότηση από Ευρωπαϊκά Προγράµµατα (για το σκοπό του περιορισµού της λαθροµετανάστευσης) και επιδότηση από το Υπουργείο Άµυνας.
Οι επιχειρησιακές απαιτήσεις άλλων Ναυτικών, τα οποία επιχειρούν είτε σε ωκεάνιο περιβάλλον είτε σε κλειστές µεν θάλασσες, χωρίς όµως τις αντίστοιχες απειλές, δεν δηµιουργούν σοβαρή κίνητρα για ανάπτυξη και χρήση από αυτά τέτοιων εξειδικευµένων σκαφών.
Αντίθετα το ελληνικό θαλάσσιο περιβάλλον, σε συνδυασµό µε την, από όλους αναγνωριζόµενη, ανάγκη µείωσης των αµυντικών δαπανών δηµιουργούν το κατάλληλο περιβάλλον για ένα τέτοιο εγχείρηµα. 

Η προοπτική της ανάληψης ελληνικής πρωτοβουλίας σε ένα καινοτοµικό τεχνολογικό αντικείµενο δεν είναι απαραίτητο να είναι ανεδαφική σκέψη, όπως δεν είναι ανάλογες σκέψεις για πάρα πολλές χώρες στον κόσµο. Εξάλλου η ίδια η ΕΑΒ είναι πιθανό ότι θα έχει στο εγγύς µέλλον ανάγκη από κάτι νέο, για να διατηρήσει τον όγκο των εργασιών της και, γιατί όχι, να δηµιουργήσει κέρδη και να αναβαθµίσει τη διεθνή της εικόνα µε ένα δικό της προϊόν.

exomatiakaivlepo