Μπάμπης Παπασπύρος
Η συμμετοχική δημοκρατία αποτελεί μια μορφή δημοκρατίας που προωθεί την ενεργό εμπλοκή των πολιτών στη λήψη αποφάσεων και την διαμόρφωση της πολιτικής. Αν και θεωρητικά προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα, όπως η ενίσχυση της δημοκρατικής νομιμότητας και η βελτίωση της ποιότητας των αποφάσεων, η εφαρμογή της στις διαδικασίες και τη λειτουργία των ελληνικών πολιτικών κομμάτων παρουσιάζει σημαντικές προκλήσεις.
Δομή και Ιεραρχία των Κομμάτων
Η παραδοσιακή δομή των ελληνικών πολιτικών κομμάτων χαρακτηρίζεται από ισχυρή ιεραρχία και συγκεντρωτισμό. Τα περισσότερα κόμματα διοικούνται από ένα μικρό σχετικά κεντρικό όργανο, που αποτελείται από ανώτερα στελέχη και τον πρόεδρο του κόμματος. Αυτή η δομή εξασφαλίζει την ταχύτητα και αποτελεσματικότητα στη λήψη αποφάσεων, αλλά ταυτόχρονα περιορίζει την δυνατότητα ευρείας συμμετοχής των μελών του κόμματος.
Η συμμετοχική δημοκρατία, από την άλλη πλευρά, απαιτεί μια διαφορετική δομή, όπου οι αποφάσεις λαμβάνονται με τη συμμετοχή μεγάλου αριθμού μελών. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, η διαδικασία λήψης αποφάσεων γίνεται πιο αργή και περίπλοκη, κάτι που μπορεί να θεωρηθεί αρνητικό σε καταστάσεις που απαιτούν άμεση δράση. Επιπλέον, η ιεραρχική φύση των κομμάτων δεν ευνοεί την αποκέντρωση της εξουσίας, που είναι απαραίτητη για τη λειτουργία της συμμετοχικής δημοκρατίας.
Πολιτική Κουλτούρα και Νοοτροπίες
Η πολιτική κουλτούρα στην Ελλάδα χαρακτηρίζεται από μια μακρά παράδοση πελατειακών σχέσεων και κλειστών συστημάτων εξουσίας. Η διαχρονική εξάρτηση των πολιτών από το κράτος και τους πολιτικούς για παροχές και ευνοϊκές ρυθμίσεις έχει διαμορφώσει μια κουλτούρα που δεν ευνοεί την ενεργό συμμετοχή και την ανάληψη πρωτοβουλιών από τη βάση.
Η συμμετοχική δημοκρατία προϋποθέτει την ύπαρξη μιας πολιτικής κουλτούρας που ενθαρρύνει την αυτοοργάνωση και την ενεργό συμμετοχή των πολιτών. Ωστόσο, στην ελληνική πραγματικότητα, η έλλειψη εμπιστοσύνης στους θεσμούς και η γενικευμένη αίσθηση απογοήτευσης από το πολιτικό σύστημα δημιουργούν πρόσθετα εμπόδια στην υιοθέτηση συμμετοχικών διαδικασιών. Οι πολίτες συχνά θεωρούν ότι η συμμετοχή τους δεν θα έχει ουσιαστικό αποτέλεσμα, κάτι που μειώνει την προθυμία τους να εμπλακούν ενεργά.
Έλλειψη Πόρων και Υποδομών
Η εφαρμογή της συμμετοχικής δημοκρατίας απαιτεί σημαντικούς πόρους και υποδομές για την οργάνωση και τη διευκόλυνση της συμμετοχής των πολιτών. Αυτές οι υποδομές περιλαμβάνουν τεχνολογικά εργαλεία για την ηλεκτρονική ψηφοφορία, πλατφόρμες διαβούλευσης, καθώς και την εκπαίδευση και ενημέρωση των πολιτών για τις διαδικασίες συμμετοχής.
Αντίσταση στην Αλλαγή
Η αλλαγή προς μια συμμετοχική δημοκρατία απαιτεί ριζικές μεταρρυθμίσεις στη δομή και τη λειτουργία των πολιτικών κομμάτων, καθώς και στην νοοτροπία των μελών τους. Αυτή η διαδικασία συχνά συναντά ισχυρή αντίσταση από τις υπάρχουσες ελίτ και τα ανώτερα στελέχη που κατέχουν θέσεις και αξιώματα στον κομματικό μηχανισμό.
Οι ελίτ αυτές θεωρούν ότι η συμμετοχική δημοκρατία απειλεί προνόμια & οφίτσια που δεν θέλουν να χάσουν ή να μοιραστούν με ένα ευρύτερο σύνολο μελών. Επίσης, η έλλειψη προηγούμενης εμπειρίας σε συμμετοχικές διαδικασίες μπορεί να δημιουργήσει αβεβαιότητα και φόβο για το άγνωστο, ενισχύοντας την αντίσταση στην αλλαγή.
Συμπεράσματα
Η συμμετοχική δημοκρατία προσφέρει πολλά θεωρητικά πλεονεκτήματα, ωστόσο η εφαρμογή της στις διαδικασίες και τη λειτουργία των ελληνικών πολιτικών κομμάτων είναι δύσκολη λόγω πολλαπλών παραγόντων. Η παραδοσιακή ιεραρχική δομή, η πολιτική κουλτούρα, καθώς και η αντίσταση στην αλλαγή, αποτελούν σημαντικά εμπόδια που καθιστούν δύσκολη την υιοθέτηση συμμετοχικών διαδικασιών.
Για να γίνει εφικτή η μετάβαση σε ένα πιο συμμετοχικό μοντέλο, απαιτούνται ριζικές μεταρρυθμίσεις και αλλαγές τόσο στη δομή των κομμάτων όσο και στην πολιτική κουλτούρα της χώρας. Αυτές οι αλλαγές θα πρέπει να υποστηριχθούν από επαρκείς πόρους και εκπαίδευση, καθώς και από την ενθάρρυνση μιας κουλτούρας εμπιστοσύνης και συνεργασίας. Μόνο τότε θα μπορέσει η συμμετοχική δημοκρατία να λειτουργήσει αποτελεσματικά και να αποδώσει τα οφέλη της στην ελληνική πολιτική σκηνή.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου
Τα σχόλια δημοσιεύονται με μια καθυστέρηση και αφού τα δει κάποιος από τη διαχείριση...και όχι για λογοκρισία αλλά έλεγχο για: μη αναφορά σε προσωπικά δεδομένα, τηλέφωνα, διευθύνσεις, προσβλητικά, υποτιμητικά και υβριστικά μηνύματα ή δεσμούς (Link) με σεξουαλικό περιεχόμενο.
Η φιλοξενία και οι αναδημοσιεύσεις άρθρων τρίτων, τα σχόλια και οι απόψεις των σχολιαστών δεν απηχούν κατ' ανάγκη τις απόψεις του ιστολογίου μας και δεν φέρουμε καμία ευθύνη γι’ αυτά. Προειδοποίηση: Περιεχόμενο Αυστηρώς Ακατάλληλο για εκείνους που νομίζουν ότι θίγονται προσωπικά στην ανάρτηση κειμένου αντίθετο με την ιδεολογική τους ταυτότητα ή άποψη, σε αυτούς λέμε ότι ποτέ δεν τους υποχρεώσαμε να διαβάσουν το περιεχόμενο του ιστολογίου μας.