Η Ελλάδα και τα Ευρωπαϊκά Προγράμματα Συμπαραγωγής Αμυντικών Συστημάτων: Μια Χαμένη Ευκαιρία;

Μπάμπης Παπασπύρος

Η έλλειψη συμμετοχής της Ελλάδας σε ευρωπαϊκά προγράμματα συμπαραγωγής αμυντικών συστημάτων αποτελεί ένα θέμα με σοβαρές επιπτώσεις για την άμυνα και την τεχνολογική ανάπτυξη της χώρας. 

Παρά τα πολλαπλά οφέλη που προκύπτουν από τέτοιες συνεργασίες, η Ελλάδα παραμένει συχνά στο ρόλο του παρατηρητή (Observer). Αυτή η κατάσταση εγείρει ερωτήματα για τους λόγους που οδήγησαν στη μη συμμετοχή της χώρας μας και τις επιπτώσεις αυτής της απόφασης.

Ιστορικό Συμμετοχής σε Προγράμματα Συμπαραγωγής

Οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν επανειλημμένα συνεργαστεί για την ανάπτυξη προηγμένων αμυντικών συστημάτων, όπως τα αεροσκάφη Eurofighter, Tornado, C-27J Spartan και το μελλοντικό Future Combat Air System (FCAS). Χώρες όπως η Γερμανία, η Ιταλία, η Ισπανία, η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν επωφεληθεί από τέτοιες συνεργασίες, αποκομίζοντας οφέλη όπως η αυτονομία στην παραγωγή, η μεταφορά τεχνογνωσίας, και η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

Στην αντίπερα όχθη, η Ελλάδα έχει επιλέξει να μην συμμετέχει σε αυτά τα προγράμματα. Η απουσία της χώρας από τέτοιες στρατηγικές συνεργασίες είναι εντυπωσιακή, δεδομένων των προφανών πλεονεκτημάτων που θα μπορούσε να αποκομίσει.

Λόγοι Μη Συμμετοχής

Οι λόγοι που οδήγησαν στην μη συμμετοχή της Ελλάδας σε αυτά τα προγράμματα είναι πολλοί και πολύπλοκοι:

• Οικονομικοί Περιορισμοί & αποφυγή πολυτυπίας: Η οικονομική κρίση που έπληξε την Ελλάδα από το 2009 και μετά είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση των αμυντικών δαπανών. Οι περιορισμένοι πόροι κατευθύνθηκαν κυρίως στη συντήρηση και αγορά έτοιμων συστημάτων, αντί για επενδύσεις σε προγράμματα συμπαραγωγής που απαιτούν μακροπρόθεσμες δεσμεύσεις κεφαλαίων. Ένας άλλος λόγος ήταν και αποφυγή πολυτυπίας των οπλικών συστημάτων

• Γραφειοκρατία και Πολιτική Ασυνέχεια: Η διαχρονική πολιτική ασυνέχεια και η γραφειοκρατία αποτελούν σημαντικά εμπόδια για τη συμμετοχή σε διεθνή προγράμματα. Η έλλειψη μακροπρόθεσμης στρατηγικής στον τομέα της άμυνας συχνά οδηγεί σε αδυναμία λήψης αποφάσεων που απαιτούν δέσμευση και συνέπεια.

• Έλλειψη Τεχνογνωσίας και Υποδομών: Η έλλειψη εξειδικευμένης τεχνογνωσίας και υποδομών για την ανάπτυξη και παραγωγή προηγμένων οπλικών συστημάτων αποτελεί έναν άλλον παράγοντα αποτροπής της συμμετοχής της Ελλάδας. Οι ευρωπαϊκές συμπαραγωγές απαιτούν υψηλό επίπεδο τεχνικής γνώσης και βιομηχανικής υποστήριξης, τα οποία η ελληνική αμυντική βιομηχανία ενδέχεται να μην διαθέτει σε επαρκή βαθμό.

• Πολιτικοί και Διπλωματικοί Παράγοντες: Οι πολιτικές προτεραιότητες της Ελλάδας συχνά δεν συμπίπτουν με αυτές των χωρών που συμμετέχουν στα προγράμματα συμπαραγωγής. Η εξωτερική πολιτική και οι αμυντικές σχέσεις με άλλες χώρες, επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τις αποφάσεις για την απόκτηση υπαρχόντων συστημάτων αλλά και την συμμετοχή σε τέτοια προγράμματα.

Επείγουσα Ανάγκη για Αναβάθμιση ή απόκτηση νέων Μεταφορικών Αεροσκαφών

Η κατάσταση με τα μεταφορικά αεροσκάφη της Πολεμικής Αεροπορίας είναι κρίσιμη. Η παλαιότητα των υπαρχόντων αεροσκαφών, τα προβλήματα συντήρησης και η έλλειψη ανταλλακτικών αποτελούν σοβαρές προκλήσεις. Την ίδια στιγμή, το ευρωπαϊκό πρόγραμμα για το νέο μέσο μεταφορικό αεροσκάφος βρίσκεται στην 3η φάση της εξέλιξής του, με χώρες όπως η Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία να έχουν ήδη δεσμευτεί.

Η Ελλάδα, παρά το έντονο ενδιαφέρον που παρουσιάζει το πρόγραμμα, παραμένει στο ρόλο του παρατηρητή. Η μη συμμετοχή σε αυτό το πρόγραμμα στερεί από τη χώρα σημαντικές ευκαιρίες για αναβάθμιση των ικανοτήτων της και για την ενίσχυση της αμυντικής της βιομηχανίας.

Οφέλη από τη Συμμετοχή σε Προγράμματα Συμπαραγωγής

Τα οφέλη από τη συμμετοχή σε ευρωπαϊκά προγράμματα συμπαραγωγής είναι πολλαπλά και σημαντικά:

• Αυτονομία και Τεχνολογική Κυριαρχία: Η συμμετοχή σε τέτοια προγράμματα προσφέρει τη δυνατότητα ανάπτυξης εγχώριας τεχνογνωσίας και εξασφάλισης τεχνολογικής αυτονομίας. Η χώρα θα έχει τη δυνατότητα να κατασκευάζει και να συντηρεί τα συστήματα που χρησιμοποιεί, μειώνοντας την εξάρτησή της από ξένους προμηθευτές.

• Οικονομική Ανάπτυξη και Θέσεις Εργασίας: Η συμμετοχή σε προγράμματα συμπαραγωγής ενισχύει την εγχώρια βιομηχανία, δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας και προσελκύει επενδύσεις. Η ανάπτυξη της αμυντικής βιομηχανίας έχει πολλαπλασιαστικά οφέλη για την οικονομία, ενισχύοντας την καινοτομία και την παραγωγικότητα.

• Ενίσχυση Αμυντικής Ικανότητας: Η συνεργασία με άλλες ευρωπαϊκές χώρες σε προγράμματα συμπαραγωγής αυξάνει την επιχειρησιακή ετοιμότητα και την αποτελεσματικότητα των ενόπλων δυνάμεων. Η δυνατότητα ταχείας ανταπόκρισης σε επιχειρησιακές απαιτήσεις είναι κρίσιμη σε έναν κόσμο αυξανόμενων απειλών.

• Διπλωματικά Οφέλη: Η συμμετοχή σε ευρωπαϊκά προγράμματα ενισχύει τη θέση της Ελλάδας στο ευρωπαϊκό αμυντικό οικοσύστημα και συμβάλλει στη δημιουργία στενότερων σχέσεων με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η ενεργή συμμετοχή σε κοινά αμυντικά προγράμματα ενισχύει την εικόνα της χώρας ως αξιόπιστου και σημαντικού εταίρου.

Συμπεράσματα και Προτάσεις

Η απουσία της Ελλάδας από ευρωπαϊκά προγράμματα συμπαραγωγής αμυντικών συστημάτων αποτελεί μια χαμένη ευκαιρία για την ενίσχυση της άμυνας και της τεχνολογικής ικανότητας της χώρας. Οι λόγοι για αυτή τη μη συμμετοχή περιλαμβάνουν οικονομικούς περιορισμούς, γραφειοκρατικά εμπόδια, έλλειψη τεχνογνωσίας και πολιτικούς παράγοντες.

Ωστόσο, η σημερινή κρίσιμη κατάσταση των μεταφορικών αεροσκαφών της Πολεμικής Αεροπορίας καθιστά επιτακτική την ανάγκη για αναθεώρηση της στάσης αυτής. Η Ελλάδα πρέπει να επιδιώξει την ενεργή συμμετοχή σε διεθνή προγράμματα συμπαραγωγής, αξιοποιώντας τις ευκαιρίες για την αναβάθμιση των ικανοτήτων της και την ενίσχυση της αμυντικής της βιομηχανίας.

Η κυβέρνηση και οι αρμόδιοι φορείς πρέπει να εξετάσουν προσεκτικά τα οφέλη και να λάβουν αποφάσεις που θα προάγουν τη συμμετοχή της χώρας σε τέτοια στρατηγικά σημαντικά προγράμματα. Η επένδυση σε συμπαραγωγές μπορεί να φαίνεται δαπανηρή βραχυπρόθεσμα, αλλά τα μακροπρόθεσμα οφέλη για την εθνική άμυνα, την οικονομία και την τεχνολογική ανάπτυξη της χώρας είναι ανεκτίμητα.