Πρώτη αμυντική βιομηχανική στρατηγική και δράσεις στήριξης αμυντικής βιομηχανίας για ενίσχυση ετοιμότητας και ασφάλειας της Ευρώπης

5 Μαρτίου 2024

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ύπατη Εκπρόσωπος παρουσίασαν την πρώτη ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανική στρατηγική σε επίπεδο ΕΕ και πρότειναν ένα φιλόδοξο σύνολο νέων δράσεων για τη στήριξη της ανταγωνιστικότητας και της ετοιμότητας της αμυντικής βιομηχανίας της.
Πριν από δύο χρόνια, ο αδικαιολόγητος, συνεχιζόμενος επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας σηματοδότησε την επιστροφή των συγκρούσεων υψηλής έντασης στην ήπειρό μας. 

Η Ευρωπαϊκή Αμυντική Βιομηχανική Στρατηγική (European Defence Industrial Strategy - EDIS) θέτει ένα σαφές, μακροπρόθεσμο όραμα για την επίτευξη αμυντικής βιομηχανικής ετοιμότητας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. 

Ως πρώτο άμεσο και κεντρικό μέσο για την υλοποίηση της Στρατηγικής, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καταθέτει σήμερα μια νομοθετική πρόταση για ένα Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Αμυντικής Βιομηχανίας (European Defence Industry Programme -EDIP) και ένα πλαίσιο μέτρων για τη διασφάλιση της έγκαιρης διαθεσιμότητας και προμήθειας αμυντικών προϊόντων.

Η Στρατηγική περιγράφει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα η Ευρωπαϊκή Αμυντική Τεχνολογική και Βιομηχανική Βάση (European Defence Technological and Industrial Base - EDTIB), αλλά και την ευκαιρία να αξιοποιήσει πλήρως τις δυνατότητές της και καθορίζει μια κατεύθυνση για την επόμενη δεκαετία. Για να αυξηθεί η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανική ετοιμότητα, τα κράτη μέλη πρέπει να επενδύσουν περισσότερα, καλύτερα, μαζί και ευρωπαϊκά.  Για να υποστηρίξει τα κράτη μέλη στην επίτευξη αυτών των στόχων, η Ευρωπαϊκή Αμυντική Βιομηχανική Στρατηγική παρουσιάζει ένα σύνολο δράσεων με στόχο:

• Υποστήριξη μιας πιο αποτελεσματικής έκφρασης του αιτήματος συλλογικής άμυνας των κρατών μελών. Αυτό θα βασίζεται σε υφιστάμενα μέσα και πρωτοβουλίες, όπως το Σχέδιο Ανάπτυξης Ικανοτήτων (Capability Development Plan - CDP), η Συντονισμένη Ετήσια Επισκόπηση για την Άμυνα (Coordinated Annual Review on Defence-CARD) και η Μόνιμη Δομημένη Συνεργασία (Permanent Structured Cooperation-PESCO). Θα υποστηριχθεί με την παροχή κινήτρων για τη συνεργασία των κρατών μελών στη φάση προμήθειας αμυντικών δυνατοτήτων.

Εξασφάλιση της διαθεσιμότητας όλων των αμυντικών προϊόντων μέσω ενός πιο ανταποκρινόμενου EDTIB, υπό οποιεσδήποτε συνθήκες και χρονικό ορίζοντα. Θα υποστηριχθούν οι επενδύσεις των κρατών μελών και της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας για την ανάπτυξη και τη διάθεση στην αγορά των αυριανών υπερσύγχρονων αμυντικών τεχνολογιών και δυνατοτήτων. Προτείνονται επίσης μέτρα για να διασφαλιστεί ότι η EDTIB έχει στη διάθεσή της ότι χρειάζεται ακόμη και σε περιόδους κρίσης, αυξάνοντας έτσι την ασφάλεια του εφοδιασμού της ΕΕ.

Διασφάλιση ότι οι εθνικοί προϋπολογισμοί της ΕΕ υποστηρίζουν με τα απαραίτητα μέσα την προσαρμογή της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας στο νέο πλαίσιο ασφάλειας·

Ενσωμάτωση μιας κουλτούρας αμυντικής ετοιμότητας σε όλες τις πολιτικές, ιδίως με την έκκληση για αναθεώρηση της δανειοδοτικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων φέτος·

Ανάπτυξη στενότερων δεσμών με την Ουκρανία μέσω της συμμετοχής της σε πρωτοβουλίες της Ένωσης για την υποστήριξη της αμυντικής βιομηχανίας και την τόνωση της συνεργασίας μεταξύ της ΕΕ και της ουκρανικής αμυντικής βιομηχανίας

Συνεργασία με το ΝΑΤΟ και τους στρατηγικούς και διεθνείς εταίρους μας και στενότερη συνεργασία με την Ουκρανία.

Η στρατηγική ορίζει δείκτες, με στόχο τη μέτρηση της προόδου των κρατών μελών προς τη βιομηχανική ετοιμότητα. Τα κράτη μέλη καλούνται να:

• Να προμηθεύονται τουλάχιστον το 40% του αμυντικού εξοπλισμού με συλλογικό τρόπο έως το 2030.
• Να διασφαλιστεί ότι, έως το 2030, η αξία του αμυντικού εμπορίου εντός της ΕΕ αντιπροσωπεύει τουλάχιστον το 35% της αξίας της αμυντικής αγοράς της ΕΕ
• Να σημειώνουν σταθερή πρόοδο προς την προμήθεια τουλάχιστον του 50% του προϋπολογισμού τους για αμυντικές προμήθειες εντός της ΕΕ έως το 2030 και το 60% έως το 2035

Το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Αμυντικής Βιομηχανίας  (EDIP) είναι η νέα νομοθετική πρωτοβουλία, που θα γεφυρώσει από τα βραχυπρόθεσμα μέτρα έκτακτης ανάγκης, που εγκρίθηκαν το 2023 και λήγουν το 2025, σε μια πιο διαρθρωτική και πιο μακροπρόθεσμη προσέγγιση για την επίτευξη αμυντικής βιομηχανικής ετοιμότητας. Αυτό θα διασφαλίσει τη συνέχεια στην υποστήριξη της ευρωπαϊκής αμυντικής τεχνολογικής και βιομηχανικής βάσης, που θα συνοδεύει την ταχεία προσαρμογή της στη νέα πραγματικότητα.
Το EDIP περιλαμβάνει τόσο οικονομικές όσο και ρυθμιστικές πτυχές.Το EDIP θα κινητοποιήσει 1,5 δισ. ευρώ του προϋπολογισμού της ΕΕ κατά την περίοδο 2025-2027,  για να συνεχίσει να ενισχύει την ανταγωνιστικότητα του EDTIB. Η χρηματοδοτική στήριξη EDIP θα επεκτείνει ιδίως τη λογική παρέμβασης του EDIRPA (οικονομική υποστήριξη από τον προϋπολογισμό της ΕΕ για την αντιστάθμιση της πολυπλοκότητας της συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών στη φάση των προμηθειών) και του ASAP (οικονομική υποστήριξη στις αμυντικές βιομηχανίες που αυξάνουν την παραγωγική τους ικανότητα), για να ενθαρρύνει περαιτέρω τις επενδύσεις από το EDTIB. Το EDIP θα υποστηρίξει επίσης την εκβιομηχάνιση προϊόντων που προέρχονται από συνεργατικές δράσεις Ε&Α που υποστηρίζονται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας. 

Ο προϋπολογισμός EDIP μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για τη δημιουργία Ταμείου για την Επιτάχυνση του Μετασχηματισμού Εφοδιαστικών Αλυσίδων άμυνας (Fund to Accelerate defence Supply chains Transformation - FAST). Αυτό το νέο ταμείο θα στοχεύει στη διευκόλυνση της πρόσβασης σε χρηματοδότηση χρέους ή/και μετοχικού κεφαλαίου για ΜΜΕ και μικρές εταιρείες μεσαίας κεφαλαιοποίησης που υποστηρίζουν αμυντικές τεχνολογίες ή/και κατασκευάζουν αμυντικά προϊόντα. 

Ο προϋπολογισμός EDIP θα ενισχύσει επίσης την αμυντική βιομηχανική συνεργασία της ΕΕ με την Ουκρανία και θα στηρίξει την ανάπτυξη της αμυντικής βιομηχανικής και τεχνολογικής της βάσης. 

Για να γίνει αυτό, η EDIP θα μπορούσε ενδεχομένως να αντλήσει πρόσθετη χρηματοδότηση από τα απροσδόκητα κέρδη που προέρχονται από ακινητοποιημένα ρωσικά κρατικά περιουσιακά στοιχεία (με την επιφύλαξη απόφασης του Συμβουλίου μετά από πρόταση του Ύπατου Εκπροσώπου).

Όσον αφορά τις ρυθμιστικές πτυχές, το EDIP συνοδεύεται από νέες λύσεις. Θα καταστήσει διαθέσιμο ένα νέο νομικό πλαίσιο, τη Δομή του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Εξοπλισμού (Structure for European Armament Programme-SEAP), για να διευκολύνει και να κλιμακώσει τη συνεργασία των κρατών μελών στον αμυντικό εξοπλισμό, σε πλήρη συμπληρωματικότητα με το πλαίσιο της PESCO.  Συνεπάγεται επίσης ένα καθεστώς σε επίπεδο ΕΕ για την ασφάλεια του εφοδιασμού αμυντικού εξοπλισμού, το οποίο θα διασφαλίζει συνεχή πρόσβαση σε όλα τα απαραίτητα αμυντικά προϊόντα στην Ευρώπη και θα παρέχει ένα πλαίσιο αποτελεσματικής αντίδρασης σε πιθανές μελλοντικές κρίσεις εφοδιασμού αμυντικών προϊόντων. Επιπλέον, το EDIP θα επιτρέψει την έναρξη ευρωπαϊκών αμυντικών έργων κοινού ενδιαφέροντος, με πιθανή οικονομική στήριξη της ΕΕ. 

Τέλος, το EDIP προτείνει τη δημιουργία μιας δομής διακυβέρνησης, όπου τα κράτη μέλη συμμετέχουν πλήρως, για να διασφαλιστεί η συνολική συνοχή της δράσης της ΕΕ στον τομέα της αμυντικής βιομηχανίας (το συμβούλιο αμυντικής βιομηχανίας ετοιμότητας).

Μια ισχυρότερη και πιο αποτελεσματική ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία θα ωφελήσει τα κράτη μέλη και τελικά τους πολίτες της ΕΕ. Θα ωφελήσει επίσης τους βασικούς εταίρους της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του ΝΑΤΟ και της Ουκρανίας.

europa.eu