"Ακούει η Αθήνα; Μας χτύπησαν με δύο drones"

Γιάννης Παπαδόπουλος 

Άνθρωποι που παρέχουν υπηρεσίες ασφαλείας στα πλοία που διασχίζουν την Ερυθρά Θάλασσα περιγράφουν τους κινδύνους από τη δράση των Χούθι

κλήση έγινε στις τρεις τα ξημερώματα, Δευτέρα 12 Φεβρουαρίου. Ενας ένοπλος φρουρός στο φορτηγό πλοίο «Star Iris» κάλεσε τον άνθρωπο που αποτελούσε το «σημείο επαφής» του στην Ελλάδα και τον ενημέρωσε για την έκτακτη συνθήκη. Μόλις είχαν χτυπηθεί, πιθανότατα από κάποιο drone «καμικάζι». Τους είχε βρει στη δεξιά πλευρά, σπάζοντας τα ρέλια και προκαλώντας ένα μικρό βύθισμα στο κατάστρωμα. Περίπου 15 λεπτά αργότερα ο φρουρός τηλεφώνησε ξανά. Νέο πλήγμα, στην αριστερή πλευρά. Η ζημιά ήταν πάλι επιφανειακή, ακόμη πιο περιορισμένης έκτασης.

Τα δύο διαδοχικά χτυπήματα κοντά στο στενό Μπαμπ ελ-Μαντέμπ, γνωστό και ως «Πύλη των δακρύων», δείχνουν εκ νέου πόσο επισφαλές έχει γίνει το πέρασμα από την Ερυθρά Θάλασσα. Οι Χούθι έχουν καταφέρει να απλώσουν ένα δίχτυ τρόμου στην περιοχή. Μπορεί να πλήξουν αναπάντεχα ακόμη και ένα εμπορικό πλοίο σαν κι αυτό, που κουβαλούσε καλαμπόκι από τη Βραζιλία.

«Ο χρόνος αντίδρασης είναι μικρός. Αν το δεις από μακριά να έρχεται, έχεις λίγα δευτερόλεπτα στη διάθεσή σου», λέει στην «Κ» στέλεχος της εταιρείας παροχής ναυτιλιακών υπηρεσιών ασφαλείας Diaplous Group, η οποία επανδρώνει με ένοπλους φρουρούς πλοία που διέρχονται από την περιοχή. Ο ίδιος και ένας συνάδελφός του βρίσκονται σε επικοινωνία μαζί τους και ενημερώνονται άμεσα για κάθε συμβάν.

«Η οδηγία που δίνουμε είναι να υπάρχει ελάχιστος ή καθόλου κόσμος στο κατάστρωμα και λιγότερος στη γέφυρα, μέλημα είναι να μη χτυπήσει κάποιος», λέει. «Οι ναυτικοί δεν έχουν συνηθίσει να αντιμετωπίζουν τέτοια περιστατικά, οπότε οι ομάδες μας πρέπει να τους βοηθήσουν να ξεμπλοκάρουν από το “πάγωμα” που νιώθουν εκείνη την ώρα».

Και πύραυλοι

Τους τελευταίους μήνες οι αντάρτες Χούθι της Υεμένης επιτίθενται σε εμπορικά πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα προς υποστήριξη της Χαμάς. Από τον Νοέμβριο του 2023 έως και τα τέλη Ιανουαρίου του 2024 καταγράφηκαν τουλάχιστον 30 σχετικά περιστατικά κατά φορτηγών πλοίων και δεξαμενοπλοίων με τη χρήση βαλλιστικών πυραύλων και drones. Ακολούθησαν και άλλες επιθέσεις. Ανάμεσα στα πλοία που επλήγησαν βρίσκονται και ορισμένα ελληνικών συμφερόντων, όπως συνέβη με το πρόσφατο χτύπημα στις 12 Φεβρουαρίου.

Η πιο εμβληματική επίθεση των Χούθι σημειώθηκε στις 19 Νοεμβρίου, όταν κατέλαβαν το πλοίο «Galaxy Leader». Μάλιστα βιντεοσκόπησαν τότε την επιχείρησή τους και στο υλικό που έδωσαν αργότερα στη δημοσιότητα διακρίνονται στο κατάστρωμα μασκοφορεμένοι ένοπλοι, ενώ ίπταται από πάνω τους ένα στρατιωτικό ελικόπτερο.

Ο Αντώνης Παπαϊωάννου, υποναύαρχος ε.α. και διευθυντής στην Diaplous, λέει στην «Κ» ότι απέναντι στους Χούθι δεν μπορούν να εφαρμοστούν νομικά από τους ένοπλους φρουρούς οι κανόνες εμπλοκής που προβλέπονται στα περιστατικά πειρατείας. Ακόμη, σε περίπτωση εμπλοκής θα υπήρχε το ρίσκο επικίνδυνης κλιμάκωσης.

Σε αυτά τα περιστατικά, όπως λέει ο κ. Παπαϊωάννου, ειδικά εάν γίνει ρεσάλτο στο πλοίο, σημαντικό ρόλο παίζει η έγκαιρη αντίδραση, δηλαδή να προφτάσει το πλήρωμα να κλειστεί στο citadel, έναν ασφαλή οχυρωμένο χώρο συνήθως στο πρυμναίο μέρος ή στο μηχανοστάσιο. Από εκεί υπάρχει δυνατότητα χειρισμού του πλοίου. Οσο το πλήρωμα παραμένει αμπαρωμένο και ασφαλές δύναται να κερδηθεί πολύτιμος χρόνος, μέχρι να εγκαταλείψουν οι εισβολείς το κατάστρωμα άπραγοι ή να φτάσει κάποιο πολεμικό πλοίο για να τους καταδιώξει.

Υπό την απειλή των Χούθι, αρκετές ναυτιλιακές επέλεξαν να εκτρέψουν τα δρομολόγιά τους. Αντί να διασχίζουν τη Διώρυγα του Σουέζ με προορισμό τη νοτιοανατολική Ασία, επιλέγουν να πλεύσουν κάτω από τη Νότιο Αφρική, προσθέτοντας τουλάχιστον δέκα ημέρες και χιλιάδες επιπλέον ναυτικά μίλια στο ταξίδι τους. Θεωρείται για ορισμένες εταιρείες μια πιο ασφαλής αλλά και πιο κοστοβόρα σε καύσιμα επιλογή. Υπολογίζεται ότι περίπου το 67% των πλοίων μεταφοράς κοντέινερ ακολουθεί εναλλακτική διαδρομή. Αντίκτυπος από αυτή την εξέλιξη αναμένεται να υπάρξει και για την Ελλάδα, καθώς με αυτόν τον τρόπο παρακάμπτεται ο Πειραιάς. Αλλη διαδρομή ακολουθούν και τάνκερ, με το ποσοστό τους όμως να είναι αρκετά πιο μικρό σε σχέση με τα πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων.

Αυτές οι εξελίξεις έχουν οδηγήσει και σε αύξηση της ζήτησης για ένοπλους φρουρούς από ναυτιλιακές εταιρείες. Παρότι εξοπλισμένοι με ημιαυτόματα όπλα, σε αυτού του είδους τις αποστολές έχουν ως κύριο ρόλο τον συντονισμό του πληρώματος. «Εχοντας την εμπειρία της αντιπειρατικής απειλής, μπορούμε να οργανώσουμε το πλοίο ώστε να μην υπάρχει συγκεντρωμένο και εκτεθειμένο προσωπικό όταν περνάμε από την περιοχή. Μπορούμε να γνωρίζουμε τα σημεία όπου υπήρξαν προηγούμενες απειλές ή σημειώθηκαν χτυπήματα και από πού είναι καλύτερη η διέλευση τη νύχτα. Ακόμη γνωρίζουμε τις θέσεις των πολεμικών πλοίων σε περίπτωση που κάποιο πλοίο εκπέμψει σήμα κινδύνου και χρειαστεί να κληθούν προς συνδρομή», αναφέρει ο κ. Παπαϊωάννου.

Συνήθως πάνω σε ένα εμπορικό πλοίο μπορεί να βρίσκονται τρεις με τέσσερις φρουροί. Ωστόσο το τελευταίο διάστημα, λόγω της τεταμένης κατάστασης, ορισμένα πλοία έχουν έξι άτομα για να εποπτεύουν καλύτερα πιθανούς κινδύνους.

Οι Χούθι φέρεται να λαμβάνουν βοήθεια από το Ιράν. Παρακολουθούν το σήμα που εκπέμπει το AIS κάθε πλοίου και προσπαθούν να χτυπήσουν κατά προσέγγιση. Παράλληλα, μπορεί να έχουν και άλλα «μάτια» στην περιοχή. Εκτιμάται ότι σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να δέχονται πληροφορίες για θέσεις πιθανών στόχων ακόμη και από μεγάλα ψαράδικα. Τα drones με τα οποία χτυπούν μεταφέρουν συνήθως μικρής ισχύος εκρηκτική ύλη, για αυτό και δεν έχουν προκαλέσει εκτεταμένες καταστροφές στους στόχους τους.

Στο Κέρας της Αφρικής

Στα τέλη του 2008 ο κ. Παπαϊωάννου ήταν ο πρώτος διοικητής της ευρωπαϊκής ναυτικής δύναμης στο Κέρας της Αφρικής με τη φρεγάτα του Πολεμικού Ναυτικού «Ψαρά». Στο πλαίσιο της επιχείρησης «Αταλάντα», είχε ως αποστολή να αναχαιτίσει Σομαλούς πειρατές. Ο τομέας ευθύνης της επιχείρησης περιλάμβανε την Ερυθρά Θάλασσα, τον κόλπο του Αντεν και μέρος του Ινδικού ωκεανού. Ρακένδυτοι και οπλισμένοι, οι πειρατές σκαρφάλωναν τότε στα εμπορικά πλοία και τα καταλάμβαναν μαζί με το πλήρωμα. Οι ομηρίες μπορούσαν να διαρκέσουν από ενάμιση μήνα έως και πάνω από ένα έτος. Ο κ. Παπαϊωάννου θυμάται ότι τα λύτρα κυμαίνονταν τότε από 5 έως 14 εκατ. δολάρια και έπεφταν στη θάλασσα από ένα ειδικά διασκευασμένο αεροσκάφος το οποίο αναχωρούσε από το Ναϊρόμπι. Επειτα οι πειρατές τα ψάρευαν από το νερό.

Τότε ένα από τα μέτρα που λάμβαναν τα πολεμικά πλοία στην περιοχή ήταν η συνοδεία εμπορικών για να διανύσουν μια διαδρομή περίπου 48 ωρών και να αποτρέψουν με την παρουσία τους κάποια πιθανή επίθεση. Πάνω από μία δεκαετία μετά, υπό τη νέα απειλή των Χούθι, έχουν ενεργοποιηθεί παρόμοια μέτρα ασφαλείας, όπως η συνοδεία πλοίων από πολεμικά στο πλαίσιο άλλης ευρωπαϊκής επιχείρησης.

Ο κ. Παπαϊωάννου λέει ότι μέχρι στιγμής τρία πλοία στα οποία είχαν προσωπικό τους δέχθηκαν επίθεση, με αποτέλεσμα την πρόκληση μικρών υλικών ζημιών. Οπως διευκρινίζει ο ίδιος, είτε ευθύνεται κάποιος πύραυλος είτε κάποιο drone, το χρονικό περιθώριο αντίδρασης είναι μικρό. Αλλωστε σε αυτές τις περιπτώσεις το χτύπημα δεν μπορεί να αποφευχθεί. Τα εμπορικά πλοία δεν διαθέτουν τον εξοπλισμό των πολεμικών για να αναχαιτίσουν κάποια εναέρια απειλή.

kathimerini.gr