Καινοτομία στην Αμυντική Βιομηχανία: Η Πορεία της Ελλάδας προς μία Ηγετική Θέση στο Παγκόσμιο Στερέωμα

Βασίλειος Μηλιώτης*

Ο Πυρήνας της Βιώσιμης Αμυντικής Καινοτομίας

Η καινοτομία είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της προόδου στην αμυντική βιομηχανία, που απαιτεί όχι μόνο δημιουργικότητα αλλά και σταθερή βάση στη σκέψη των πρώτων αρχών (first-principles thinking). Αυτή η προσέγγιση, η οποία περιλαμβάνει την ανάλυση σύνθετων προβλημάτων στις πιο θεμελιώδεις αλήθειες τους, είναι ζωτικής σημασίας για την αποφυγή μεγαλεπήβολων, φαντασιακών έργων με χαμηλά ποσοστά επιτυχίας και ελάχιστο αντίκτυπο. Για την Ελλάδα, η βιώσιμη καινοτομία στον τομέα της άμυνας σημαίνει αξιοποίηση αυτής της μεθόδου για την εξασφάλιση πρακτικών, αποτελεσματικών λύσεων που μπορούν να εξυπηρετήσουν τόσο την εγχώρια όσο και τις παγκόσμιες αγορές.

 Η Δύναμη του Ανθρώπινου Κεφαλαίου

Το ανθρώπινο κεφάλαιο είναι η ψυχή της καινοτομίας. Αυτό αποδεικνύεται περίτρανα από το παράδειγμα του Ισραήλ. Σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιευμένη ανάλυση, πάνω από το 30% του εργατικού δυναμικού του Ισραήλ στην αμυντική καινοτομία και νεοφυή επιχειρηματικότητα, αποτελείται από απόστρατους όλων των στρατιωτικών κλάδων. Η Ελλάδα, ωστόσο, αντιμετωπίζει μια πρόκληση σε αυτόν τον τομέα. Η χώρα παράγει υψηλής ειδίκευσης Μηχανικούς της Πολεμικής Αεροπορίας, αλλά δεν αναγνωρίζει πλήρως τα προσόντα τους, οδηγώντας σε διαρροή σημαντικού έμψυχου δυναμικού, καθώς αυτά τα ταλέντα αναζητούν ευκαιρίες και αναγνώριση σε πανεπιστήμια σε όλον τον κόσμο και σε διεθνείς οργανισμούς όπως το NATO, η ESA, η EDA, η Boeing, η Pratt & Whitney και πολλές άλλες όπως φαίνεται και στην ακόλουθη εικόνα. Η αξιοποίηση αυτού του εγχώριου ταλέντου είναι απαραίτητη για την Ελλάδα για την οικοδόμηση μιας ισχυρής και καινοτόμου αμυντικής βιομηχανίας.

Λογότυπα οργανισμών, εταιρειών και πανεπιστημίων όπου εργάζονται απόφοιτοι της ΣΜΑ.

 

Διοίκηση Εξειδικευμένης Έρευνας: Μια Αναγκαιότητα

Για να καλλιεργηθεί ένα δυναμικό οικοσύστημα αμυντικής καινοτομίας, η Ελλάδα πρέπει να δημιουργήσει ένα ανεξάρτητο κέντρο με επίκεντρο τη διαχείριση ευρωπαϊκών και εθνικών ερευνητικών προγραμμάτων στον τομέα της άμυνας. Αυτή η οντότητα θα πρέπει να ειδικεύεται στα αμυντικά συστήματα και στην καινοτομία, διαφορετικά από τα παραδοσιακά ερευνητικά κέντρα που, ως αναμενόμενο, δεν διαθέτουν το απαιτούμενο βάθος σε αμυντικά θέματα. Αυτή η εξειδίκευση θα διασφαλίσει ότι η έρευνα είναι στενά ευθυγραμμισμένη με την προσέγγιση των πρώτων αρχών, αποδίδοντας πιο πρακτικά και εμπορεύσιμα αποτελέσματα καινοτομίας στον αμυντικό τομέα.

Το Μέλλον της Ελλάδας στην Αμυντική Καινοτομία

Για να τοποθετηθεί η Ελλάδα ως παγκόσμιος ηγέτης στην καινοτομία της αμυντικής βιομηχανίας τα επόμενα 10-15 χρόνια, πρέπει να υιοθετηθούν διάφορες στρατηγικές:

Έμφαση στη Σκέψη των Πρώτων Αρχών: Η έμφαση στη σκέψη πρώτων αρχών είναι ζωτικής σημασίας για την καλλιέργεια της καινοτομίας στην αμυντική βιομηχανία, ιδιαίτερα για ένα έθνος όπως η Ελλάδα που στοχεύει να προωθήσει τις αμυντικές του ικανότητες. Αυτή η προσέγγιση περιλαμβάνει την απομάκρυνση από την συμβατική σοφία και τις αβάσιμες υποθέσεις, ώστε να φτάσουμε στις θεμελιώδεις αλήθειες ενός προβλήματος. Εστιάζοντας σε αυτές τις βασικές αρχές, η καινοτομία απομακρύνεται από μεγάλες αλλά μη πρακτικές φαντασιακές ιδέες, διασφαλίζοντας ότι τα έργα είναι ταυτόχρονα εφικτά και αποτελεσματικά. Μια τέτοια μεθοδική προσέγγιση όχι μόνο καλλιεργεί πιο βιώσιμες αμυντικές λύσεις αλλά και τις ευθυγραμμίζει με τις εφαρμογές και τις ανάγκες του πραγματικού κόσμου. Στον αμυντικό τομέα, όπου τα διακυβεύματα είναι εξαιρετικά μεγάλα, η σκέψη πρώτων αρχών γίνεται ένα κρίσιμο εργαλείο, επιτρέποντας στην Ελλάδα να αναπτύξει αμυντικές στρατηγικές και τεχνολογίες που είναι καινοτόμες, πρακτικές και ακριβώς προσαρμοσμένες στις προκλήσεις που πρόκειται να αντιμετωπίσουν.

Αξιοποίηση του Εγχώριου Ταλέντου: Η αξιοποίηση του εγχώριου έμψυχου δυναμικού, ιδιαίτερα των αποστράτων υψηλής εξειδίκευσης που έχουν εκπαιδευτεί στα Ελληνικά ΑΣΕΙ, είναι ζωτικής σημασίας για την αιχμή του δόρατος στην καινοτομία στην αμυντική βιομηχανία της Ελλάδας. Αυτό το έμψυχο δυναμικό, εξοπλισμένο με αυστηρή εκπαίδευση και μια μοναδική προοπτική στις στρατιωτικές εφαρμογές, είναι ένας ανεκτίμητος πόρος. Ειδικότερα για την Πολεμική Αεροπορία, η τεχνογνωσία των Μηχανικών της ΣΜΑ, η οποία διαμορφώνεται στο απαιτητικό περιβάλλον των υψηλών καθημερινών απαιτήσεων, παρέχει μια βαθιά κατανόηση των πρακτικών και τεχνικών αναγκών των σύγχρονων αμυντικών συστημάτων. Η σωστή αναγνώριση και αξιοποίηση αυτών των ταλέντων στην Ελλάδα όχι μόνο αποτρέπει το brain drain σε διεθνείς οργανισμούς αλλά διασφαλίζει επίσης ότι οι αμυντικές καινοτομίες του έθνους βασίζονται στην πρακτική εμπειρία και την τεχνική ικανότητα. Ενσωματώνοντας αυτό το έμψυχο δυναμικό στην αμυντική έρευνα και ανάπτυξη, η Ελλάδα μπορεί να αξιοποιήσει τις δεξιότητές τους για να δώσει προνοητικές, αποτελεσματικές και εμπορεύσιμες λύσεις στον αμυντικό τομέα, διασφαλίζοντας ότι οι αμυντικές ικανότητες της χώρας εξελίσσονται τόσο με τεχνολογική πρόοδο όσο και με στρατηγική διορατικότητα.

Εστίαση στην Παγκόσμια Αγορά: Ο προσανατολισμός των ελληνικών αμυντικών startups προς τις παγκόσμιες αγορές είναι μια στρατηγική κίνηση που μπορεί να διευρύνει σημαντικά τον αντίκτυπό τους. Στοχεύοντας την δραστηριότητά τους σε διεθνές επίπεδο, αυτές οι νεοφυείς επιχειρήσεις εκτίθενται σε μια ποικιλία τεχνολογικών αναγκών και προτύπων, τα οποία με τη σειρά τους ενθαρρύνουν μια πιο ευέλικτη και προσαρμοστική προσέγγιση στην καινοτομία. Αυτή η παγκόσμια δέσμευση όχι μόνο προκαλεί τις ελληνικές νεοφυείς επιχειρήσεις να ανταποκριθούν σε υψηλότερα και πιο ποικίλα σημεία αναφοράς, αλλά επίσης ανοίγει ευκαιρίες για διασυνοριακές συνεργασίες και ανταλλαγή γνώσεων. Επίσης, ενθαρρύνει τις ελληνικές νεοφυείς επιχειρήσεις στον τομέα της άμυνας να αναπτύξουν λύσεις που δεν είναι μόνο τοπικές, αλλά και ανταγωνιστικές και εφαρμόσιμες στην παγκόσμια σκηνή. 

Ανεξάρτητη Διαχείριση της Καινοτομίας: Η χορήγηση αυτονομίας σε κάθε κλάδο των ενόπλων δυνάμεων – Στρατός Ξηράς, Πολεμικό Ναυτικό, Πολεμική Αεροπορία – στη διαχείριση των προγραμμάτων καινοτομίας τους είναι μια στρατηγική προσέγγιση που υπόσχεται πιο προσαρμοσμένες και αποτελεσματικές λύσεις. Αυτή η ανεξαρτησία είναι ζωτικής σημασίας για να επιτρέψει σε κάθε κλάδο να αντιμετωπίσει άμεσα τις μοναδικές επιχειρησιακές προκλήσεις και τις τεχνολογικές του ανάγκες χωρίς τους περιορισμούς των γενικών γραφειοκρατικών διαδικασιών της διακλαδικότητας. Όταν οι επιμέρους κλάδοι έχουν την ελευθερία να κατευθύνουν τις προσπάθειές τους για καινοτομία, μπορούν να προσαρμοστούν γρήγορα σε εξελισσόμενα σενάρια άμυνας, διασφαλίζοντας ότι οι λύσεις τους δεν είναι μόνο αιχμής αλλά και απόλυτα ευθυγραμμισμένες με τις συγκεκριμένες απαιτήσεις τους. Αυτή η προσέγγιση εξορθολογίζει τη διαδικασία καινοτομίας, μειώνοντας σημαντικά τις καθυστερήσεις που προκαλούνται από την κεντρική λήψη αποφάσεων και ενισχύοντας τη συνολική αποτελεσματικότητα. Προάγοντας μια κουλτούρα διαχείρισης καινοτομίας ανά κλάδο, η Ελλάδα μπορεί να διασφαλίσει ότι κάθε τομέας των ενόπλων δυνάμεών της είναι βέλτιστα εξοπλισμένος με τα εργαλεία και τις τεχνολογίες που χρειάζεται για να διατηρήσει έναν ισχυρό και αποτελεσματικό στρατό.

Εμπλοκή Εν Ενεργεία Προσωπικού: Η συμμετοχή του εν ενεργεία προσωπικού στις διαδικασίες καινοτομίας είναι μια στρατηγική κίνηση που μπορεί να ενισχύσει σημαντικά την ανάπτυξη σχετικών και εφαρμόσιμων αμυντικών λύσεων. Το στρατιωτικό προσωπικό που υπηρετεί επί του παρόντος στις ένοπλες δυνάμεις συχνά διαθέτει όχι μόνο σχετικό υπόβαθρο και εξειδικευμένες σπουδές, αλλά και βαθιά κατανόηση των προκλήσεων σε πραγματικό χρόνο καθώς και των επιχειρησιακών απαιτήσεων του σύγχρονου πολέμου. Με την ενεργή ενσωμάτωση αυτών των στελεχών σε δραστηριότητες καινοτομίας, η ελληνική αμυντική βιομηχανία μπορεί να αξιοποιήσει πληθώρα πρακτικών γνώσεων και εμπειριών από πρώτο χέρι. Αυτή η άμεση συμμετοχή διασφαλίζει ότι οι καινοτομίες που αναπτύσσονται δεν είναι μόνο θεωρητικά ορθές, αλλά και άρτια συντονισμένες ώστε να ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες και συνθήκες. Γεφυρώνεται έτσι το χάσμα μεταξύ της θεωρητικής καινοτομίας και της πρακτικής εφαρμογής, οδηγώντας σε πιο αποτελεσματικές τεχνολογίες άμυνας με επίκεντρο τον χρήστη και με επίγνωση της τρέχουσας κατάστασης.

Ενθάρρυνση των Συμπράξεων Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ): Η ενθάρρυνση των ΣΔΙΤ αντιπροσωπεύει μια στρατηγική πρόοδο στην αμυντική βιομηχανία, προσφέροντας μια πλατφόρμα συνεργασίας όπου η κυβέρνηση, οι ένοπλες δυνάμεις και ο ιδιωτικός τομέας μπορούν να ενώνουν τις δυνάμεις τους. Τέτοιες συνεργασίες είναι καθοριστικές για τη συγχώνευση των μοναδικών πόρων και της τεχνογνωσίας κάθε οντότητας. Η κυβέρνηση και οι ένοπλες δυνάμεις προσφέρουν κρίσιμες γνώσεις σχετικά με τις αμυντικές απαιτήσεις και τις επιχειρησιακές εμπειρίες, ενώ ο ιδιωτικός τομέας συνεισφέρει καινοτόμες τεχνολογίες, ευέλικτες μεθοδολογίες και εμπορική τεχνογνωσία. Αυτή η συγχώνευση διαφορετικών προοπτικών και δεξιοτήτων δημιουργεί ένα πλούσιο περιβάλλον για την ανάπτυξη προηγμένων αμυντικών λύσεων αιχμής, ρεαλιστικά ευθυγραμμισμένων με τις πραγματικές απαιτήσεις. Αυτές οι συνεργασίες όχι μόνο επιταχύνουν τον ρυθμό της καινοτομίας, αλλά ενισχύουν επίσης την αποτελεσματικότητα και τη δυνατότητα εφαρμογής των αμυντικών τεχνολογιών, διασφαλίζοντας ότι αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τόσο τις τρέχουσες όσο και τις μελλοντικές αμυντικές προκλήσεις. 

Συνοψίζοντας, η Ελλάδα βρίσκεται σε κρίσιμη στρατηγική θέση για να αναδειχθεί ως ηγέτης στην αμυντική καινοτομία στην παγκόσμια σκηνή. Ο συνδυασμός της συστηματικής έμφασης στη σκέψη των πρώτων αρχών, η εστίαση στις παγκόσμιες αγορές, η ανεξάρτητη διαχείριση καινοτομίας από τους διαφορετικούς κλάδους των ενόπλων δυνάμεων, και η ενθάρρυνση των συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα είναι κρίσιμα για τη διαμόρφωση μιας δυναμικής και αποτελεσματικής αμυντικής βιομηχανίας. Η ενεργή συμμετοχή του εν ενεργεία προσωπικού στην καινοτομία ενισχύει το όραμα αυτό, καθιστώντας την Ελλάδα έναν ισχυρό παίκτη στον τομέα της αμυντικής τεχνολογίας και καινοτομίας.

Ο Επιστημονικός Σύλλογος Μηχανικών Αεροπορίας (ΕΣΜΑ) καταβάλλει σημαντικές προσπάθειες για την αλλαγή της κατάστασης της επαγγελματικής κατοχύρωσης και αναγνώρισης των Μηχανικών της Σχολής Ικάρων (ΣΜΑ) στην Ελλάδα, ώστε να διασφαλιστεί η αξιοποίηση του εγχώριου ταλέντου και να ανασχεθεί η διαρροή υψηλής εξειδίκευσης έμψυχου δυναμικού στο εξωτερικό.

*Director of Business Development Defense @ Bianor Services | CEO @ MSB Technologies | Δρ UPC BarcelonaTech, MBA Imperial College London, Μηχανικός ΣΜΑ

aerospacereviews.com