Κι όμως υπήρχαν ηλεκτρικά πατίνια πριν από 100 χρόνια...

Του Μιχάλη Γελασάκη

Στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, σε άλλες πόλεις της Ελλάδας και του υπόλοιπου κόσμου τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει μόδα τα διασκορπισμένα πατίνια στις πλατείες και τα πεζοδρόμια για την εξυπηρέτηση των μετακινήσεων και την καλύτερη «γνωριμία» με την πόλη από τους τουρίστες. Κάποιους τους εξυπηρετούν, κάποιους άλλους τους εκνευρίζουν.

Τα αυτόματα ηλεκτρικά πατίνια λανσαρίστηκαν ως φρέσκια ιδέα, ως μία «επαναστατική» και πρωτότυπη πρόταση… Πόσο φρέσκια όμως είναι η ιδέα αυτή και πόσο «επαναστατική»; Για να βρούμε την αφετηρία τους, πρέπει να γυρίσουμε τον χρόνο πάνω από έναν αιώνα πίσω.

Η αρχική κατασκευή δεν είχε τίποτα ηλεκτρικό, καμία άνεση και τίποτα εξεζητημένο. Ήταν μία απλή ξύλινη κατασκευή με προορισμό τα παιδιά. Το παιδικό αυτό παιχνίδι έκανε μεγάλη αίσθηση στην εποχή του (αρχές του 1900). Δεν ήταν προνόμιο μόνο των παιδιών στις αστικές συνοικίες, αλλά σε όλες τις γειτονιές, αφού το κόστος του ήταν χαμηλό και τα ξυλουργεία, όπου κατασκευαζόταν, πολλά. Η κίνηση γινόταν με το ένα πόδι που πάταγε στο δρόμο και έσπρωχνε το πατίνι μαζί με τον αναβάτη του.

Σύντομα, το παιδικό αυτό παιχνίδι έγινε ένα «χρήσιμο εργαλείο» στα χέρια των ενηλίκων, αφού επανασχεδιάστηκε, τοποθετήθηκε ηλεκτρικό μοτέρ, χειροκίνητο φρένο, στέκα, και πιο μεγάλες και ανθεκτικές, στους χωμάτινους δρόμους, ρόδες.

Η πιο γνωστή φωτογραφία που μαρτυράει την ύπαρξη των αυτόματων πατινιών πριν από 100 χρόνια είναι αυτή της Αγγλίδας κοινωνιολόγου και ακτιβίστριας Florence Norman, που το έλαβε ως δώρο γενεθλίων από τον σύζυγό της Sir Henry Norman. Εκείνη ως σκληροπυρηνική φεμινίστρια το χρησιμοποιούσε για να πηγαίνει καθημερινά στο γραφείο της, στο κέντρο του Λονδίνου.

Πριν τη διάδοσή του στην Αγγλία είχε προηγηθεί η Αμερική, όταν από το 1915 έως το 1921 χρησιμοποίησε τα Autoped από την εταιρεία Krupp, (για αυτό και στις αρχές ονομαζόταν και Krupproller) στην υπηρεσία των ταχυδρομείων για γρηγορότερη παράδοση της αλληλογραφίας.

Το ίδιο πατίνι στην αναδιπλούμενή του εκδοχή, σαφώς πιο εύχρηστη,  χρησιμοποιήθηκε από τους συμμορίτες της Νέας Υόρκης για να προλαβαίνουν να ξεφύγουν από την αστυνομία που τους καταδίωκε, αφού μπορούσαν να κινηθούν γρήγορα μέσα σε σοκάκια που τα αυτοκίνητα της αστυνομίας αδυνατούσαν να περάσουν. Ήταν θέμα χρόνου να χρησιμοποιηθούν και από την αστυνομία, αλλά και την τροχαία της Νέας Υόρκης. Το Krupproller κατασκευαζόταν και στη Γερμανία από το 1919 έως το 1922.

Η ABC Motorcycles κατασκεύαζε το Skootamota, το οποίο είχε μέγιστη ταχύτητα 24 km/h και η εταιρία Gloster Aircraft έριξε στην αγορά το Reynolds Runabout, το 1919. Ακολούθησε το Unibus το 1920. Το Unibus προωθήθηκε ως “αυτοκίνητο με δύο τροχούς” και γνώρισε επίσης μεγάλη επιτυχία σε πωλήσεις. Λίγα χρόνια αργότερα, τη δεκαετία του ’30, τα αυτόματα πατίνια  χρησιμοποιήθηκαν κατά κόρον σε αμερικανικές στρατιωτικές βάσεις ως μέσο εσωτερικής μεταφοράς, αφού οι αποστάσεις ήταν μεγάλες.

Πολλά από αυτά τα μοντέλα κατασκευαζόταν κατά χιλιάδες εκείνη την εποχή. Δεν ήταν όμως όλα τόσο βολικά στην οδήγηση ή τόσο ευσταθή. Άλλα πάλι είχαν μεγάλο κόστος και δεν μακροημέρευσαν. Με τον καιρό τα μοντέλα βελτιώθηκαν και κατέληξαν να είναι σχεδόν μηχανάκια με τη μορφή που τα ξέρουμε σήμερα, οπότε η λογική του πατινιού ξαναπήγε πίσω στα παιδιά. Τα αυτόματα πατίνια με το πέρασμα των χρόνων αντικαταστάθηκαν από τα μηχανάκια ή και τα ποδήλατα.

Ως κοινόχρηστα μέσα μεταφοράς. Η απήχησή τους ξανά έκανε διάφορες εταιρείες να παράγουν σήμερα μαζικά ηλεκτρικά πατίνια και να είναι διαθέσιμα προς αγορά και για ιδιωτική χρήση ευελπιστώντας ότι θα υποκαταστήσουν σε μεγάλο βαθμό και τα ποδήλατα ως πιο ευέλικτα και εύχρηστα για τους δρόμους τω πόλεων.

Οπότε, αν δείτε του χρόνου να έχουν και καθίσματα αυτά τα πατίνια που έχουν γεμίσει τα πεζοδρόμια και τις πλατείες δεν θα είναι ούτε παράξενο, αλλά ούτε και ιδιαίτερα καινοτόμο.