The Economist:Θα οδηγήσει το πρόσφατο τραπεζικό χάος σε οικονομικό κραχ;

Πόσο γρήγορα αλλάζουν τα πράγματα... 

Πριν από μερικές εβδομάδες, οι αναλυτές ήταν πεπεισμένοι ότι η παγκόσμια οικονομία προχωρούσε με πλήρη δυναμική. Τώρα ανησυχούν για μια βαθιά ύφεση που προκλήθηκε από τις συνέπειες της κατάρρευσης της Silicon Valley Bank (svb) και τη διάσωση της Credit Suisse. «Από μη προσγείωση σε σκληρή προσγείωση», όπως έγραψε ο Torsten Slok, οικονομολόγος στην Apollo Global Management, διαχειριστής περιουσιακών στοιχείων. Οι αναλυτές της JPMorgan Chase — ελπίζουμε ότι είναι καλύτεροι στα οικονομικά παρά στις μεταφορές — λένε ότι «μια ήπια προσγείωση φαίνεται απίθανη τώρα που το αεροπλάνο περιστρέφεται (έλλειψη εμπιστοσύνης στην αγορά) και οι κινητήρες πρόκειται να σβήσουν (τραπεζικός δανεισμός). 

Τα στοιχεία πριν από το πρόσφατο τραπεζικό χάος έδειχναν ότι το παγκόσμιο ΑΕΠ αυξανόταν με ετήσιο ρυθμό περίπου 3%. Οι αγορές εργασίας είχαν πάρει φωτιά στις πλούσιες χώρες. Μέχρι στιγμής, υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία για μια μετατόπιση των δεδομένων «σε πραγματικό χρόνο» προς την πιο αργή ανάπτυξη. Ένας «δείκτης τρέχουσας δραστηριότητας» που συντάχθηκε από την Goldman Sachs φαίνεται σταθερός. Οι δείκτες των αγορών παρουσίασαν μικρή βελτίωση τον Μάρτιο. Οι εβδομαδιαίες μετρήσεις του ΑΕΠ που καταρτίζει ο ΟΟΣΑ αντέχουν. Η ubs, μια άλλη τράπεζα, παρακολουθεί την αύξηση του παγκόσμιου ΑΕΠ όπως τιμολογείται από τις χρηματοπιστωτικές αγορές (π.χ. σε τιμές πετρελαίου και κυκλικές μετοχές). Αυτό σημαίνει σήμερα ανάπτυξη 3,4% σε σύγκριση με 3,7% πριν από την κατάρρευση της SVB. 

Είναι νωρίς ακόμα. 

Ο πόνος μπορεί να είναι καθ' οδόν. Και όπως έδειξαν οι αναλυτές της JPMorgan, οι οικονομολόγοι έχουν δύο ανησυχίες. Το πρώτο είναι η αβεβαιότητα. Εάν οι άνθρωποι φοβούνται μια τραπεζική κρίση και τα οικονομικά προβλήματα που θα φέρει, μπορούν να περιορίσουν την κατανάλωση και τις επενδύσεις. Το δεύτερο σχετίζεται με την πίστωση. Φοβούμενοι απώλειες, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θα μπορούσαν να αποσύρουν τον δανεισμό τους και να στερήσουν από τις εταιρείες το απαραίτητο κεφάλαιο. Ευτυχώς, ωστόσο, υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι η πρόσφατη τραπεζική αναταραχή θα έχει μικρότερο αντίκτυπο από ό,τι πολλοί φοβούνται. 

Πάρτε πρώτα την αβεβαιότητα. Μια μελέτη που κυκλοφόρησε το ΔΝΤ το 2013 δείχνει ότι τα άλματα στην αβεβαιότητα – που προκαλούνται από γεγονότα όπως η εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ και πτώχευση τραπεζών – μπορεί να μειώσουν έως και 0,5 ποσοστιαίες μονάδες από την ετήσια αύξηση του ΑΕΠ, σε μεγάλο βαθμό καθώς οι εταιρείες καθυστερούν τις επενδύσεις. Εάν συμβεί ένα τέτοιο χτύπημα, η παγκόσμια ανάπτυξη θα έπεφτε από 3% σε ίσως 2,5%.

Αλλά αν δεν συνεχιστεί η αναταραχή, ο αντίκτυπος είναι απίθανο να είναι τόσο σημαντικός - επειδή οι χρεοκοπίες των τραπεζών έκαναν εκπληκτικά λίγη εντύπωση στους ανθρώπους. Μια δημοσκόπηση από την εταιρεία δημοσκόπησης Ipsos διαπίστωσε ότι η εμπιστοσύνη των Αμερικανών καταναλωτών πράγματι αυξήθηκε στις αρχές έως τα μέσα Μαρτίου, παρά το γεγονός ότι οι startups της Silicon Valley φοβούνταν ότι τα χρήματά τους εξαφανίζονταν. Ένας «δείκτης αβεβαιότητας» που προέκυψε από ανάλυση εφημερίδων από τον Νικ Μπλουμ και τους συναδέλφους του Πανεπιστημίου Στάνφορντ αυξήθηκε λίγο όταν ξεκίνησε η αναταραχή, αλλά υποχωρεί. Η διάθεση στη γερμανική οικονομία βελτιώθηκε απροσδόκητα περαιτέρω τον Μάρτιο. Οι παγκόσμιες αναζητήσεις της Google για όρους που σχετίζονται με την «τραπεζική κρίση» εκτοξεύτηκαν στα ύψη στις αρχές Μαρτίου, αλλά στη συνέχεια έπεσαν ξανά...

Πολλοί οικονομολόγοι ασχολούνται περισσότερο με το δεύτερο πρόβλημα: την πίστωση. Εάν οι εταιρείες δεν μπορούν να πάρουν τα χέρια τους στη χρηματοδότηση, δεν μπορούν να αναπτυχθούν εύκολα. Στις 22 Μαρτίου, ο πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ Τζερόμ Πάουελ αναφέρθηκε σε «ένα πολύ εκτεταμένο σώμα βιβλιογραφίας» όταν ρωτήθηκε για τη σχέση μεταξύ των αυστηρότερων πιστωτικών όρων και της οικονομικής δραστηριότητας. Τα χρόνια που ακολούθησαν την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2007-2009, οι πιστωτικές αγορές που κατέρρευσαν επιβράδυναν τόσο τη βραχυπρόθεσμη οικονομική ανάκαμψη όσο και τη μακροπρόθεσμη αύξηση της παραγωγικότητας. 

Μετά την κατάρρευση της SVB, οι κεφαλαιαγορές ήταν ουσιαστικά παγωμένες. Από τις 11 έως τις 19 Μαρτίου, οι αμερικανικές εταιρείες δεν εξέδωσαν νέα ομόλογα επενδυτικής διαβάθμισης, μετά την έκδοση κατά μέσο όρο 5 δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ την ημέρα τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο. Αυτό προκάλεσε αναστάτωση. Αλλά λιγότεροι άνθρωποι έχουν παρατηρήσει ότι η αγορά έχει ανακάμψει από τότε. Τις τελευταίες ημέρες, η Brown-Forman, η οποία φτιάχνει το ουίσκι Jack Daniel's, μεταξύ άλλων, και η NiSource, μια σημαντική εταιρεία κοινής ωφέλειας, έχουν συγκεντρώσει μεγάλα χρηματικά ποσά στις αγορές ομολόγων. Τα spread των εταιρικών ομολόγων, ενώ διευρύνθηκαν κάπως μετά την κατάρρευση της SVB, έχουν επίσης περιοριστεί τις τελευταίες ημέρες. Φαίνεται πιθανό ότι ο Μάρτιος του 2023 θα αποδειχθεί ένας αρκετά μέσος μήνας για την έκδοση εταιρικών ομολόγων. 

Η ζημιά στο τραπεζικό σύστημα θα αποδειχθεί σχεδόν σίγουρα πιο σοβαρή. Οι παγκόσμιες τιμές των μετοχών των τραπεζών έχουν μειωθεί κατά ένα έκτο από τις αρχές Μαρτίου. Τα στοιχεία δείχνουν ότι η πτώση των τιμών των μετοχών τείνει να βλάψει την πιστωτική ανάπτυξη. Οι τράπεζες μπορούν επίσης να μειώσουν τον δανεισμό όταν βλέπουν εκροές καταθέσεων ή όταν πρέπει να αντλήσουν κεφάλαια επειδή οι επενδυτές αμφιβάλλουν για την ασφάλειά τους. Στην πραγματικότητα, οι τράπεζες στον πλούσιο κόσμο φαίνεται να έχουν ήδη αυστηροποιήσει τα πρότυπα. Σύμφωνα με ένα νέο έγγραφο της Goldman Sachs, η πτώση των τραπεζικών δανείων συνεπάγεται τροχοπέδη στην ανάπτυξη περίπου 0,4 ποσοστιαίων μονάδων τόσο στην Αμερική όσο και στην ευρωζώνη. Η αναταραχή μπορεί να έπληξε περισσότερο τις τράπεζες των ΗΠΑ, αλλά η οικονομία της ευρωζώνης εξαρτάται περισσότερο από τον τραπεζικό δανεισμό. Αυτό θα μπορούσε να μειώσει ακόμη περισσότερο την παγκόσμια ανάπτυξη, από 2,5% σε περίπου 2%. 

Αν και η πρόσφατη τραπεζική αναταραχή δεν είναι καθόλου καλή είδηση, είναι απίθανο να ωθήσει την παγκόσμια οικονομία στα άκρα. Θα μπορούσε να γίνει χειρότερο όμως. Η ανακάλυψη μιας άλλης κακής τράπεζας θα μπορούσε να προκαλέσει μια καθοδική πορεία. Οι τράπεζες θα χρειαστούν χρόνο για να ξαναφτιάξουν τους ισολογισμούς τους και να λάβουν πίστωση. Η αύξηση των επιτοκίων θα συνεχίσει να εμποδίζει την ανάπτυξη έως ότου οι κεντρικοί τραπεζίτες κρίνουν ότι η δουλειά τους έχει ολοκληρωθεί. 

Όμως οι δυνάμεις δρουν και προς την άλλη κατεύθυνση. Το ένα είναι η άνοδος της Κίνας. Οι οικονομολόγοι αναμένουν ότι η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, θα έχει αναπτυχθεί πάνω από 7% από έτος σε έτος το δεύτερο τρίμηνο του έτους. Τα σημεία συμφόρησης στην αλυσίδα εφοδιασμού έχουν πλέον εκλείψει σε μεγάλο βαθμό και οι τιμές της ενέργειας έχουν μειωθεί. Μην εκπλαγείτε αν η παγκόσμια οικονομία συνεχίσει να επιδεικνύει ασυνήθιστη ανθεκτικότητα.

economist.com