Ο Economist εξηγεί...Τι έκανε τον σεισμό στην Τουρκία και τη Συρία τόσο φονικό;

Εκτός από την τεράστια ισχύ του σεισμού, η περιοχή ήταν κακώς προετοιμασμένη για μια τέτοια καταστροφή 

Τις πρωινές ώρες της 6ης Φεβρουαρίου ένας τεράστιος σεισμός έπληξε τη νότια Τουρκία και τη βόρεια Συρία. Ισοπέδωσε χιλιάδες κτίρια, εγκλωβίζοντας τους κατοίκους τους στα ερείπια. Αρκετοί μετασεισμοί - ένας σχεδόν τόσο βίαιος όσο ο αρχικός σεισμός - ακολούθησαν λίγες ώρες αργότερα. Τη στιγμή της δημοσίευσης, περισσότεροι από 8.500 άνθρωποι είχαν αναφερθεί νεκροί, ενώ πολλοί άλλοι τραυματίστηκαν. Οι αριθμοί φαίνεται σίγουρο ότι θα αυξηθούν. Ο Ερντογάν, δήλωσε ότι η χώρα συγκλονίστηκε από την «ισχυρότερη καταστροφή εδώ και έναν αιώνα». 

Γιατί όμως ο σεισμός ήταν τόσο θανατηφόρος και τι θα μπορούσε να είχε γίνει για να προστατευθούν οι άνθρωποι από αυτόν; 

Οι σεισμοί προκαλούνται από τις κινήσεις των τεκτονικών πλακών, μεγάλων τμημάτων του φλοιού της Γης που παρασύρονται από τα ρεύματα μεταφοράς στον μανδύα από κάτω. 

Η πλάκα Juan de Fuca στα ανοιχτά της βορειοδυτικής ακτής της Αμερικής είναι περίπου τόσο μεγάλη όσο η κοντινή πολιτεία του Όρεγκον και η πλάκα του Ειρηνικού καταλαμβάνει σχεδόν το ένα πέμπτο της επιφάνειας του κόσμου. Οι πλάκες κινούνται αργά και μερικές φορές κολλάνε και μπλοκάρουν η μία στην άλλη σε γεωλογικά ρήγματα, δημιουργώντας μια συσσώρευση έντασης. Όταν αυτό γίνεται πολύ μεγάλο, μπορεί να γλιστρήσουν ξαφνικά η μια δίπλα στην άλλη, προκαλώντας τον τύπο του σεισμού που βιώθηκε στην Τουρκία και τη Συρία.

Η Τουρκία είναι το ένα σημείο του σεισμού. Μεγάλο μέρος του βρίσκεται στην πλάκα της Ανατολίας, ένα μικρό κομμάτι συμπιεσμένο ανάμεσα σε τέσσερις άλλες πλάκες, συμπεριλαμβανομένης της αραβικής πλάκας στα νοτιοανατολικά, η οποία ωθεί βορειοδυτικά, και της πολύ μεγαλύτερης ευρασιατικής πλάκας προς τα βόρεια, που κινείται νοτιοανατολικά (βλ. χάρτη). 

Οι σεισμοί είναι συνηθισμένοι, αν και οι περισσότεροι συμβαίνουν κατά μήκος του ρήγματος της Βόρειας Ανατολίας, το όριο με την ευρασιατική πλάκα, που βρίσκεται κοντά στην Κωνσταντινούπολη. Ο πιο πρόσφατος σεισμός σημειώθηκε κατά μήκος ενός διαφορετικού ρήγματος, της Ανατολικής Ανατολίας, που βαδίζει με την αραβική πλάκα. Πολλά πράγματα έχουν συνωμοτήσει για να κάνουν αυτόν τον σεισμό ιδιαίτερα καταστροφικό. 

Ένα ήταν το μέγεθός του. Το μέγεθός του υπολογίστηκε στα 7,8 και ο ισχυρότερος μετασεισμός ήταν 7,5. Κατά μέσο όρο γίνονται περίπου 15 σεισμοί ισχυρότεροι από 7 Ρίχτερ το χρόνο. (Επειδή η κλίμακα είναι λογαριθμική, κάθε αύξηση του μεγέθους ενός σημείου σημαίνει αύξηση 32 φορές στην ποσότητα ενέργειας που απελευθερώνεται.) 

Η σχετικά ρηχή προέλευσή του (η αρχική ανάλυση υποδηλώνει ότι η εστίασή του ήταν μόλις 18 χιλιόμετρα ή 11 μίλια βαθιά) μεγέθυνε το μέγεθος της δύναμης που έγινε αισθητό στην επιφάνεια. Παράγοντες πάνω από το έδαφος έχουν κάνει τα πράγματα χειρότερα. 

Ο αρχικός σεισμός έγινε τη νύχτα, όταν οι άνθρωποι κοιμόντουσαν σε εσωτερικούς χώρους, αφήνοντάς τους ελάχιστες πιθανότητες να ξεφύγουν. Το κρύο του χειμώνα θα απειλήσει την επιβίωση των εγκλωβισμένων κάτω από τα ερείπια. Στη Συρία, που έχει καταστραφεί από χρόνια πολέμου, οι αρχές μπορεί να δυσκολεύονται να οργανώσουν μια αποτελεσματική απάντηση.

Αν και οι μετεωρολόγοι μπορούν να προβλέψουν καταστροφές όπως τυφώνες ή πλημμύρες, οι σεισμολόγοι δεν μπορούν ακόμη να κάνουν το ίδιο με τους σεισμούς (αν και είναι ένας ενεργός τομέας έρευνας ). Το μέγιστο που μπορούν να προσφέρουν είναι συσκευές που ανιχνεύουν τα κύματα πίεσης που ταξιδεύουν γρήγορα από έναν σεισμό που φτάνουν λίγο πριν εμφανιστούν τα διατμητικά κύματα που σπάζουν το έδαφος. 

Αλλά αυτά δίνουν προειδοποιήσεις μόνο ενός λεπτού το πολύ και είναι ακριβό στη συντήρηση. Προς το παρόν, το καλύτερο που μπορεί να γίνει είναι να προετοιμαστούμε για το χειρότερο. Οι σεισμογενείς χώρες, μεταξύ των οποίων και η Τουρκία, απαιτούν γενικά την κατασκευή κτιρίων για να αντιστέκονται στους σεισμούς. Αλλά πολλά κτίρια δεν ικανοποιούν τέτοιους κανόνες-προδιαγραφές και η εκτεταμένη διαφθορά σημαίνει ότι οι κανόνες συχνά αγνοούνται από τους κατασκευαστές. 

Η προετοιμασία παρεμποδίζεται περαιτέρω επειδή, ακόμη και σε hotspots, οι πραγματικά καταστροφικοί σεισμοί είναι σπάνιοι. Το ρήγμα της Ανατολικής Ανατολίας δεν έχει καταγράψει σεισμό αυτού του μεγέθους από την εμφάνιση των σύγχρονων συστημάτων παρακολούθησης, περισσότερο από έναν αιώνα πριν. 

economist.com