The Economist Η Αυστραλία και η Κίνα συνομιλούν ξανά...

Και οι δύο χώρες ακούγονται πιο φιλικές, αλλά η Αυστραλία δεν αλλάζει τις πολιτικές ασφαλείας της

Ο "χωρισμός" ήταν αργός και σκληρός. Η Αυστραλία δυσαρέστησε για πρώτη φορά την Κίνα, τον μεγαλύτερο εμπορικό της εταίρο, ψηφίζοντας νόμους για να αποτρέψει την ανάμειξη στη δημοκρατία της και απαγορεύοντας την Huawei, έναν κινεζικό γίγαντα τηλεπικοινωνιών, από το δίκτυό της 5g το 2018. Στη συνέχεια, στις αρχές του 2020, με το μυστηριώδες ξέσπασμα κορωνοϊού στο η κινεζική πόλη Γουχάν που εξελίχθηκε σε πανδημία, η αυστραλιανή κυβέρνηση ζήτησε να διεξαχθεί έρευνα για την προέλευση της νόσου. Αυτή ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Η Κίνα είπε ότι η Αυστραλία «δηλητηριάζει τις διμερείς σχέσεις», περιόρισε τις εξαγωγές της και σταμάτησε να απαντά σε τηλεφωνήματα πολιτικών της Αυστραλίας.

Στις εκλογές με επίκεντρο την κλιματική ααλλαγή τον Μάιο, οι Αυστραλοί έδιωξαν τους συντηρητικούς που ήταν στην εξουσία για σχεδόν μια δεκαετία και ψήφισαν σε μια νέα κεντροαριστερή κυβέρνηση των Εργατικών. Από τότε ο πάγος άρχισε να ξεπαγώνει. Δύο ανώτεροι Κινέζοι υπουργοί συναντήθηκαν πρόσφατα με τους Αυστραλούς ομολόγους τους, οι πρώτες τέτοιου είδους συνομιλίες υψηλού επιπέδου εδώ και περισσότερα από δύο χρόνια. Ένας νέος πρεσβευτής της Κίνας στην Αυστραλία, ο Xiao Qian, εξαπέλυσε διπλωματική επίθεση, λέγοντας ότι θέλει να διαλύσει τις υποψίες μεταξύ των δύο πλευρών. Επιμένει ότι «υπάρχει κάθε λόγος για την Κίνα και την Αυστραλία να είναι φίλοι και εταίροι, παρά αντίπαλοι ή εχθροί».

Η νέα κυβέρνηση της Αυστραλίας, με επικεφαλής τον Anthony Albanese, θέλει σίγουρα μια λιγότερο συγκρουσιακή σχέση. Ενώ οι προηγούμενοι ηγέτες της χώρας διαμαρτυρήθηκαν έντονα για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την Κίνα και τους κινδύνους πολέμου στην Ταϊβάν, οι Εργατικοί επισημαίνουν διπλωματικά τις «πλήρες και ειλικρινείς» συζητήσεις που διεξάγονται κατ' ιδίαν. Ο υπουργός Άμυνας, Richard Marles, «έθεσε μια σειρά από ζητήματα ανησυχίας», συμπεριλαμβανομένου του «διαρκούς ενδιαφέροντος της Αυστραλίας για τον Ειρηνικό», σε συνομιλίες με τον Κινέζο ομόλογό του, Wei Fenghe, τον Ιούνιο. Η υπουργός Εξωτερικών, Penny Wong, «μίλησε ειλικρινά και άκουσε προσεκτικά» τον ομόλογό της, Wang Yi, σε μια συνάντηση στην Ινδονησία στις 8 Ιουλίου (στη φωτογραφία). «Αυτό είναι το πρώτο βήμα προς τη σταθεροποίηση της σχέσης», υποστήριξε.

Ο πιο ήπιος τόνος μπορεί να οδηγήσει στην άρση ορισμένων εμπορικών περιορισμών της Κίνας. Αξιωματούχοι στο Πεκίνο εξετάζουν το ενδεχόμενο να καταργήσουν την ανεπίσημη απαγόρευση των εισαγωγών άνθρακα από την Αυστραλία, που ισχύει από το 2020, σύμφωνα με το Bloomberg. Ωστόσο, αυτό συμβαίνει μόνο επειδή έχει βλάψει την οικονομία της ίδιας της Κίνας, λέει ο Τζάστιν Μπάσι, ο οποίος ηγείται του Ινστιτούτου Στρατηγικής Πολιτικής της Αυστραλίας, ενός think-tank στην Καμπέρα, την πρωτεύουσα της Αυστραλίας. Ίσως αναζητά μια ευκαιρία να αντιστρέψει τις αυτοκαταστροφικές πολιτικές «χωρίς να φαίνεται ότι συμβιβάζεται», λέει.

Ωστόσο, δεν θα υπάρξει επιστροφή στην παλιά σχέση. Για χρόνια, οι πολιτικοί στην Αυστραλία επέμεναν ότι θα μπορούσε να βρεθεί μια εύκολη ισορροπία μεταξύ του να αντλούν την ασφάλειά, από τη συμμαχία της με την Αμερική και να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την Κίνα για το εμπόριο. Σήμερα δίνεται μεγαλύτερη βαρύτητα στην ασφάλεια. Η νέα κυβέρνηση ανησυχεί τόσο για όσα η κ. Wong αποκαλεί «τα εθνικά μας συμφέροντα, την εθνική μας ασφάλεια και την κυριαρχία μας». «Όποια γλώσσα κι αν χρησιμοποιείται, τα συμφέροντά μας εξακολουθούν να αποκλίνουν από αυτά της Κίνας», λέει ο Sam Roggeveen του Ινστιτούτου Lowy, μιας δεξαμενής σκέψης στο Σίδνεϊ.

Οι ενέργειες της Κίνας, περισσότερο από τα λόγια, καθορίζουν το πώς νιώθουν οι Αυστραλοί για τον μεγαλύτερο οικονομικό τους εταίρο. Ανησυχούν εδώ και χρόνια για τις κινεζικές επιθέσεις στον κυβερνοχώρο και τις προσπάθειες χρηματοδότησης πολιτικών υποψηφίων. Τώρα ανησυχούν όλο και περισσότερο για τη στρατιωτική επιθετικότητα της Κίνας και το αυξανόμενο ενδιαφέρον της για την περιοχή τους. Το Πεκίνο δεν είναι πιο κοντά στο Σίδνεϊ παρά στο Βερολίνο, αλλά η άνοδος της Κίνας φαίνεται σαν ένα ιδιαίτερα άμεσο και πιεστικό πρόβλημα για τους Αυστραλούς, κυρίως επειδή οι στρατηγικές της φιλοδοξίες εκτείνονται προς την κατεύθυνση τους.

Τον Απρίλιο η Κίνα υπέγραψε συμφωνία ασφαλείας με τα νησιά του Σολομώντα , πυροδοτώντας φόβους ότι θα μπορούσε να δημιουργήσει μια στρατιωτική βάση κοντά στις αυστραλιανές ακτές. Τον Ιούνιο, ο Marles κατηγόρησε ένα κινεζικό μαχητικό, ότι έκανε ένα επικίνδυνο πέρασμα μπροστά από ένα αυστραλιανό αεροσκάφος επιτήρησης πάνω από τη Θάλασσα της Νότιας Κίνας τον προηγούμενο μήνα. Πάνω από το 60% των Αυστραλών λένε τώρα ότι το Πεκίνο αποτελεί «περισσότερο απειλή για την ασφάλεια της Αυστραλίας» παρά οικονομικός εταίρος, σύμφωνα με δημοσκόπηση του Ινστιτούτου Lowy. Αυτή είναι μια θεαματική ανατροπή — το 2018 το ποσοστό ήταν μόνο 12%.

Η απάντηση της νέας κυβέρνησης ήταν να «συνεργαστεί με όσο το δυνατόν ευρύτερη ομάδα εταίρων», λέει ο κ. Bassi. Ο κ. Albanese ορκίστηκε νωρίς για να μπορέσει να πετάξει στο Τόκιο και να συμμετάσχει σε μια συνάντηση της Quad, μιας ομάδας ασφαλείας από την Αμερική, την Αυστραλία, την Ινδία και την Ιαπωνία που επιδιώκει να αντιμετωπίσει την κινεζική επιρροή. Η κ. Wong διέσχισε τον Ειρηνικό προσπαθώντας να αντιμετωπίσει την αυξανόμενη επιρροή της Κίνας μεταξύ των νησιωτικών κρατών με υποσχέσεις για βαθύτερες περικοπές στις εκπομπές. (Οι κυβερνήσεις του Ειρηνικού θεωρούν την κλιματική αλλαγή και όχι τον ανταγωνισμό μεγάλων δυνάμεων ως το μεγαλύτερο πρόβλημά τους.) Μιλώντας σε έναν αμερικανικό τηλεοπτικό σταθμό, ο Marles δήλωσε ότι θα χτίσει «μια πιο αποτελεσματική στρατιωτική δύναμη με στόχο την αποφυγή μιας καταστροφικής αποτυχίας αποτροπής».

Αν μη τι άλλο, ο εκφοβισμός έχει ενισχύσει την αποφασιστικότητα της Αυστραλίας. Η οικονομία της έχει ξεπεράσει τους εμπορικούς περιορισμούς της Κίνας εκπληκτικά καλά και οι Αυστραλοί δεν έχουν γκρινιάξει σχεδόν καθόλου για τη ζημιά που προκλήθηκε σε ορισμένες βιομηχανίες. Οι περισσότεροι κατηγορούν την Κίνα, όχι τους δικούς τους πολιτικούς, για τις οικονομικές επιπτώσεις και δεν επιθυμούν να υποταχθούν στις εντολές της. Αυτό δίνει στους ηγέτες της Αυστραλίας περισσότερη εμπιστοσύνη για να υπερασπιστούν τα συμφέροντά της. Αυτόν τον μήνα, η κινεζική κυβέρνηση ισχυρίστηκε ότι η σχέση θα μπορούσε να αναθερμανθεί εάν μόνο η Αυστραλία «διόρθωνε» τη γνώμη της για την Κίνα με τέσσερις θεμελιώδεις τρόπους: να αντιμετωπίζει την Κίνα ως εταίρο παρά ως αντίπαλο, αντιστρέφοντας την αρνητική κοινή γνώμη, αναζητώντας κοινό έδαφος ενώ παραμερίζοντας τις διαφορές και αντιστεκόμενοι στον «έλεγχο από τρίτα μέρη» (Αμερική, με άλλα λόγια)...

economist.com