Εξοπλιστικά Προγράμματα : Βιομηχανικές επιστροφές, κοινοπραξίες και ενίσχυση της Εγχώριας Αμυντικής Βιομηχανίας-Διεθνής εμπειρία & πρακτικές

Η Αμυντική Βιομηχανία είναι ζωτικής σημασίας για την παροχή και διασφάλιση των αμυντικών δυνατοτήτων, που θα επιτρέψουν στην Ελλάδα να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις του ολοένα και πιο αμφισβητούμενου στρατηγικού περιβάλλοντος.

Είναι κοινή διαπίστωση την τελευταία τριακονταετία, ότι ενώ δαπανήθηκαν κυρίως μέσω Α.Ω (Αντισταθμιστικά Ωφελήματα-Offset) τεράστια ποσά, τελικά στις εμπλεκόμενες εταιρίες σε αρκετές περιπτώσεις, δεν έμεινε ουσιαστικά τίποτα από πλευράς τεχνογνωσίας.

Προφανώς και για ευνόητους λόγους στην παρούσα φάση δεν είναι δυνατόν οι Αμυντικές Βιομηχανίες να κατασκευάσουν τα πάντα, ίσως δεν πρέπει και  τελικά δεν είναι αυτό το ζητούμενο. Όμως σε βάθος χρόνου και με κατάλληλο σχεδιασμό-επενδύσεις έρευνα και χρηματοδότηση θα μπορούσε και αυτό να συμβεί.

Αναμφίβολα, πέρα από τα ζητήματα ασφάλειας πληροφοριών και ασφάλειας της εφοδιαστικής αλυσίδας, στην Ελλάδα της κρίσης η εγχώρια Αμυντική Βιομηχανία (Α.Β) βιώνει μια τέτοια εξαιρετική περίπτωση, καθώς το ζητούμενο είναι να συνεχίσει να υπάρχει η αλυσίδα, για να μπορεί στη συνέχεια να διασφαλιστεί.

Μέσα από τους εξοπλισμούς-εξοπλιστικά προγράμματα μεγάλης  αξίας, θα πρέπει να διασφαλίζεται ένα ανάλογο επίπεδο ευκαιριών για τις εγχώριες αμυντικές εταιρείες, με μακροπρόθεσμη απασχόληση για τους εργαζομένους.

Η αμυντική βιομηχανία υποστηρίζεται από μια σειρά προηγμένων τεχνολογιών και βιομηχανικών δυνατοτήτων αιχμής. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η αμυντική βιομηχανία είναι μέρος της ευρύτερης βιομηχανικής βάσης και οι δυνατότητες , τεχνολογίες που στηρίζουν την αμυντική παραγωγή είναι σε ζήτηση σε άλλους τομείς. 

Η ανάπτυξη των αμυντικών κατασκευαστικών δυνατοτήτων θα έχει δευτερεύοντα οφέλη για την ευρύτερη οικονομία και θα οδηγήσει σε αυξημένη ικανότητα για άλλες Εθνικές Προτεραιότητες Παραγωγής και αντίστροφα. 

Ας δούμε όμως πως αντιμετωπίζουν το ζήτημα της στήριξης της αμυντικής τους βιομηχανίας, μέσω εξοπλιστικών προγραμμάτων, αναδυόμενες οικονομίες

Οι αναδυόμενες οικονομίες είναι από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες αμυντικές αγορές στον κόσμο. Πολλές από αυτές τις οικονομίες, ωστόσο, απέτυχαν να οικοδομήσουν εγχώρια αμυντική ικανότητα και δυνατότητα, παράταση της εξάρτησής τους από αμυντικούς κατασκευαστές (Original Equipment Manufacturer-OEM) από ανεπτυγμένες οικονομίες. 

Η παραδοσιακή προσέγγιση για την ανάπτυξη της τοπικής αμυντικής βιομηχανικής βάσης ήταν οι συμφωνίες αντισταθμιστικών (Offset). Αυτές οι συμφωνίες ορίζουν & διασφαλίζουν ότι οι OEM παράγουν κοινωνικοοικονομικά οφέλη στη χώρα του αγοραστή. 

Μέχρι πρόσφατα, σχεδόν σε κάθε μεγάλη σύμβαση προμηθειών στον τομέα της άμυνας σε τέτοιες αναδυόμενες οικονομίες, όπως οι χώρες του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου (GCC), η Ινδία και η Νότια Κορέα ζήτησαν πακέτα Offset. Ωστόσο, πολλές υποχρεώσεις αντισταθμιστικών αποτυγχάνουν να αποδώσουν τα συμφωνημένα οφέλη, συχνά επειδή η αναδυόμενη οικονομία δεν διαθέτει τη βιομηχανική και τεχνική βάση για την ενσωμάτωση της τεχνολογίας 

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Ινδίας που απαίτησε 30% ΑΩ μέσω της αγοράς των 36 Rafale αλλά και της Ν. Κορέας για τα F-35

Ως αποτέλεσμα, ορισμένες κυβερνήσεις απομακρύνονται από τα αντισταθμιστικά, για να δημιουργήσουν Κοινοπρακτικές Εταιρείες-ΚΕ (Joint Ventures) με τους ΟΕΜ. Η Τουρκία, η Νότια Αφρική και αρκετές ανεπτυγμένες οικονομίες έχουν χρησιμοποιήσει ΚΕ για να αναπτύξουν τις αμυντικές και βιομηχανικές τους ικανότητες. 

Αυτές οι ρυθμίσεις συνήθως περιλαμβάνουν τέσσερα ενδιαφερόμενα μέρη: τον OEM, την κυβέρνηση του κατασκευαστή, τους φορείς της κυβέρνησης της αναδυόμενης οικονομίας και τους κορυφαίους της τοπικής αμυντικής βιομηχανίας: 

• Ο OEM δεσμεύεται σε μια μακροπρόθεσμη συνεργασία για την οικοδόμηση στρατιωτικών-βιομηχανικών δυνατοτήτων στην χώρα.

 • Η κυβέρνηση του OEM διασφαλίζει ότι η ρύθμιση είναι σύμφωνη με τους εθνικούς κανονισμούς. 

• Οι υπηρεσίες της κυβέρνησης της αναδυόμενης οικονομίας, όπως ο τοπικός αμυντικός βιομηχανικός οργανισμός και ο οργανισμός προμηθειών, επιβλέπουν τα ρυθμιστικά στοιχεία της ΚΕ... Συχνά ενεργούν με την υποστήριξη ενός στρατηγικού επενδυτικού ταμείου και μιας ρυθμιστικής αρχής. Αυτοί οι οργανισμοί χρησιμοποιούν την ΚΕ για να καλύψουν το χάσμα μεταξύ των στρατιωτικών δυνατοτήτων και της βιομηχανίας, εντοπίζοντας τεχνολογίες και προϊόντα ζωτικής σημασίας για την εθνική ασφάλεια. Αυτό αποτελεί μέρος της συνολικής εντολής τους για τη δημιουργία ενός ζωντανού οικοσυστήματος και προγραμμάτων κινήτρων για την αύξηση της πρόσβασης των ΚΕ σε πελάτες, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) και ερευνητικά κέντρα. 

• Ο εκπρόσωπος της χώρας (τοπικός αμυντικός βιομηχανικός οργανισμός), συνήθως ένας ιδιωτικός ή ημι-ιδιωτικός οργανισμός, αναλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της άμεσης ευθύνης για την ενσωμάτωση της τεχνολογίας της ΚΕ, στην τοπική βιομηχανία και την ανάπτυξη τοπικών ταλέντων, της εφοδιαστικής αλυσίδας και των ΜΜΕ. 

Η εμπειρία των αμυντικών ΚΕ σε οικονομίες όπως η Τουρκία και η Νότια Κορέα δείχνει ότι, το τέταρτο μέρος, ο τοπικός αμυντικός βιομηχανικός οργανισμός, είναι όλο και πιο σημαντικός για την οικοδόμηση τοπικών αμυντικών δυνατοτήτων. Γιατί πέραν των άλλων διασφαλίζει ότι, οι OEM εκπληρώνουν τη δική τους πλευρά της συμφωνίας σε επιχειρησιακό επίπεδο. Αυτή η προσέγγιση επικρατεί στις χώρες του Κόλπου. 

Η Σαουδική Αραβία έχει δημιουργήσει ένα ίδρυμα για τη διαχείριση των διεθνών αμυντικών συμβάσεων, το Saudi Arabian Military Industries (SAMI), το οποίο ανήκει στο Ταμείο Δημοσίων Επενδύσεων της χώρας. Το SAMI είναι μια ενεργή εταιρεία συμμετοχών και είναι υπεύθυνη για τη σύσταση μεγάλων κοινοπραξιών με ξένους εταίρους.

Ο απώτερος στόχος της ΚΕ είναι: Να βοηθήσει στη δημιουργία μιας τοπικής αμυντικής βιομηχανίας με δυνατότητες συντήρησης, επισκευής και γενικής επισκευής (MRO), ενσωμάτωση, παραγωγή και απόκτηση αναπτυξιακών δυνατοτήτων για ακόμη πιο πολύπλοκα οπλικά συστήματα. 

Η αναδυόμενη οικονομία τα αποκτά σταδιακά και παράλληλα, με το καθένα να διευκολύνει και να ενισχύει το άλλο...

Μια σταδιακή προσέγγιση για την οικοδόμηση αμυντικών δυνατοτήτων

 

Η επιτυχία των αμυντικών ΚΕ εξαρτάται από το πώς συνδυάζονται όλα αυτά τα στοιχεία. Η ΚΕ εξυπηρετεί ως κεντρικός σύνδεσμος μεταξύ όλων των εμπλεκομένων μερών, ενορχηστρώνοντας τις απαραίτητες απαιτήσεις για την εξασφάλιση ότι οι επιμέρους συμβάσεις εκπληρώνονται με επιτυχία και εξίσου σημαντικό, ότι η αναδυόμενη οικονομία αναπτύσσει τις παραγωγικές και βιομηχανικές της δυνατότητες. 

 

Τυπική οργάνωση και δημιουργία Αμυντικής ΚΕ

Η ροή και η υλοποίηση των όρων του συμβολαίου είναι ένα σημαντικό στοιχείο. Στις περισσότερες περιπτώσεις υπογράφονται στρατιωτικές συμβάσεις απευθείας από την τοπική ΚΕ και ένα κυβερνητικό όργανο όπως το υπουργείο Άμυνας ή υφιστάμενη υπηρεσία προμηθειών. Μόλις υπογραφεί μια σύμβαση, ορίζονται οι υπερσυμβάσεις της ΚΕ, πακέτα εργασίας στους καταλληλότερους προμηθευτές, από παρόχους ολοκληρωμένων υπηρεσιών έως εξαρτήματα σε υποκατασκευαστές.  Εάν λείπουν αυτές οι βασικές δυνατότητες, η ΚΕ μπορεί να καλύψει αυτό το κενό προμηθεύοντας, σχετική με το προϊόν IP (Πνευματικά δικαιώματα) από τον OEM με άδεια του στους προμηθευτές. Σε αντάλλαγμα, ο OEM λαμβάνει μια αμοιβή δικαιωμάτων από την ΚΕ. Με τη μεταφορά τεχνολογίας μέσω δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, η ΚΕ προωθεί τη δημιουργία τοπικού περιεχομένου στην αναδυόμενη οικονομία.

Οι αμυντικές ΚΕ απαιτούν δέσμευση και συνεργασία. Θα χρειαστούν χρόνο για να πετύχουν. 

Ωστόσο, με τη μεταφορά γνώσεων και την οικοδόμηση τοπικών δυνατοτήτων, μπορούν να διασφαλίσουν ότι  οι οικονομίες των χωρών αναπτύσσουν δικές τους ανταγωνιστικές αμυντικές βιομηχανίες.

Μπάμπης Παπασπύρος

(Το άρθρο βασίσθηκε σε προσωπικές εμπειρίες και στοιχεία από Strategy& . Strategy& is PwC’s global strategy consulting business)

exomatiakaivlepo