The Jerusalem Post : Η "συμφιλίωση" της Τουρκίας κερδίζει υποστήριξη στο Ισραήλ;

Εάν η Τουρκία είναι πραγματικά ένας πιθανός εταίρος με το Ισραήλ εναντίον του Ιράν, πώς γίνεται η Τουρκία να λατρεύει την ηγεσία του Ιράν και να μην αντιτίθεται ποτέ στο Ιράν;

Οι σχέσεις Ισραήλ-Τουρκίας έχουν βρεθεί στο χειρότερο σημείο της ιστορίας τους την τελευταία δεκαετία, λόγω των ενεργειών του ηγέτη της Τουρκίας και του κυβερνώντος κόμματος.

Με τις ρίζες του στη Μουσουλμανική Αδελφότητα και την υποστήριξη της Χαμάς, το Κόμμα ΑΚ και ο ηγέτης του Ταγίπ Ερντογάν, είναι ένα αντιδραστικό ακροδεξιό θρησκευτικό κόμμα που έχει προσπαθήσει να μετατρέψει την Τουρκία σε ένα αυταρχικό μονοκομματικό κράτος, ενώ υποστηρίζει εξτρεμιστικές ομάδες σε μέρη όπως Συρία. Επιδίωξε να αναλάβει έναν «ισλαμικό» ηγετικό ρόλο, όχι μόνο υποστηρίζοντας ισλαμιστικές ομάδες αλλά και υπερασπίζοντας τους «ισλαμικούς» σκοπούς. Ως μέρος αυτού, οι Παλαιστίνιοι φαίνονται μεγάλοι και η υποστήριξη προς τη Χαμάς είναι μέρος αυτής της υπόθεσης.  

Ωστόσο, παρά τις εμμονικές αντι-ισραηλινές πολιτικές της Τουρκίας, όπως η σύγκριση του Ισραήλ με τη Γερμανία της ναζιστικής εποχής και η φιλοξενία κορυφαίων τρομοκρατών της Χαμάς που σχεδίαζαν επιθέσεις στο Ισραήλ από την Τουρκία, υπήρξε ένα συνεχές λόμπι για την αποκατάσταση των σχέσεων Τουρκίας-Ισραήλ. Αυτό το λόμπι αποτελείται κυρίως από κάποιες φιλο-ισραηλινές φωνές, δεξαμενές σκέψης και ένα φάσμα που εκτείνεται από την Αριστερά ως τη Δεξιά. Έχει τις ρίζες του συνήθως στις αναμνήσεις της δεκαετίας του 1990, όταν τα ισραηλινά κόμματα στην Αριστερά και στη Δεξιά κατείχαν την εξουσία και είχαν θετικές σχέσεις με την Τουρκία.  

Οι υποστηρικτές της συμφιλίωσης μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας δεν αναγνωρίζουν ότι, η Τουρκία είναι αυτή που έβαλε φωτιά πρωτίστως στις σχέσεις εξ ολοκλήρου, λόγω της ιδεολογίας του σημερινού καθεστώτος στην Άγκυρα. Αντίθετα, οι υποστηρικτές υποστηρίζουν ότι, το Ισραήλ και η Τουρκία απολαμβάνουν κάποια στρατηγικά και οικονομικά συμφέροντα και ότι κατά κάποιο τρόπο προορίζονται να συνεργαστούν.

Αυτό το «γεωπολιτικό» πεπρωμένο παραπέμπει στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου και οι υποστηρικτές της Τουρκίας, είναι σχεδόν όλοι άτομα με κοσμοθεωρίες που έχουν τις ρίζες τους στον Ψυχρό Πόλεμο ή την εποχή της δεκαετίας του 1990. Για αυτούς η Τουρκία δεν είναι μια χώρα που αποτελείται από τις ιδεολογικές ρίζες των κομμάτων που τη διοικούν, δεν είναι μια μεταβαλλόμενη κοινωνία με διαφορετικές απόψεις μεταξύ των ανθρώπων της, είναι μια «στρατηγική» οντότητα. Υπερβαίνει την πολιτική και τον σημερινό ηγέτη, και λόγω της θέσης του, μεταξύ Ευρώπης και Μέσης Ανατολής, προορίζεται να συγκρουστεί με το Ιράν και προορίζεται να αποτελέσει αγωγό για τις ισραηλινές οικονομικές ανάγκες.  

Αυτή η κοσμοθεωρία, υποθέτει ότι είτε η Τουρκία διοικείται από ιδεολογικούς συμμάχους των Ταλιμπάν είτε από κομμουνιστές δεν έχει σημασία. Το ότι η Τουρκία φιλοξενεί πραγματικούς τρομοκράτες της Χαμάς που σχεδιάζουν να δολοφονήσουν Ισραηλινούς, δεν αποτελεί πρόβλημα. Το ότι η Τουρκία απείλησε να διακόψει τις σχέσεις με τα ΗΑΕ, για να προσπαθήσει να σταματήσει τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα να συνάψουν ειρήνη με το Ισραήλ, δεν αποτελεί πρόβλημα. Το ότι η Τουρκία έστειλε εκατοντάδες άνδρες οπλισμένους στο Mavi Marmara για να προσπαθήσουν να διεισδύσουν στη Γάζα δια θαλάσσης, δεν αποτελεί πρόβλημα. Το ότι ο ηγέτης της Τουρκίας έχει συγκρίνει συχνά το Ισραήλ με τους Ναζί, δεν είναι θέμα. Για το αφήγημα της συμφιλίωσης, όλα αυτά είναι απλώς ρητορική. Σημασία έχει η στρατηγική. 

Η τελευταία συζήτηση «συμφιλίωσης» ξεκίνησε, όπως συμβαίνει συνήθως, στην Άγκυρα. Η Άγκυρα έχει επιστρατεύσει τη συμφιλίωση στο παρελθόν, συνήθως ως τρόπο να προσπαθήσει να σαμποτάρει τις σχέσεις του Ισραήλ με την Ελλάδα και να απομονώσει το Ισραήλ. Η συμφιλίωση είναι ένα εργαλείο για την Άγκυρα για να κερδίσει πράγματα που θέλει. Για παράδειγμα, προσπάθησε να στείλει έναν απεσταλμένο στο Ισραήλ που ήταν ανοιχτά αντισιωνιστής. Αυτό ήταν «συμφιλίωση». Θέλει επίσης να αποτρέψει έναν αγωγό Ισραήλ-Ελλάδας και ενεργειακές συμφωνίες. Θέλει επίσης να βελτιωθεί η οικονομία της και θέλει επίσης καλύτερες σχέσεις με τις ΗΠΑ. Η ηγεσία της Τουρκίας έχει βυθίσει τη χώρα σε οικονομική καταστροφή και αυξήσεις του πληθωρισμού. Η Άγκυρα πιστεύει ότι το Ισραήλ μπορεί να αποτελέσει οικονομική σανίδα σωτηρίας.

Σε κάθε ιστορία «συμφιλίωσης» δεν υπάρχει τίποτα που να παίρνει το Ισραήλ από τους καλύτερους δεσμούς με την Άγκυρα. 

Στην πρόσφατη συνομιλία «συμφιλίωσης» από την Άγκυρα, ο Ερντογάν ανακοίνωσε ότι ο πρόεδρος του Ισραήλ θα επισκεφθεί την Τουρκία. Δεν συντόνισε αυτή την ανακοίνωση με το Ισραήλ και σκόπιμα προσπάθησε να πιέσει το Ισραήλ σε αυτό το θέμα. Αποδεικνύεται ότι ο πρόεδρος του Ισραήλ πρόκειται να επισκεφθεί τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, έτσι η Τουρκία προσπάθησε να παρασύρει αυτή την επίσκεψη. Αυτή δεν είναι ανακοίνωση ενός φίλου, να πάει ενάντια στο πρωτόκολλο και να προσπαθήσει να αναγκάσει τον πρόεδρο του Ισραήλ σε μια επίσκεψη. Ο στόχος της Άγκυρας ήταν ξεκάθαρος: Να υποχρεώσει το Ισραήλ είτε να επιβεβαιώσει είτε να διαψεύσει την επίσκεψη. Η Τουρκία συχνά καταχράται το Ισραήλ για να πάρει πράγματα που θέλει. 

Η Natali και ο Mordi Oaknin καθ' οδόν για το σπίτι τους στο Ισραήλ μετά την απελευθέρωση από φυλακές στην Τουρκία (credit: FOREIGN MINISTRY)

Πέρυσι η Τουρκία συνέλαβε ένα ζευγάρι Ισραηλινών τουριστών χωρίς λόγο. Λέγεται ότι αυτό είναι μέρος του τρόπου με τον οποίο η Τουρκία θέλει τη «συμφιλίωση». Η ιδέα είναι ότι εάν το Ισραήλ δεν κάνει αυτό που θέλει η Τουρκία, τότε περισσότεροι Ισραηλινοί μπορεί να συλληφθούν ή να εξαφανιστούν. Η "συμφιλίωση" επιτυγχάνεται πάντα με απειλές από την Άγκυρα.  

Όσοι υποστηρίζουν τη συμφιλίωση τείνουν να υποστηρίζουν ότι υπάρχουν οικονομικά οφέλη για το Ισραήλ. Υπάρχουν λίγα στοιχεία για αυτό. Η οικονομία του Ισραήλ έχει καλές επιδόσεις τις τελευταίες δεκαετίες. Το Ισραήλ έχει ήδη εμπόριο με την Τουρκία. Είναι η οικονομία της Τουρκίας που βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση και δεν είναι σαφές γιατί το Ισραήλ θα ήθελε να εκτεθεί σε αυτή την οικονομική καταστροφή. Οι στενότεροι οικονομικοί δεσμοί με τον Κόλπο και τις σταθερές ασιατικές χώρες θα φαινόταν πιο παραγωγικοί.   

Ένα άλλο επιχείρημα είναι ότι η Τουρκία συμφωνεί κατά κάποιο τρόπο με το Ισραήλ στα ζητήματα του Ιράν και της Συρίας. Αυτή η θεωρία υποστηρίζει ότι η Τουρκία είναι ένας φυσικός αντίπαλος του Ιράν. Αυτό συμβαίνει επειδή οι άνθρωποι πιστεύουν ότι η Τουρκία είναι μια «σουνιτική» χώρα και έτσι προορίζεται να πολεμήσει τους «σιίτες» στο Ιράν. Επίσης επειδή κάποιοι υποστηρίζουν ότι οι Οθωμανοί είναι ιστορικοί αντίπαλοι των «Περσών». Επομένως, αυτές οι χώρες πρέπει πάντα να πολεμούν μεταξύ τους. Σίγουρα κάποιες παρερμηνείες της ευρωπαϊκής ιστορίας θα υποστήριζαν ότι οι καθολικές και οι προτεσταντικές χώρες θα πολεμούν πάντα και ότι η Γαλλία και η Βρετανία είναι σκληροί αντίπαλοι. Αλλά η ιστορία μας λέει ότι οι απλοϊκές ιστορίες για το πώς οι χώρες πρέπει να είναι «γεωπολιτικοί» αντίπαλοι είναι σε μεγάλο βαθμό ένας μύθος που βασίζεται σε κακές ακαδημαϊκές σπουδές στη Δύση. Η ίδια λογική καθοδηγεί τις ΗΠΑ να συνεργαστούν στενά με την Κίνα «εναντίον» της Ρωσίας για δεκαετίες, μόνο για να μάθουμε ότι η Κίνα και η Ρωσία αντιτίθενται «γεωπολιτικά» στις ΗΠΑ στον κόσμο.  

Δεν υπάρχουν στοιχεία για σύγκρουση Τουρκίας και Ιράν. Αντίθετα, ενώ το καθεστώς της Τουρκίας κατέστρεφε τις σχέσεις με το Ισραήλ την τελευταία δεκαετία, πλησίαζε όλο και περισσότερο με το Ιράν. Ενώ οι Ισραηλινοί πρεσβευτές στάλθηκαν να μαζέψουν τα πράγματα στην Άγκυρα και δεν υπήρχαν επισκέψεις υψηλού επιπέδου, η ηγεσία της Τουρκίας συχνά φιλοξενούσε τους Ιρανούς φίλους της. Εν τω μεταξύ, σε ομάδες προβληματισμού στις ΗΠΑ και το Ισραήλ, οι ειδικοί συνέχισαν να υποστηρίζουν ότι η Τουρκία θα συνεργαστεί με το Ισραήλ εναντίον του Ιράν. Αν η Άγκυρα ήθελε να δουλέψει εναντίον του Ιράν στη Συρία ή στην περιοχή, θα το είχε κάνει την τελευταία δεκαετία. Αντίθετα, η Τουρκία αφιερώνει τους πόρους της στη χρήση μη επανδρωμένων αεροσκαφών για να επιτεθεί σε Κούρδους και Γιαζίντι στο Ιράκ και τη Συρία, ενθάρρυνε τον πόλεμο μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας και απειλεί την Ελλάδα. Η Τουρκία βασικά πολεμά τους πάντες, εκτός από το Ιράν.  

Σε κάθε συγκυρία πρέπει να τίθεται το ερώτημα, εάν η Τουρκία είναι πράγματι πιθανός εταίρος με το Ισραήλ εναντίον του Ιράν, πώς γίνεται η Τουρκία να λατρεύει την ηγεσία του Ιράν και να μην αντιτίθεται ποτέ στο Ιράν και να συγκρίνει το Ισραήλ με τους Ναζί; Η ιδέα είναι ότι το Ισραήλ θα πρέπει να «συμφιλιωθεί» με την Τουρκία, η οποία είναι η χώρα που κατέστρεψε τη σχέση, με την ελπίδα ότι με τα χρόνια ίσως η Τουρκία θα θέλει να κάνει κάτι σχετικά με το Ιράν; Αυτό βασίζεται στη φαντασίωση ότι η ηγεσία της Τουρκίας δεν παίρνει τις δικές της αποφάσεις, αλλά μπορεί να επηρεαστεί κατά κάποιο τρόπο από το Ισραήλ. Ωστόσο, η ηγεσία στην Άγκυρα έχει κάνει σαφείς τις αποφάσεις της. Έχει πολλές ευκαιρίες να απομακρύνει τη Χαμάς, να αντιμετωπίσει το Ιράν ή να στείλει θετικά μηνύματα για το Ισραήλ.

Η αναγγελία ισραηλινής προεδρικής επίσκεψης χωρίς συντονισμό δεν είναι ένδειξη σεβασμού προς το Ισραήλ, είναι απλώς ένας άλλος τρόπος για να προσπαθήσουμε να μπερδέψουμε τις σχέσεις Ισραήλ-ΗΑΕ.  

Σε κάθε βήμα, η Τουρκία δεν έχει κανένα συμφέρον να κάνει οτιδήποτε θέλει το Ισραήλ. Και όμως η αφήγηση της «συμφιλίωσης» συνεχίζεται.

jpost.com