The Economist : Ο Ερντογάν δεν μπορεί να αψηφά την πραγματικότητα για πολύ

Κατά τη διάρκεια 19 ετών στην εξουσία στην Τουρκία, πρώτα ως πρωθυπουργός και μετά ως πρόεδρος, έχει φυλακίσει χιλιάδες αντιφρονούντες και επικριτές: Στρατιωτικούς, διαδηλωτές, Κούρδους ακτιβιστές, μέλη του θρησκευτικού κινήματος Γκιουλέν. Έχει φιμώσει ή εκκαθαρίσει ομάδες της κοινωνίας, τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης και το δικαστικό σώμα. Μετά από κάθε πρόκληση που βιώνει (διαμαρτυρίες στο πάρκο Gezi το 2013, απόπειρα πραξικοπήματος το 2016) το εγώ του έχει μεγαλώσει. Οι λογικοί και συνετοί σύμβουλοι έχουν παραιτηθεί, αφήνοντάς τον να περιβάλλεται από συγγενείς και yes men.

Ένας ηγέτης τόσο ισχυρός όσο ο Ερντογάν μπορεί να φιμώσει φωνές που δεν θέλει να ακούσει. Από τον Σεπτέμβριο προσπαθεί να αψηφήσει τους νόμους της οικονομίας... Καθώς ορισμένες αναδυόμενες οικονομίες αύξησαν τα επιτόκια για να καταπολεμήσουν τον πληθωρισμό, η Τουρκία πήγε προς την άλλη κατεύθυνση. Παρά το γεγονός ότι ο πληθωρισμός ξεπέρασε το 21% τον Νοέμβριο, ο πρόεδρός της πίεσε την κεντρική τράπεζα να μειώσει τα επιτόκια κατά πέντε ποσοστιαίες μονάδες στο 14%, επειδή σύμφωνα με την γελοία πεποίθησή του, τα υψηλότερα επιτόκια προκαλούν πληθωρισμό αντί να τον καταπολεμήσουν. Σε απάντηση, οι Τούρκοι μετέτρεψαν περισσότερες καταθέσεις από λίρες σε δολάρια και ευρώ. Αυτό πυροδότησε μια νομισματική κρίση : η λίρα έπεσε από οκτώ στο δολάριο τον Αύγουστο στις 18 στα τέλη Δεκεμβρίου.

Στο παρελθόν αυτό θα μπορούσε να τρόμαζε ευθέως τον Ερντογάν, όχι τώρα. Στις 20 Δεκεμβρίου ανακοίνωσε ένα περίεργο σχέδιο για να προσελκύσει τους καταθέτες πίσω. Εάν οι Τούρκοι δεσμεύσουν τα χρήματά τους σε καταθέσεις σε λίρες για τουλάχιστον τρεις μήνες, το δημόσιο ταμείο θα τους αποζημιώσει (σε  ​​λίρες) για τυχόν απώλειες από περαιτέρω πτώση του νομίσματος. Μετά από αυτό, η λίρα έκανε ράλι για λίγο και ο Ερντογάν κήρυξε τη νίκη. Όμως η λίρα δεν άργησε να πέφτει ξανά.

Αξιωματούχοι λένε ότι, οι Τούρκοι έχουν μεταφέρει περίπου 3 δισεκατομμύρια δολάρια σε καταθέσεις σε λίρες, πιστεύοντας τον Ερντογάν. Αλλά αυτό είναι πολύ λίγο για να ενισχύσει την άνοδο της λίρας. Ο κύριος παράγοντας ήταν η παρέμβαση των κεντρικών και κρατικών τραπεζών της Τουρκίας, οι οποίες αγόρασαν λίρες αξίας περίπου 7 δισ. δολαρίων σε διάστημα δύο ημερών. Αυτός ο ρυθμός αγορών δεν είναι βιώσιμος. Όταν σταματήσει, το σχήμα θα πρέπει να σταθεί στα πόδια του. Οι Τούρκοι μπορεί να αποφασίσουν να ακολουθήσουν το τέχνασμα του κ. Ερντογάν; Το πιθανότερο είναι ότι δεν θα το κάνουν.

Ακόμα κι αν το σχέδιο επιτύχει να σταθεροποιήσει τη λίρα, δεν θα τερματίσει τα προβλήματα της Τουρκίας. Η δυναμική του πληθωρισμού από τις προηγούμενες υποτιμήσεις, η φθηνή πίστωση και οι αυξήσεις του κατώτατου μισθού θα συνεχίσουν να ανεβάζουν τις τουρκικές τιμές. Εάν το νόμισμα παραμείνει σταθερό, το αυξανόμενο κόστος των τουρκικών αγαθών δεν θα αντισταθμιστεί από μια φθηνότερη λίρα. Αυτό θα διαβρώσει την ανταγωνιστικότητα της Τουρκίας, θα υπονόμευε το εμπορικό της ισοζύγιο και θα την άφηνε να εξαρτάται επικίνδυνα από τον εξωτερικό δανεισμό, για να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ των εισαγωγών και των εξαγωγών της.

Εάν αποτύχει, οι συνέπειες μπορεί να είναι ακόμη χειρότερες. Οι φορολογούμενοι της Τουρκίας θα είναι σε απόγνωση για τη διάσωση των καταθέσεων τους. Αυτό θα μπορούσε να απαιτήσει επώδυνες περικοπές αλλού, μια εφαρμογή λιτότητας προς όφελος των σχετικά ευημερούντων Τούρκων που έχουν αποταμιεύσεις. Εναλλακτικά, εάν η κυβέρνηση δεν μπορεί να αντέξει αυτή την επιλογή, θα πρέπει να τυπώσει περισσότερα χρήματα. Αν συμβεί αυτό, η αποζημίωση των ανθρώπων για την υποβάθμιση του νομίσματος, θα κατέληγε απλώς να το υποτιμήσει περαιτέρω.

Ο Ερντογάν απορρίπτει όποιον εξηγεί τέτοια πράγματα ως μέρος ενός «λόμπι επιτοκίων» που ελέγχεται από ξένες δυνάμεις. Όπως όλοι οι λαϊκιστές, αποδίδει οπισθοδρομήσεις σε συνωμοσίες των εχθρών του. Έχει δίκιο ότι τα εμπόδια στις οικονομικές του φαντασιώσεις είναι οι άνθρωποι: Όμως είναι  οι δικοί του άνθρωποι και οι προσπάθειές τους να αντιμετωπίσουν τις άστοχες πολιτικές του. Ίσως όμως ο πρόεδρος να μην το γνωρίζει αυτό. Στην κορύφωση της εξουσίας του το 2014, ο Ερντογάν μετακόμισε σε ένα νέο προεδρικό μέγαρο 1.100 δωματίων. Οι κραυγές απελπισίας των ψηφοφόρων του πρέπει να είναι δύσκολο να ακουστούν μέσα από τους τοίχους των 600 εκατομμυρίων δολαρίων. 

economist.com