Ένα εξαιρετικό βιβλίο του Χρήστου Νοταρίδη : "Οι Διαβιβάσεις στο Έπος του ' 40"

Για πρώτη φορά έχουμε μπροστά μας μια έκδοση που πραγματεύεται την ως τα σήμερα «αθέατη» προπαρασκευή και δράση των Διαβιβάσεων του Ελληνικού Στρατού κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η βιβλιογραφία για τον τελευταίο είναι πρακτικά ανεξάντλητη. Όμως ο πόλεμος δεν κερδίζεται μόνο με τα όπλα. Διαχρονικά η πληροφορία (και η διαχείρισή της) είναι ένας από τους πιο κρίσιμους παράγοντες για τη νίκη. Απόδειξη η συμβολή της επιχείρησης Ultra στην αποκρυπτογράφηση των γερμανικών επικοινωνιών/μηχανών Enigma και στην τελική συμμαχική νίκη (ειδικό κεφάλαιο στο βιβλίο επεξηγεί και αναλύει το συγκεκριμένο θέμα).

Αποτέλεσμα εξαετούς έρευνας του συγγραφέα Χρήστου Νοταρίδη (Ταξιάρχου ε.α., με πολύχρονη υπηρεσία & ειδίκευση στις Διαβιβάσεις) σε ελληνικές και ξένες ιστορικές πηγές, το βιβλίο αποτελεί μια πολύ ευχάριστη έκπληξη όσον αφορά τον πλούτο των περιεχόμενων πληροφοριών, αλλά και το μεθοδικό τρόπο με τον οποίο εισάγει -ακόμα και τον αμύητο αναγνώστη- στο μαγικό κόσμο των στρατιωτικών επικοινωνιών.

Σήμερα, όπου οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, το διαδίκτυο και η αλματώδης εξέλιξη της τεχνολογίας αλλάζουν άρδην τις παραδοσιακές μορφές του πολέμου, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πως φτάσαμε ως εδώ και τι πρωτόγονα μέσα είχαν αυτοί που πολέμησαν τότε. Δεν λείπουν μάλιστα από το βιβλίο εκπληκτικά ντοκουμέντα και περιγραφές από τον Πόλεμο, τα οποία δείχνουν τον ηρωϊσμό των Ελλήνων πολεμιστών των Διαβιβάσεων, τις τρομακτικές δυσκολίες που αντιμετώπιζαν με το αρχαίο υλικό, αλλά και την αυτοθυσία τους, αψηφώντας το θάνατο μπροστά στο καθήκον.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον βρήκαμε το κεφάλαιο όπου περιγράφονται τα οχήματα των διαβιβάσεων εκείνης της περιόδου, οι επικοινωνίες Πυροβολικού, καθώς και η συνεργασία του τελευταίου με την Αεροπορία, όπου γίνεται αναφορά στη χρήση των αεροσκαφών Henschel Hs126 και τους ασυρμάτους τους. Σε χωριστό κεφάλαιο αναφέρονται οι ασύρματοι με τους οποίους ήταν εφοδιασμένοι άλλοι τύποι ελληνικών αεροσκαφών (PZL 24, Potez, Do22, Anson, κλπ), ως και δράσεις με ρίψη υλικού διαβιβάσεων (καλώδιο) από ελληνικά αεροπλάνα.

Πολύ ενδιαφέρον το κεφάλαιο που περιγράφει τις υποκλοπές, ιδιαίτερα όσον αφορά τις ελληνικές επιτυχίες μέσω υποκλοπών των ιταλικών επικοινωνιών, μέρες ολόκληρες πριν ξεσπάσει ο Πόλεμος και, ομοίως, χρησιμότατες οι σελίδες που αναλύουν τις ψυχολογικές επιχειρήσεις, τα κρυπτογραφικά μέσα, τις επικοινωνίες των οχυρών Μεταξά και την επίδραση των επικοινωνιών (ή καλύτερα της έλλειψής αυτών) στην ήττα κατά τη Μάχη της Κρήτης.

Γενικά το βιβλίο θα ικανοποιήσει τόσο τον αναγνώστη που επιζητεί λεπτομέρειες για το υλικό, την οργάνωση και τις μεθόδους χρήσης/δράσης, όσο και αυτόν που θέλει να διαβάσει συναρπαστικές πολεμικές αφηγήσεις, μεταφερόμενες από πρώτο χέρι, από τους ίδιους τους πρωταγωνιστές των επιχειρήσεων στο Μέτωπο. Στις σελίδες του αναδεικνύεται η ουσιαστική συμβολή των Διαβιβάσεων στον αποτελεσματικό σύνδεσμο μεταξύ στρατιωτικών Μονάδων και Επιτελείων, αλλά και στη συλλογή πολύτιμων πληροφοριών για τον αντίπαλο. Το αντικείμενο καλύπτεται και στις τρεις διαστάσεις του: την ιστορική, την επιχειρησιακή και την τεχνική. Το βιβλίο χωρίζεται σε δύο μέρη:

Στο Πρώτο Μέρος παρουσιάζεται η ιστορία των ελληνικών Διαβιβάσεων και η εξέλιξή τους από το Μεσοπόλεμο μέχρι την εποχή που αντιμετώπισαν τις δυνάμεις του Άξονα, οι Μονάδες, η οργάνωση, το προσωπικό, η εκπαίδευσή του, το υλικό τηλεπικοινωνίας, τα οχήματα και τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν. Περιλαμβάνει λεπτομέρειες σχετικά με τις προμήθειες τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού της περιόδου 1930-1940, τους αποκτηθέντες ασυρμάτους, τα τηλέφωνα-πίνακες, τους οπτικούς τηλεγράφους, τα τηλέτυπα, τις αγγελιαφόρους περιστερές, τα κρυπτογραφικά μέσα, τις υποκλοπές του αντιπάλου, τα ραδιογωνιόμετρα, τα ραντάρ, τις επικοινωνίες των οχυρών της Γραμμής Μεταξά, τις τεχνικές υπηρεσίες και τον ανεφοδιασμό υλικών Διαβιβάσεων, τη συνεργασία με την Αεροπορία και τη συμβολή της Χωροφυλακής στις επικοινωνίες του μετώπου. Επίσης, σκιαγραφεί τις προπολεμικές τεχνικές υποδομές της χώρας (κρατικών τηλεπικοινωνιών, εξηλεκτρισμού, σιδηροδρόμων, πολεμικής βιομηχανίας,  ραδιοφωνίας).

Στο Δεύτερο Μέρος, η μέχρι τώρα «αθέατη» πολεμική δράση των Διαβιβάσεων τοποθετείται στο πλαίσιο κάθε ιστορικής φάσεως της περιόδου 1940 -1944, όπως έχει αποτυπωθεί σε επίσημα αρχεία, αλλά και στα προσωπικά ημερολόγια αξιωματικών και οπλιτών, Ελλήνων και ξένων, που ήταν παρόντες στα μέτωπα Αλβανίας-Βουλγαρίας, στη Μάχη της Κρήτης, στη Μέση Ανατολή, στις ενέργειες του Ιερού Λόχου στην Αφρική-Αιγαίο και της 3ης Ορεινής Ταξιαρχίας στην Ιταλία. Περιγράφεται η επιστράτευση των Μονάδων Διαβιβάσεων, αναλύεται η επίδραση των συνεχών μετακινήσεων και των αλλαγών της δομής των ελληνικών δυνάμεων στην απόδοση των επικοινωνιών και η σημασία της θέσεως των στρατηγείων. Επίσης μελετάται η απόδοση των διαφόρων επικοινωνιακών μέσων κατά τις επιχειρήσεις. Τέλος ερευνάται η οργάνωση, ο εξοπλισμός και η δράση των Διαβιβάσεων των συμμαχικών ενισχύσεων, αλλά και των ιταλικών και γερμανικών δυνάμεων, με βάση απόρρητα αρχεία που πρόσφατα αποχαρακτηρίσθηκαν.

Στις 392 σελίδες περιλαμβάνονται πίνακες - διαγράμματα και 170 εξαιρετικά ενδιαφέρουσες φωτογραφίες εποχής, ενώ αποκαλύπτονται πολλά, άγνωστα μέχρι τώρα, γεγονότα που σχετίζονται με τη διοίκηση του Στρατού, με κάποιες Μονάδες που ενώ έπαιξαν σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις, έμειναν στη σκιά της Iστορίας, όπως με τη συμβολή του Τάγματος Διαβιβάσεων Αττικής, που είχε συγκροτηθεί κρυφά στη Κατοχή, και σε ότι αφορά τη διάσωση κρίσιμων υποδομών κατά την αποχώρηση των Γερμανών.

Στα παραρτήματα υπάρχουν λίστες με όλες τις Μονάδες Διαβιβάσεων 1940 - 1941, τα ονόματα των διοικητών τους και των σταθμών ασυρμάτου της περιόδου με τεχνικά χαρακτηριστικά τους. Το έργο ολοκληρώνεται με τη παρουσίαση της εξέλιξης των οπλοσήμων των Τηλεγραφητών - Διαβιβαστών από το 1888 έως σήμερα, καθώς και της εξέλιξης της Στρατιωτικής Ταχυδρομικής Υπηρεσίας. Η βιβλιογραφία καταλαμβάνει τις τελευταίες επτά σελίδες με περίπου 400 βιβλία, ντοκουμέντα, άρθρα και άλλο αρχειακό υλικό. Με την έκδοση αυτή τεκμηριώνεται με τον καλύτερο τρόπο η σημαντική συμβολή των επικοινωνιών στο Έπος του 1940 και στους άλλους αγώνες μέχρι και την Απελευθέρωση. Οι Διαβιβάσεις με τη δράση τους απέδειξαν την αξία τους ως πολύτιμο και διαχρονικό εργαλείο διοίκησης και συλλογής πληροφοριών, απαραίτητο για την επιτυχία κάθε αγώνα, κερδίζοντας επάξια την εκτίμηση όλων.

Το βιβλίο αποδεικνύεται πολύτιμο για τους ιστορικούς ερευνητές, αλλά και για όποιον επιθυμεί να γνωρίσει τον άγνωστο «ηλεκτρονικό πόλεμο» της περιόδου 1940 -1944. Επίσης θα φανεί εξαιρετικά χρήσιμο στο μοντελιστή που επιθυμεί να αντλήσει πληροφορίες και φωτογραφίες για το επόμενο υπό κλίμακα θέμα του! Εξαιρετικά χρήσιμος και κατατοπιστικότατος ο πρόλογος της Κωνσταντίνας Μπότσιου, καθηγήτριας Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου. Ανάμεσα στους συνεργάτες που μνημονεύει & ευχαριστεί ο συγγραφέας για την παροχή πολύτιμου υλικού, συμπεριλαμβάνονται δύο πολύ γνώριμοι στους αναγνώστες των αμυντικών/μοντελιστικών εκδόσεων, ο Τάσος Τσιπλάκος και ο Νίκος Χριστοφίλης.

Συνιστάται ανεπιφύλακτα!

Είναι διαθέσιμο απευθείας από τον συγγραφέα, Ταξίαρχο (ε.α.) Χρήστο Νοταρίδη (6948945441) στο email: cjno1956 [at] yahoo.com και στο Facebook εδώ.

Κριτική του βιβλίου που δημοσιεύθηκε στο ένθετο "ΕΣΤΙΑζω" της εφημερίδας ΕΣΤΙΑ....

 

Χαράλαμπος Γηραλέας

Αντιστράτηγος (ε.α)

 «ΟΙ ΔΙΑΒΙΒΑΣΕΙΣ στο ΕΠΟΣ του ‘40», του Χρήστου Νοταρίδη, είναι ένα εξαιρετικό πόνημα που προϋποθέτει και απαιτεί επίπονη και χρονοβόρα προσπάθεια, βαθιά γνώση του αντικειμένου και

ιδιαίτερα, την ακλόνητη πεποίθηση του Συγγραφέα για τη σπουδαιότητα του ‘Οπλου των Διαβιβάσεων, που υπηρέτησε με αξιοθαύμαστη συνέπεια και αφοσίωση, επί δεκαετίες.

Παρότι διαπραγματεύεται μια περίοδο που, σε ό,τι αφορά τις επικοινωνίες και τα ηλεκτρονικά , «πόρρω απέχει» από τη σύγχρονη πραγματικότητα, εν τούτοις το μήνυμα που, εμμέσως πλην σαφώς εκπέμπει προς κάθε κατεύθυνση, είναι σπουδαίο και διαχρονικό : « Η έγκαιρη και λεπτομερής σχεδίαση, οργάνωση και ανάπτυξη ενός στιβαρού, ανθεκτικού και ολοκληρωμένου συστήματος επικοινωνιών και η επάνδρωσή του με εξειδικευμένο και άρτια εκπαιδευμένο προσωπικό, είναι βασική προϋπόθεση για την επιτυχή έκβαση των πάσης φύσεως επιχειρήσεων».

Το βιβλίο αξίζει να μελετηθεί από κάθε στέλεχος των Ενόπλων Δυνάμεων (και όχι μόνον από Διαβιβαστές ), ώστε να αντληθούν τα κατάλληλα διδάγματα και να αποφευχθεί η εκ των υστέρων, μετά από δυσάρεστες καταστάσεις και αποτυχίες στο πεδίο της μάχης, διαπίστωση της αξίας των Διαβιβάσεων και του έργου των Διαβιβαστών.

Με ιδιαίτερη εκτίμηση για τον αγαπητό Συνάδελφο και Φίλο , Χρήστο Νοταρίδη.

Χαράλαμπος Γηραλέας

Αντιστράτηγος (ε.α)

 

Σπύρος Δημητρίου

 Ήξερα ότι μάζευε υλικό. Έψαχνε σε βιβλιοθήκες, σε αρχεία, σε παλαιοβιβλιοπωλεία, σε ανθρώπους που είχαν κάτι να του πουν ή να του προσφέρουν. Το Σώμα των Διαβιβάσεων αποτελούσε για τον αγαπητό φίλο και ανώτατο αξιωματικό του Ελληνικού Στρατού Χρήστο Νοταρίδη Christos Notaridis κομμάτι της ιστορίας του τόσο της προσωπικής – επαγγελματικής(όσο μπορεί να είναι επάγγελμα ο αξιωματικός του Ελληνικού Στρατού), όσο και της οικογενειακής.

Μετά την αποστρατεία του δεν έμεινε «φρόνιμος» αλλά ασχολήθηκε ενεργά και εθελοντικά με την δημιουργία του Μουσείου Διαβιβάσεων στο στρατόπεδο Χαιδαρίου, και την γενικότερη έρευνα για το σημαντικό αυτό Σώμα του Στρατού μας, την ιστορία του και την προσφορά του.

Τώρα, λοιπόν, κρατώ στα χέρια μου το πρώτο αποθησαύρισμα αυτής της έρευνας, το βιβλίο με τίτλο : «Οι Διαβιβάσεις στο Έπος του 40. Η προπαρασκευή και η δράση τους κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ινφογνώμων. Είναι το δεύτερο βιβλίο του αγαπητού Χρήστου, είχε προηγηθεί το «Ένας πιστός και φιλότιμος στρατιώτης» με την βιογραφία του στρατηγού Γεώργιου Στανωτά από τις εκδόσεις Πελασγός.

Συνήθως όσοι ασχολούνται με την στρατιωτική ιστορία(και μιλώ για τον πολύ κόσμο και όχι τους ειδικούς) στέκονται περισσότερο στα πολεμικά γεγονότα, στα όπλα και τις μάχες και κάπως λιγότερο με τις υποδομές μιας μάχης ή ενός πολέμου που αποτελεί βασικό στοιχείο για να μην πω καθοριστικό, για την εξέλιξή τους.

Οι Διαβιβάσεις και ότι ακριβώς σημαίνει αυτή η λέξη, είναι μια από τις βασικές συνιστώσες που θα καθορίσουν την πορεία και την έκβαση μιας μάχης ή ενός πολέμου γι’ αυτό και πρέπει να κατέχουν ξεχωριστή θέση στην καταγραφή της στρατιωτικής ιστορίας αλλά και όπου αλλού έχουν δώσει τις υπηρεσίες τους στη μακρά οδοιπορία της ελληνικής ιστορίας. Ο Χρήστος Νοταρίδης μ αυτό το βιβλίο, αποκαθιστά την τάξη και την ιστορία βάζοντας το Σώμα των Διαβιβάσεων στη θέση που αρμόζει. Ένα βιβλίο μοναδικό στο είδος του, κόπος μεγάλης έρευνας με σπάνιο και πλούσιο υλικό. Γράφει χαρακτηριστικά στο οπισθόφυλλο:

«Το κείμενο περιλαμβάνει λεπτομέρειες σχετικά με τα υλικά τηλεπικοινωνίας, τα οχήματα, τα κρυπτογραφικά μέσα, τις υποκλοπές και τα ραδιογωνιόμετρα. Παρέχει πληροφορίες για τις προμήθειες υλικού διαβιβάσεων και παρουσιάζει την κατάσταση των προπολεμικών τεχνικών υποδομών της χώρας(επικοινωνιών, εξηλεκτρισμού, σιδηροδρόμων, βιομηχανίας και ραδιοφωνίας). Εξετάζονται οι επικοινωνιακές δυνατότητες των συμμάχων αλλά και των ιταλικών – γερμανικών δυνάμεων. Το έργο ολοκληρώνεται με αναφορά στους τότε διοικητές των Μονάδων Διαβιβάσεων, με την παρουσίαση της εξέλιξης των διακριτικών και οπλοσήμων των Τηλεγραφητών -Διαβιβαστών από το 1888 έως σήμερα και κλείνει με την ιστορία της Στρατιωτικής Ταχυδρομικής Υπηρεσίας».

Το βιβλίο προλογίζει η καθηγήτρια ιστορίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου κ. Κωνσταντίνα Μπότσιου.

Καλοτάξιδο αγαπητέ Χρήστο το βιβλίο σου και περιμένουμε να απολαύσουμε την συνέχεια αυτών ερευνητικών σου κόπων και θησαυρών για τις Διαβιβάσεις και την στρατιωτική ιστορία του τόπου μας.