The Economist : Για να αποτρέψει τις πλημμύρες η Κίνα χτίζει «πόλεις σφουγγάρια»

Μετά από δεκαετίες κακοσχεδιασμένης ανάπτυξης, οι αστικές περιοχές μετασκευάζονται για την πρόληψη καταστροφών.

Οι ηλικιωμένοι λένε ένα ρητό: «Όταν πλένονται τα πόδια του Βούδα, ο Λεσάν δεν μπορεί να κοιμηθεί». Η πόλη στη νοτιοδυτική επαρχία Σετσουάν έχει λόγους να φοβάται. Το Leshan βρίσκεται στη συμβολή τριών παραποτάμων του ποταμού Yangzi. Πριν από αιώνες οι κάτοικοί του έφτιαξαν ένα πέτρινο άγαλμα του Βούδα σε ένα γκρεμό. Βρίσκεται σε ύψος 70 μέτρων, με θέα τα ορμητικά ρεύματα. 

Τον Αύγουστο του 2020 τα γιγάντια δάχτυλα των ποδιών του λούστηκαν στο νερό του ποταμού για πρώτη φορά από τότε που το Κομμουνιστικό Κόμμα κατέλαβε την εξουσία το 1949. Χιλιάδες κάτοικοι υπέφεραν από την πλημμύρα.

Αλλά δεν είναι μόνο η αρχαία απειλή των ποταμών σε κύμα που εκνευρίζει τον Λεσάν. Είναι επίσης ο τρόπος με τον οποίο έχει μεγαλώσει η ίδια η πόλη. Οι πολεοδόμοι δεν είχαν προβλέψει τη δέουσα πρόνοια για την απορροή των πλημμυρών.

Μετά από τέσσερις δεκαετίες ξέφρενης επέκτασης, πολλές άλλες πόλεις βρίσκονται σε παρόμοια δυσκολία. Δεν είναι καλά προετοιμασμένες για ακραίες βροχοπτώσεις, οι οποίες είναι πιθανό να γίνουν πιο συνηθισμένες ως αποτέλεσμα της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Μια τέτοια καταιγίδα τον Ιούλιο πάνω από το Zhengzhou, την πρωτεύουσα της κεντρικής επαρχίας Henan, βύθισε την πόλη με βροχή ενός έτους σε τρεις ημέρες (βλ. εικόνα). Αυτοκίνητα παρασύρθηκαν ή εγκλωβίστηκαν σε πλημμυρισμένες σήραγγες, όπου έχασαν τη ζωή τους έξι οδηγοί. Άλλοι 14 άνθρωποι πνίγηκαν στο μετρό. Συνολικά, πέθαναν σχεδόν 300 άτομα. Σύμφωνα με Κινέζους ερευνητές, οι μέσες ετήσιες απώλειες από τις πλημμύρες στην Κίνα, διπλασιάστηκαν από περίπου 100 δισεκατομμύρια γιουάν (15,6 δισεκατομμύρια δολάρια) τη δεκαετία μετά το 2000, σε πάνω από 200 δισεκατομμύρια γιουάν στις αρχές της δεκαετίας του 2010.

Περίπου ένας στους δέκα Κινέζους ζούσε σε πόλεις το 1950. Τώρα ζουν έξι στους δέκα. Περίπου το 70% αυτών των πόλεων βρίσκονται σε πλημμυρικές πεδιάδες. «Χτίσαμε υπερβολικά και το φτιάξαμε λάθος», λέει ο Yu Kongjian, αρχιτέκτονας τοπίου στο Πανεπιστήμιο του Πεκίνου. Ο κ. Yu ήταν από τους πρώτους που προέτρεψε να γίνουν οι αστικές περιοχές «πόλεις σφουγγάρια», που σημαίνει ότι πρέπει να είναι ικανές να απορροφούν τη βροχή χωρίς να δημιουργούν πλημμύρες. Αντλούσε έμπνευση από παλιά κινεζικά συστήματα άρδευσης, όπως κάποιες  λίμνες με ψάρια, που λειτουργούν ως φυσικές δεξαμενές. Εκτιμά ότι η αστικοποίηση είχε ως αποτέλεσμα την εξαφάνιση του ενός τρίτου των λιμνών των αγροτών και των μισών υγροτόπων.

Η κυβέρνηση ασπάστηκε την ιδέα και υιοθέτησε τον όρο πόλη "σφουγγάρι". Το 2015 κυκλοφόρησε μια σειρά από οδηγίες για την κατασκευή τους. Στόχος είναι το 80% των πόλεων να συλλέγει και να ανακυκλώνει το 70% του βρόχινου νερού έως το 2030. Οι τοπικές αρχές έχουν θέσει τους δικούς τους στόχους. Το 2018 η Zhengzhou ανακοίνωσε ένα σχέδιο για να διασφαλίσει ότι σχεδόν τα εννέα δέκατα της βασικής αστικής της περιοχής θα «σπογγοποιηθούν» μέχρι το 2030. Φέτος, η Leshan είπε ότι το 40% της αστικής της περιοχής θα πληροί τα πρότυπα της κυβέρνησης για «πόλεις σφουγγάρια» μέχρι το 2025.

Οι πόλεις προσπάθησαν εδώ και καιρό να αποτρέψουν τις πλημμύρες με σκληρή μηχανική, που περιλαμβάνει την υποδομή των φραγμάτων και των αναχωμάτων. Όμως, οι αστικές επιφάνειες από άσφαλτο και σκυρόδεμα προκαλούν τα νερά της πλημμύρας, να ρέουν σε συχνά ανεπαρκείς αποχετεύσεις. Η παραγωγή ενός εφέ σφουγγαριού απαιτεί μέτρα όπως, η δημιουργία τεχνητών υγροτόπων, η φύτευση θάμνων στην άκρη του δρόμου και η χρήση διαπερατών υλικών για την κατασκευή πεζοδρομίων και πλατειών.

Η πλημμύρα στο Zhengzhou συγκλόνισε τη χώρα. Άφησε πολλούς Κινέζους να αναρωτιούνται αν οι «πόλεις σφουγγάρια» ήταν το μόνο που έπρεπε να γίνει. Οι ειδικοί υπολογίζουν ότι η εφαρμογή των κατευθυντήριων γραμμών της κυβέρνησης για  «πόλεις σφουγγάρια» θα κοστίσει τουλάχιστον 1 τρισεκατομμύριο δολάρια σε εθνικό επίπεδο. Γενναιόδωρες επιδοτήσεις έχουν κατανεμηθεί σε τοποθεσίες. Οι χρήστες του Διαδικτύου προβληματίστηκαν όταν ανακάλυψαν ότι, ο Zhengzhou είχε σχεδιάσει να επενδύσει σχεδόν 55 δισεκατομμύρια γιουάν σε έργα που σχετίζονται με το πρόγραμμα  αυτό δύο χρόνια πριν από τις πλημμύρες. Το πόσα που πραγματικά δαπανήθηκαν δεν έχουν δημοσιοποιηθεί. Αλλά το έργο είχε σαφώς αποτρέψει την καταστροφή (και δεν είχε ανατρέψει την εκτεταμένη οικοδόμηση των υγροτόπων του Zhengzhou που είχε συμβεί τις τελευταίες δεκαετίες). Οι αξιωματούχοι επέμειναν ότι η νεροποντή ήταν ένα γεγονός «μία φορά στη χιλιετία», που ακόμη και η καλύτερα χτισμένη πόλη δεν θα μπορούσε να αντιμετωπίσει τέλεια.

Οι ειδικοί συμφωνούν ότι η Zhengzhou δεν έχει διαψεύσει την αποτελεσματικότητα του προγράμματος «πόλεις σφουγγάρια». Επισημαίνουν ότι, η κυβέρνηση είχε απαιτήσει τα σχετικά έργα να καλύπτουν μόνο το 20% της αστικής περιοχής της πόλης μέχρι το 2020. Επομένως, μπορεί να είναι δύσκολο να αξιολογηθούν οι προσπάθειες του Zhengzhou τουλάχιστον μέχρι το 2030. Ο Kong Feng του Γεωπονικού Πανεπιστημίου της Κίνας στο Πεκίνο λέει ότι, πρέπει να χρησιμοποιηθούν υπόγειοι χώροι για τη συλλογή των πλημμυρικών υδάτων. Για παράδειγμα, προτείνει, τα χαμηλότερα επίπεδα υπόγειων χώρων στάθμευσης, θα μπορούσαν να προσαρμοστούν ώστε να λειτουργούν ως δεξαμενές έκτακτης ανάγκης. Ένα τέτοιο αντίγραφο ασφαλείας «μπορεί να μην χρειαστεί για δέκα χρόνια. Συμμετείχε στην πρώτη πανεθνική έρευνα της Κίνας για κινδύνους από φυσικές καταστροφές, η οποία ξεκίνησε πέρυσι.

Είναι η περίπτωση, που οι τοπικές κυβερνήσεις μερικές φορές ξοδεύουν λανθασμένα τα χρήματα που τους δίνονται, για την οικοδόμηση των «πόλεων σφουγγάρια». Συχνά είναι απρόθυμοι να χρησιμοποιήσουν ακριβή γη για τη δημιουργία φυσικών συστημάτων αποχέτευσης, όπως πάρκα και λίμνες. Για να λειτουργήσει μια τέτοια πόλη, πρέπει να συνεργαστούν πολλές κυβερνητικές μονάδες, από γραφεία εξοικονόμησης νερού και μετεωρολογικών φαινομένων μέχρι τμήματα εκπαίδευσης και έκτακτης ανάγκης. Για δύο ημέρες πριν από τις χειρότερες από τις πλημμύρες, το μετεωρολογικό γραφείο του Zhengzhou, εξέδωσε το υψηλότερο επίπεδο συναγερμού για μια καταιγίδα. Αλλά λίγοι αξιωματούχοι φάνηκαν να δίνουν μεγάλη προσοχή.

Υπάρχουν στοιχεία από άλλα μέρη ότι το πρόγραμμα μπορεί να κάνει τη διαφορά. Όπως και το Zhengzhou, η επιρρεπής στις πλημμύρες πόλη Wuhan, στις όχθες του Yangzi, επιλέχθηκε ως πιλοτική πόλη το 2015. Από τις 5 έως τις 6 Ιουλίου πέρυσι, μια συννεφιά προκάλεσε βροχοπτώσεις ρεκόρ πάνω από την πόλη. Ωστόσο, τα νερά των πλημμυρών άρχισαν να υποχωρούν μέσα σε λίγες ώρες. 

Πολλοί επικριτές παραβλέπουν το γεγονός ότι και στο Zhengzhou, η στάθμη του νερού έπεσε πιο γρήγορα απ' ότι θα είχε συμβεί διαφορετικά, λέει ο κ. Κονγκ (μπορεί να βοήθησε το γεγονός ότι οι προσπάθειες πρόληψης των πλημμυρών του Zhengzhou περιλάμβαναν επίσης την κατασκευή ή την ανακαίνιση άνω των 5.000 χιλιομέτρων αποχετεύσεων). Οι αξιωματούχοι της πόλης κάλεσαν πρόσφατα τον κ. Yu και την ομάδα του να τους βοηθήσουν να κάνουν το Zhengzhou πιο απορροφητικό.

Οι τουρίστες συρρέουν για άλλη μια φορά στον Βούδα του Leshan, κάποιοι για να αναζητήσουν ειρήνη και προστασία στα πόδια του. Το άγαλμα κρύβει άλλες δυνάμεις. Μέσα στο σώμα του ένα σύστημα αποστράγγισης, λαξευμένο στο βράχο όταν χτίστηκε, βοηθά στην αποβολή του νερού της βροχής και στη μείωση της διάβρωσης. Για τους λάτρεις του σχεδίου «πόλεις σφουγγάρια» είναι η φύση, όχι το υπερφυσικό, που προσφέρει τη σωτηρία. 

economist.com

 

Σχόλια