The Economist : Οι κυβερνήσεις πέφτουν καθώς η ΕΕ καταπολεμά τη διαφθορά

Για όσους ανησυχούσαν για την υγεία της ευρωπαϊκής δημοκρατίας, οι αποχωρήσεις ήταν όλες περισσότερο καλοδεχούμενες, όντας τόσο απροσδόκητες.

Μετά από μια δεκαετία κατά την οποία λαϊκιστικές κυβερνήσεις υπονόμευσαν το κράτος δικαίου και διαμόρφωσαν το κράτος προς όφελός τους, σε όλη την κεντρική και ανατολική Ευρώπη, δύο ηγέτες που κατηγορούνται για χειραγώγηση του πολιτικού συστήματος έχασαν την εξουσία την ίδια ημέρα. Οι εκλογές στην Δημοκρατία της Τσεχίας φαίνεται να έληξαν τη θητεία του Αντρέι Μπάμπις, του δισεκατομμυριούχου πρωθυπουργού, ο οποίος βρίσκεται υπό έρευνα για κακή χρήση επιδοτήσεων της ΕΕ, κάτι που αρνείται. Στην Αυστρία, εν τω μεταξύ, μια έρευνα σχετικά με τη χρήση κρατικών κονδυλίων για την εξαγορά ευνοϊκής κάλυψης από τα ΜΜΕ, οδήγησε στην παραίτηση του Σεμπάστιαν Κούρτς, του καγκελαρίου αν και ο ίδιος αρνείται ότι έκανε λάθος. 

Μια μεγαλύτερη αναμέτρηση αναμένεται

Η κυβέρνηση της Πολωνίας, με επικεφαλής το κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS), έχει περάσει χρόνια προσπαθώντας να καθιερώσει πολιτικό έλεγχο στα δικαστήρια, φέρνοντάς τα σε σύγκρουση με την ΕΕ. Στις 7 Οκτωβρίου το συνταγματικό δικαστήριο αύξησε την ένταση δηλώνοντας ότι, τμήματα της ιδρυτικής συνθήκης της ΕΕ παραβιάζουν το πολωνικό σύνταγμα και ότι ο τελικός λόγος σε τέτοιες συγκρούσεις ανήκει στους Πολωνούς δικαστές και όχι στο ανώτατο δικαστήριο της ΕΕ. Μια τέτοια ρήξη με τις συνθήκες της ΕΕ θα μπορούσε να αναγκάσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αρνηθεί την πρόσβαση της Πολωνίας σε 36 δισ. Ευρώ (42 δισ. Δολάρια) σε κεφάλαια αντικατάστασης του κορονοϊού. Αυτή ήταν η μεγαλύτερη κλιμάκωση μέχρι τώρα στην εσωτερική διαμάχη της ΕΕ, σχετικά με τα ελάχιστα δημοκρατικά πρότυπα που πρέπει να τηρούν όλα τα μέλη της. Αν προχωρήσει η επιτροπή, θα σηματοδοτούσε μια ισχυρή αποφασιστικότητα να φέρει τα αυθόρμητα μέλη σε ευθεία γραμμή και έτσι να σηματοδοτήσει μια μεγάλη κλιμάκωση στη μακρά σύγκρουση.

Ο Κούρτζ είναι ένας 35χρονος πολιτικός του οποίου οι σκληρές αντιμεταναστευτικές πολιτικές βοήθησαν την ταχεία άνοδό του για να γίνει επικεφαλής του Αυστριακού Λαϊκού Κόμματος (PVP), υπουργός Εξωτερικών και στη συνέχεια καγκελάριος. Αλλά το σκάνδαλο έριξε ανεπιθύμητο φως στις ανησυχίες για το πώς το έκανε. Στις 6 Οκτωβρίου η αστυνομία εισέβαλε στην καγκελαρία, το υπουργείο Εξωτερικών και την έδρα του PVP. Η μονάδα οικονομικών εγκλημάτων του υπουργείου Δικαιοσύνης κατηγόρησε το κόμμα του ότι, χρησιμοποίησε χρήματα από το Υπουργείο Εξωτερικών για να δωροδοκήσει μια εφημερίδα ταμπλόιντ για να δημοσιεύσει θετικές ιστορίες για τον Κούρτς μεταξύ 2016 και 2018. Οι ιστορίες βασίστηκαν σε έρευνες που φέρονται να έχουν κάνει για να φαίνεται πιο δημοφιλής. φιλική υπηρεσία δημοσκοπήσεων. 

Τα καθεστώτα χρησιμοποιούν συχνά την κρατική διαφήμιση για να αγοράσουν επιρροή στα μέσα ενημέρωσης. Ορισμένοι, όπως η κυβέρνηση της Ουγγαρίας υπό τον Βίκτορ Όρμπαν, το κάνουν κατάφωρα. Στην Αυστρία, τα πράγματα είναι λιγότερο ξεκάθαρα, αλλά κινήθηκαν προς μια ανησυχητική κατεύθυνση αργά. Οι κρατικές διαφημιστικές αγορές αποτελούν μεγάλο μέρος του προϋπολογισμού των περισσότερων εφημερίδων και πολλοί ανησυχούν εδώ και καιρό ότι, αυτό μπορεί να ασκήσει μια λεπτή επιρροή στην κάλυψη των ειδήσεών τους.

Ο Κούρτς αρνείται ότι παραβίασε οποιονδήποτε νόμο ή είχε γνώση του σχεδίου. Θα παραμείνει επικεφαλής του κόμματος στο κοινοβούλιο και ο αντικαταστάτης του ως καγκελάριος είναι στενός σύμμαχος, ο Αλεξάντερ Σάλενμπεργκ. Οι Αυστριακοί είναι έντονα πολωμένοι στις απόψεις τους για τον Κούρτς, αλλά είναι πιθανό να επιχειρήσει μια επιστροφή. Τα προβλήματά αυτά υποδηλώνουν ότι, τα προβλήματα της Ευρώπης με τη συστημική διαφθορά δεν περιορίζονται στις πρώην κομμουνιστικές χώρες. 

Στην Τσεχική Δημοκρατία, η ήττα του Μπάμπις είναι ενδιαφέρουσα μιας και βασίζεται στο ότι εργαζόταν επί μακρόν σε μια πλατφόρμα κατά της διαφθοράς, ισχυριζόμενος ότι είναι πολύ πλούσιος για να χρειαστεί δωροδοκία. Δημιούργησε την περιουσία του ξεκινώντας από τη δεκαετία του 1990 δημιουργώντας το Agrofert, έναν αγροτικό όμιλο. Από την είσοδό του στην πολιτική το 2013, δέχτηκε έρευνες για το κατά πόσον η εταιρεία έκανε κατάχρηση επιδοτήσεων από την ΕΕ. 

Προεκλογικά, οι δημοσκοπήσεις έδειξαν ότι το κόμμα ANO («Ναι») του Μπάμπις είχε ελάχιστο προβάδισμα. Αλλά στις 3 Οκτωβρίου μια ομάδα δημοσιογράφων δημοσίευσε τα Pandora Papers , μια μαζική ανάλυση των διαρροών εγγράφων από χρηματοπιστωτικές εταιρείες. Σύμφωνα με το Investigace.eu, οι διαρροές έδειξαν ότι το 2009 ο Μπάμπις είχε στείλει 22 εκατ. δολάρια μέσω μιας εταιρείας κέλυφος στις Βρετανικές Παρθένες Νήσους, για να αγοράσει μια βίλα στη νότια Γαλλία.

economist