Τα drone του Ιράν αποτελούν μεγάλη απειλή για τη Σαουδική Αραβία-Εδώ ακούει κανείς ;

Τον Σεπτέμβριο ο Υπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ Yair Lapid, πραγματοποίησε την πρώτη επίσκεψη στο Μπαχρέιν υψηλόβαθμου Ισραηλινού αξιωματούχου. Επισκέφτηκε επίσης ένα πολεμικό πλοίο που ανήκει στον Πέμπτο Στόλο του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ. Εκείνη την εποχή, ένας ανώνυμος Ισραηλινός  αξιωματούχος  σημείωσε ότι η Ιερουσαλήμ και η Μανάμα προσπαθούν να συνεργαστούν, ως απάντηση στην αυξανόμενη απειλή επιθέσεων ιρανικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών που «ενοχλούν τους πάντες».

Λέγοντας «τους πάντες», η ισραηλινή πηγή πιθανότατα μετέφερε επίσης τις ανησυχίες της γειτονικής χώρας του Μπαχρέιν, της Σαουδικής Αραβίας. Περνώντας σε μεγάλο βαθμό απαρατήρητα, τα μικρά αλλά εξελιγμένα ιρανικά οπλισμένα drone, έχουν υπονομεύσει την ισορροπία ασφαλείας στην περιοχή του Κόλπου και την Αραβική Χερσόνησο τα τελευταία χρόνια, εισάγοντας μια νέα ασύμμετρη απειλή.

Έναρξη στον πόλεμο της Υεμένης

Από τότε που ξεκίνησε η στρατιωτική εκστρατεία υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας στην Υεμένη το 2015, εναντίον του κινήματος ανταρτών Σιιτών Χούθι, το έδαφος του βασιλείου έγινε όλο και περισσότερο στόχος αεροπορικών επιθέσεων αντιποίνων που πραγματοποιούσαν οι Χούτι για να εμβαθύνουν την επικράτηση της στην Υεμένη. Τουλάχιστον από το 2017, οι Χούτι άρχισαν επίσης να εκτοξεύουν drone φορτωμένα με εκρηκτικά που συναρμολογούνται  με εξαρτήματα που αποστέλλονται από το Ιράν και είναι σχεδόν πανομοιότυπα με τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη Ababil-T που χρησιμοποιούνται από το Ιράν και τη λιβανική μαχητική οργάνωση Χεζμπολάχ. Αυτά τα επίμονα πλήγματα έχουν συχνά στόχο  αμάχους και υποδομές ζωτικής σημασίας. Ωστόσο, ως επί το πλείστον, έλαβαν ελάχιστη προσοχή από τα μέσα ενημέρωσης και αδύναμες καταδίκες...

Καθώς ο πόλεμος συνεχιζόταν έγινε φανερό ότι, η Σαουδική Αραβία είναι συνήθως ικανή να αναχαιτίσει τους πυραύλους των Χούτι χρησιμοποιώντας τα Patriot και άλλα συστήματα αεράμυνας δυτικής κατασκευής που προστατεύουν τις ευαίσθητες τοποθεσίες της... Εδώ εμφανίζονται τα χαμηλά ιπτάμενα drones, που είναι δύσκολο να εντοπιστούν και κατασταλούν. Η αεροπορική άμυνα της Σαουδικής Αραβίας είναι αβοήθητη απέναντι σε σμήνη drone και δεν υπάρχουν πολλές συσκευές ικανές να χειριστούν τέτοιου είδους μπαράζ. Αντίστοιχα, η Τεχεράνη φαίνεται να έχει αυξήσει τις επενδύσεις της σε drones στην Υεμένη.

Με την πάροδο των ετών, πλάνα από χτυπήματα των Χούτι και ισχυρισμοί που έγιναν από την ομάδα έδειξαν ότι, απέκτησαν και χρησιμοποιούσαν ιρανικά drones Sammad-2 και Sammad-3, των οποίων η εμβέλεια ξεπερνούσε τις εκατοντάδες μίλια. Επιπλέον, τον περασμένο Ιανουάριο, δορυφορικές εικόνες εντόπισαν την ανάπτυξη ιρανικών drone αυτοκτονίας Shahed-136 (με εμβέλεια 1.200 μιλίων) στην Υεμένη, έχοντας έτσι τη δυνατότητα να καλύπτουν ολόκληρη την Αραβική Χερσόνησο και τις γύρω θάλασσες. Δεν υπάρχουν στοιχεία για τη χρήση αυτών των προηγμένων drone μέχρι στιγμής, αλλά δεδομένης της επιρροής του Ιράν στους Χούτι, η θέση τους επιτρέπει πρακτικά στην Τεχεράνη να διεξάγει επιθέσεις με drone εναντίον στόχων μακριά στην Ερυθρά Θάλασσα, στον Κόλπο του Άντεν και στο στρατηγικό Μπαμπ-αλ -Στενά Μαντάμπ...

Περιφερειακή εξάπλωση

Οι κανόνες του παιχνιδιού άλλαξαν τον Σεπτέμβριο του 2019. Εν μέσω των αυξανόμενων εντάσεων ΗΠΑ-Ιράν που προκλήθηκαν από την πολιτική «μέγιστης πίεσης» της κυβέρνησης Ντόναλντ Τραμπ—που προκλήθηκε από την απόσυρση των ΗΠΑ από το Κοινό Συνολικό Σχέδιο Δράσης του 2015 και την εκ νέου επιβολή κυρώσεων —Το Ιράν φέρεται να εκτόξευσε τουλάχιστον είκοσι drone και δεκάδες πυραύλους κρουζ προς την ανατολική Σαουδική Αραβία, απευθείας στα  διυλιστήρια της Aramco στο Abqaiq και στο Khurais, τις μεγαλύτερες εγκαταστάσεις επεξεργασίας πετρελαίου στον κόσμο. Οι επιθέσεις —προφανώς με αιχμή του δόρατος drones IRN-05 ιρανικής κατασκευής, των οποίων η μέγιστη εμβέλεια είναι περίπου 550 μίλια— προκάλεσαν τη μεγαλύτερη αναστάτωση στην ιστορία της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου εν μία νυκτί. Αν και οι Χούτι στην Υεμένη ισχυρίστηκαν ότι πραγματοποίησαν την επίθεση - επιτρέποντας στο Ιράν να αρνηθεί ανάμειξη - οι ΗΠΑ  αποκάλυψαν  ότι το Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης την εξαπέλυσε από το έδαφος του Ιράν. 

Η απομάκρυνση χωρίς τιμωρία άνοιξε τις πύλες στο Ιράν να συνεχίσει να χτυπά τη Σαουδική Αραβία όχι μόνο μέσω των Χούτι στην Υεμένη, αλλά, από το 2019, και από το Ιράκ, χρησιμοποιώντας τις ιρακινές σιιτικές πολιτοφυλακές του. Τον Φεβρουάριο, τρία τέτοια drone από το Ιράκ συνετρίβησαν, μέσα στο συγκρότημα του παλατιού του βασιλιά Σαλμάν στο Ριάντ. Ένα μήνα αργότερα, τον Μάρτιο, σφυροκοπήθηκε ο μεγαλύτερος τερματικός σταθμός πετρελαίου στον κόσμο, στο λιμάνι Ras Tanura στην ανατολική ακτή της Σαουδικής Αραβίας από πολλαπλά drone. Η επίθεση προήλθε από το βορρά και δεν ήταν σαφές εάν προήλθε από το Ιράν ή το Ιράκ. Πρακτικά μιλώντας, δεν είχε καν σημασία. Οι Χούτι ανέλαβαν ψευδώς την ευθύνη για την επίθεση, παρουσιάζοντάς την έτσι βολικά ως μέρος του πολέμου της Υεμένης...

Δύο χρόνια μετά την επίθεση στις εγκαταστάσεις της Aramco είναι προφανές περισσότερο από ποτέ ότι, η απειλή που θέτουν τα drone του Ιράν στη Σαουδική Αραβία δεν είναι προσωρινή επίπτωση του πολέμου της Υεμένης, όπως πιστεύαμε αρχικά, αλλά είναι εδώ για να μείνει... Πρόκειται για μια μεγάλης εμβέλειας εξέλιξη, καθώς έχει παραχωρήσει στην Τεχεράνη έναν νέο και αποτελεσματικό τρόπο να εξαναγκάσει τόσο τους γείτονές της όσο και τη Δύση βλάπτοντας, όποτε το επιθυμεί, τις θαλάσσιες οδούς και την παγκόσμια αγορά ενέργειας. Τα χαμηλού προϋπολογισμού drone αντισταθμίζουν κάπως τις κατώτερες αεροπορικές δυνατότητες του Ιράν, το οποίο βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε περίπου τέσσερις δωδεκάδες F-14, ενάντια στα αμερικανικά στρατεύματα στον Κόλπο.

Ενώ το κόστος κατασκευής και οι ακριβείς προδιαγραφές των drone στο οπλοστάσιο του Ιράν είναι ασαφείς, η Τεχεράνη διαθέτει περισσότερα οπλισμένα drone από χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο ή η Ρωσία, με πολύ χαμηλότερο στρατιωτικό προϋπολογισμό 15-20 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως. Από τη σκοπιά της Σαουδικής Αραβίας, η έκθεση των εργοστασίων πετρελαίου της σε αυθαίρετες αεροπορικές επιδρομές, θα μπορούσε να  εμποδίσει  τη μερική ιδιωτικοποίηση του εθνικού πετρελαϊκού κολοσσού Aramco, ο οποίος αποτελεί ουσιαστικό πυλώνα του Saudi Vision 2030 - του επιτηδευμένου στρατηγικού πλαισίου , με επικεφαλής τον διάδοχο του θρόνου Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν

Τον Φεβρουάριο, η κυβέρνηση Τζο Μπάιντεν  απέσυρε την υποστήριξή της από την εκστρατεία της Σαουδικής Αραβίας στην Υεμένη και άνοιξε ένα κανάλι απευθείας διαπραγματεύσεων με τους Χούτι, συμβιβάζοντας έτσι τον κυρίαρχο ρόλο της πολιτοφυλακής στη μεταπολεμική Υεμένη. Επιπλέον, οι ΗΠΑ αποσύρουν σταδιακά τις δυνάμεις τους από το Ιράκ - διευκολύνοντας τη συσσώρευση και τις δραστηριότητες των πολιτοφυλακών που υποστηρίζονται από το Ιράν - και έχουν επενδύσει βαθιά στην επιστροφή στο JCPOA, το οποίο μειώνει τα περιθώρια της Ουάσιγκτον έναντι των περιφερειακών δραστηριοτήτων του Ιράν.

Τον Ιούνιο, οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν απότομη μείωση των πυραυλικών συστημάτων και των ραντάρ τους στο βασίλειο και πέρα ​​από τον Κόλπο (με στόχο την αναδιάταξη τους σε άλλα μέτωπα για να αντιμετωπίσουν την Κίνα).

Δρόμοι απόκρισης

Όπως υπονοήθηκε προηγουμένως, το Ισραήλ θα μπορούσε να είναι ιδανικός εταίρος για τη Σαουδική Αραβία, ενόψει των διαφαινόμενων ιρανικών drones που θέτουν σε κίνδυνο και τις δύο χώρες, καθώς το Ισραήλ έχει ήδη βιώσει μια διείσδυση ιρανικής κατασκευής drones από τη Χεζμπολάχ και άλλες σιιτικές πολιτοφυλακές από τον Λίβανο και τη Συρία. Ο ίδιος Ισραηλινός αξιωματούχος που μίλησε κατά την επίσκεψη στο Μπαχρέιν  δήλωσε  ότι «όλοι γνωρίζουν πολύ καλά τι είδους δυνατότητες φέρνουμε στο τραπέζι», φαινομενικά αναφερόμενος στο δοκιμασμένο σύστημα αεράμυνας Iron Dome ή στο ισραηλινό λέιζερ και προϊόντα υποκλοπής που βρίσκονται υπό ανάπτυξη.

Ωστόσο, είναι απίθανο η ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας να έχει την πολυτέλεια, να υιοθετήσει το σύστημα που είναι συνώνυμο με το Ισραήλ αυτή τη στιγμή και την ανάπτυξη του Iron Dome αποκλειστικά στο Μπαχρέιν—τον στενό σύμμαχο του Ριάντ που δημιούργησε σχέσεις με το Ισραήλ. Σε κάθε περίπτωση, η δημιουργία μιας αποτελεσματικής περιφερειακής ομπρέλας αεράμυνας υπόκειται στις ιδιοτροπίες των ΗΠΑ, των οποίων οι δυνάμεις αναπτύσσονται γύρω από την Αραβική Χερσόνησο. Πράγματι, στις αρχές του τρέχοντος έτους, το Ισραήλ  άναψε πράσινο φως  το την εισαγωγή του Iron Dome στις αμερικανικές βάσεις στη Σαουδική Αραβία και στον Κόλπο. Ωστόσο, μετά την απόφαση των ΗΠΑ να μειώσουν τις δυνάμεις αεράμυνας στην περιοχή τον Ιούνιο, δεν είναι σαφές εάν αυτή η ανάπτυξη θα πραγματοποιηθεί.

Υπάρχει επίσης ένα σχέδιο της Σαουδικής Αραβίας για την ανάπτυξη ενός συστήματος αντι-drones. Το 2020, οι εθνικές αμυντικές βιομηχανίες  ανακοίνωσαν  ότι, ένα εγχώριο σύστημα αναχαίτισης με ραντάρ και πυραύλους βρίσκεται υπό ανάπτυξη «με διεθνείς εταίρους». Ωστόσο, η κατασκευή μιας τέτοιας συσκευής απαιτεί ιδιαίτερες τεχνικές γνώσεις και μπορεί να διαρκέσει πολλά χρόνια, κάτι που το Ριάντ δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά στην παρούσα κατάσταση.

Στο τέλος της ημέρας, η ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας αναγνωρίζει ότι, εκτός από τις αμυντικές της στρατηγικές, έχει λίγες επιλογές πέρα ​​από το να επιδιορθώσει τις γέφυρες με την ιρανική κυβέρνηση, με την οποία είχε τερματίσει τις διπλωματικές σχέσεις από το 2016, για να μειώσει τις εντάσεις μεταξύ των δύο περιφερειακών αντιπάλων. Αυτό το μονοπάτι εκδηλώθηκε σε έναν περαιτέρω γύρο συνομιλιών μεταξύ των χωρών, που διεξήχθη στη Βαγδάτη παράλληλα με την ισραηλινή επίσκεψη στο Μπαχρέιν. Απευθυνόμενος σε αυτή τη συνάντηση, ο υπουργός Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας Faisal bin Farhan δήλωσε ότι η χώρα του είναι «σοβαρή για τις συνομιλίες» και επιθυμεί «να βρει έναν τρόπο για να σταθεροποιήσει την περιοχή», εκφράζοντας την επιθυμία του βασιλείου να αποστασιοποιηθεί από τον πόλεμο με drone, που αυτή τη στιγμή είναι ανίκανο να αντιμετωπίσει.

(Από άρθρο του Ilan Zalayat )