Παρέμβαση του Προέδρου Αναστασιάδη στη Σύνοδο Κορυφής για τις τουρκικές προκλήσεις

Πέρα από πέντε συνεχείς ώρες διήρκεσε η συζήτηση για το μεταναστευτικό κατά τη δεύτερη ημέρα της συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις Βρυξέλλες, με τους ηγέτες να τοποθετούνται αναδεικνύοντας τη μεγάλη έκταση που έχει λάβει το ζήτημα για την Ευρώπη λόγω του ότι πλέον υπάρχουν ανοιχτά μέτωπα και στη βορειοανατολική Ευρώπη λόγω της εργαλειοποίησης μεταναστών από το καθεστώς της Λευκορωσίας.

Στην παρέμβασή του ο Πρόεδρος Αναστασιάδης συνέδεσε τις πρακτικές της Λευκορωσίας με την εργαλειοποίηση της μετανάστευσης από την Τουρκία, αναφερόμενος στις αυξημένες ροές προς την Κύπρο μέσω και των κατεχομένων και της Πράσινης Γραμμής.

Σύμφωνα με κυβερνητική πηγή η Κύπρος εγείρει επίσης και το ερώτημα κατά πόσο μπορεί να προχωρήσει η θετική ατζέντα για την Τουρκία (και για το μεταναστευτικό) με δεδομένη τη συγκεκριμένη συμπεριφορά της χώρας.

Κατά την έναρξη της συζήτησης για το μεταναστευτικό, ο Πρόεδρος έκανε αναφορά και στις τελευταίες εξελίξεις σε σχέση με το Κυπριακό, ειδικότερα για την κατάσταση στην περίκλειστη πόλη των Βαρωσίων, την παραχώρηση ε/κ γης από τους Τ/κ στον κατοχικό στρατό, την παρενόχληση του Nautical Geo και την υπαναχώρηση της τ/κ πλευράς από τα όσα συζητήθηκαν στο δείπνο του ΓΓ του ΟΗΕ με τους δύο ηγέτες καθώς και την στασιμότητα για τον διορισμό ειδικού απεσταλμένου.

Εν συνεχεία, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μετάφερε πως η στάση της Τουρκίας συνοδεύεται και με μία σειρά από νέων παραβιάσεων του Διεθνούς Δικαίου - και πάλι σε πλήρη περιφρόνηση των όσων το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο την είχε καλέσει να πράξει - που όχι μόνο εμποδίζουν την προοπτική επανέναρξης ενός γόνιμου διαλόγου - αλλά επανακλιμακώνουν τις εντάσεις, κατά παράβαση των όσων είχε ζητήσει η ΕΕ από την Άγκυρα.

Πιο συγκεκριμένα:

(α) Στις 3 Οκτωβρίου, δύο τουρκικά πολεμικά πλοία εμπόδισαν το αδειοδοτημένο από τις αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας ερευνητικό σκάφος «NAUTICAL GEO», που επιχειρούσε να διεξάγει έρευνες εντός της κυπριακής αποκλειστικής ζώνης, σε περιοχή που έχει οριοθετηθεί μεταξύ Κύπρου και Αιγύπτου, 20 μόλις ναυτικά μίλια νοτιοδυτικά της Κύπρου. Οι εργασίες του εν λόγω ερευνητικού σκάφους σχετίζονται με την κατασκευή του αγωγού EastMed, ένα σημαντικό έργο που εντάσσεται στα Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος της ΕΕ στον τομέα της ενέργειας και χρηματοδοτείται από την ΕΕ.

(β) Στις 13 Οκτωβρίου, οι κατοχικές αρχές ξεκίνησαν μεγάλης κλίμακας έργα υποδομής στη λεγόμενη «πιλοτική περιοχή» στην περίκλειστη περιοχή των Βαρωσίων. Στο σημείο αυτό, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας υπενθύμισε πως ο μονομερής και παράνομος αποχαρακτηρισμός της «πιλοτικής περιοχής», από στρατιωτικής σε κατοικημένης είχε οδηγήσει στην ομόφωνη καταδίκη της Τουρκίας από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, αλλά και από την ΕΕ, οι οποίες ζήτησαν την άμεση αναστροφή των έκνομων ενεργειών της.

(γ) Στις 15 Οκτωβρίου, το κατοχικό καθεστώς προχώρησε στην παραχώρηση προς τις τουρκικές στρατιωτικές δυνάμεις, γης συνολικής έκτασης 145 τετραγωνικών χιλιομέτρων στο Ριζοκάρπασο, που αποτελεί ιδιοκτησία ε/κ προσφύγων, με προφανή στόχο την κατασκευή κάποιου είδους μεγάλης στρατιωτικής εγκατάστασης. Η κίνηση αυτή λαμβάνει χώρα σε συνδυασμό με την τουρκική βάση μη επανδρωμένων αεροσκαφών στις κατεχόμενες περιοχές της Κύπρου, καθώς επίσης και με τους τουρκικούς σχεδιασμούς για κατασκευή άλλης ναυτικής βάσης στις κατεχόμενες περιοχές.

Ακολούθως, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας διερωτήθηκε πως θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για πιθανή προσφορά θετικής ατζέντας προς την Τουρκία με αυτά τα δεδομένα και υπενθύμισε πως αναμένουμε και το σχετικό έγγραφο επιλογών για ενέργειες που δύναται να λάβει η ΕΕ σε σχέση με τις έκνομες τουρκικές ενέργειες στην περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου.

Περαιτέρω, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης τόνισε πως - πέραν των πιο πάνω υπαρξιακών απειλών - αντιμετωπίζουμε και υβριδικές απειλές από την Τουρκία στο ζήτημα του μεταναστευτικού, ενημερώνοντας πως μόνο το 2021 καταγράφηκαν περισσότερο από 6800 αιτήσεις ασύλου και από αυτές οι 6250 προήλθαν μέσω των κατεχομένων, με την Κύπρο να έχει τον μεγαλύτερο κατά κεφαλή ποσοστό αιτητών ασύλου στην ΕΕ.

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας επεσήμανε επίσης πως οι αυξημένες ροές οφείλονται κατά κύριο λόγο στην εργαλειοποίηση των μεταναστών από την Τουρκία και τη συστηματική και σκόπιμη προώθησή τους μέσω της Πράσινης Γραμμής στις ελεύθερες περιοχές, σε παραβίαση των υποχρεώσεών της που απορρέουν από τη Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας του 2016, στηλιτεύοντας την ίδια στιγμή το γεγονός πως η Τουρκία συνεχίζει την πολιτική εποικισμού των κατεχομένων και της αλλοίωσης της δημογραφικής σύνθεσης του νησιού.

Οι εταίροι της ΕΕ εξέφρασαν την πλήρη στήριξη και αλληλεγγύη τους προς την Κύπρο, τόσο σε σχέση με τις προσπάθειες επανέναρξης της διαπραγματευτικής διαδικασίας, όσο και τις πιέσεις που ασκούνται στη χώρα λόγω και των αυξημένων μεταναστευτικών ροών που εξακολουθούν να υφίστανται.

Σε αυτό το πλαίσιο, στα Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου υιοθετήθηκαν ρητές και σαφείς αναφορές στις οποίες, μεταξύ άλλων, για πρώτη φορά γίνεται ονομαστική αναφορά στην Κύπρο και την υποχρέωση της Τουρκίας να εφαρμόσει τις υποχρεώσεις της που απορρέουν από τη Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας του 2016, συμπεριλαμβανόμενης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Επιπλέον, τονίζεται πως η ΕΕ δεν πρόκειται να αποδεχτεί την όποια απόπειρα από τρίτη χώρα να εργαλειοποιήσει μετανάστες για πολιτικούς σκοπούς. Την ίδια ώρα καταδικάζονται όλες οι υβριδικές επιθέσεις στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ και σημειώνεται πως η ΕΕ θα αντιδράσει αναλόγως.