Οι εποχές απαιτούν «Ηγέτες-Οραματιστές» με σταθερές ταυτότητες

Γράφει ο Καθηγητής Γιώργος Πιπερόπουλος.

Το γνωστό Σαιξπηρικό «να ζει κανείς ή να μη ζει» ως ερώτημα στα χείλη του νεαρού Άμλετ

διατηρήθηκε στο πέρασμα των αιώνων επειδή εκφράζει μία συγκεκριμένη πανανθρώπινη κατάσταση συναισθηματικής φόρτισης εξαιτίας εμπειρικών δεδομένων που σχεδόν όλοι μας κάποια στιγμή βιώνουμε.

    Εσείς και εγώ, όλοι μας, ξεκινώντας από την εφηβική ηλικία της αναζήτησης και μετά, κάποια στιγμή αναρωτηθήκαμε «ποιος ή ποια είμαι, γιατί υπάρχω και ποια είναι τα νοήματα της ζωής;»

   Στη πορεία της ψυχοκοινωνικής μας εξέλιξης η μεταλλαγή μας από βιολογικά όντα σε κοινωνικά γίνεται μέσα από τις διαδικασίες της κοινωνικοποίησης που ξεκινά με τη γέννησή μας και σταματά με το θάνατό μας.

     Βιώνουμε την καθημερινή μας πραγματικότητα, αντλούμε τα πλαίσια αναφοράς για σκέψεις, ιδέες, αξίες και πράξεις, αποκτάμε εμπειρίες και χαράζουμε την πορεία μας προς το μέλλον. Αποκτάμε, ο καθένας και η καθεμιά τη δικιά μας «ταυτότητα» που είναι, από μία άποψη, μια προέκταση του υπαρξιακού μας πυρήνα, της «φύτρας» με την οποία γεννιόμαστε. 

   Στην ψυχοδυναμική θεωρία η έννοια της «ταυτότητας» αναφέρεται, συνήθως, στην ψυχική οργάνωση που προκύπτει καθώς το άτομο περνά εξελικτικά από διάφορες φάσεις προβληματισμού στη ζωή του.

     Ο καθένας και η καθεμιά μας αντλούμε την υποκειμενική αίσθηση «ταυτότητας» καθώς ερχόμαστε σε μετωπικές αντιπαραθέσεις με εμπόδια, προβλήματα, δυσχέρειες και με την πρόκληση της πετυχημένης επίλυσης ή υπέρβασής τους. Στην καθημερινή πραγματικότητα,  όταν μιλάμε για «ταυτότητα» δεν εννοούμε, συνήθως, τίποτε παραπάνω από μία έννοια συναφή, για μερικούς ίσως και ταυτόσημη, με την υποκειμενική αίσθηση του «εαυτού» μας.

   Υπογραμμίζω το γεγονός ότι η «ταυτότητα» αποτελεί και συνάρτηση της υποκειμενικής μας αντίληψης ότι οι προσπάθειές μας έχουν νόημα και ότι η ζωή μας χωράει λειτουργικά, εναρμονίζεται με τον ψυχοκοινωνικό και πολιτικοοικονομικό χώρο μέσα στον οποίο υπάρχουμε...

     Με άλλα λόγια, η «ταυτότητα» μας θεμελιώνεται σε σταθερές αξίες και απορρέει από την συνειδητοποίηση του ατόμου ότι οι πράξεις του και οι αξίες που συνθέτουν το δικό του πλαίσιο αναφοράς βρίσκονται μεταξύ τους σε αρμονικά λειτουργική σχέση.

     Ταυτότητα σημαίνει ότι κάπου αισθάνομαι κάποια δεδομένα ολοκλήρωσης, γνωρίζω τι είναι σωστό ή λάθος, τίμιο ή άτιμο και έχοντας κάποιες θεμελιακές γνώσεις ηθικής είμαι σε θέση να κάνω τις επιλογές μου ελεύθερα και αβίαστα!

   Στις τελευταίες δεκαετίες συντελέστηκαν εδώ στη δικιά μας Πατρίδα θεμελιακές, καταλυτικές και αμετάκλητες αλλαγές τόσο στις συγκεκριμένες εμπειρίες ατόμων και ομάδων όσο και στα συστήματα αξιών και στα «πλαίσια αναφοράς».

     Ως αποτέλεσμα όλων αυτών των διαδικασιών, η υποκειμενική αίσθηση της «ταυτότητας» έγινε και δυσκολότερη για το άτομο να τη συλλάβει συνειδητά και πιο ρευστή για να συνεχίσει να τη διατηρεί βιώνοντάς την.

     «Εμπειρίες δεν είναι αυτά που μας συμβαίνουν», έγραψε ο AldousHuxley, «αλλά αυτά  που εμείς κάνουμε με όσα μας συμβαίνουν!..»

   Η «χαμένη γενιά» είναι ο όρος που περιέγραφε τους μαχητές που επιβίωσαν μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και αισθανόντουσαν «αποπροσανατολισμένοι, περιφερόμενοι χωρίς πυξίδα». Τον ίδιο όρο χρησιμοποίησε η GertrudeStein αναφερόμενη στην γενιά των Αμερικανών λογοτεχνών  που έζησαν και δημιούργησαν στο Παρίσι μετά τον Πόλεμο και τον ίδιο όρο χρησιμοποίησε στο μυθιστόρημά του «Ο ήλιος ανατέλλει ξανά» ο ErnestHemingway. 

     Κάθε γενιά είχε και, νομοτελειακά, κάθε γενιά θα συνεχίσει να έχει τις δικές της «χαμένες ψυχές» είχε εκείνα τα άτομα που για το δικό τους λόγο έμειναν στο περιθώριο.

    Ίσως ακουστεί ως είναι πικρόχολο αυτό που θα πω αλλά με την πανδημία covid-19 που κάποιοι την παρομοιάζουν με ένα ακήρυχτο Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο στην Ελλάδα και την Υφήλιο μοιάζει να δημιούργησε τις προϋποθέσεις ώστε τα παιδιά μας, ολάκερη αυτή η νέα γενιά, να κινδυνεύουν να γίνουν «χαμένες ψυχές».

   Τολμώ να πω, και ελπίζω να μην παρεξηγηθώ, ότι: ο αφοσιωμένος μέχρι χθες μαρξιστής τώρα πια δυσκολεύεται να κατανοήσει την ύπαρξη δισεκατομμυριούχων σε Κομμουνιστικά καθεστώτα που ακυρώνουν όσα χθες θεωρούσε ‘δόγμα’. Ο πιστός χριστιανός καθώς διαπιστώνει ότι κυκλοφορούν ατιμώρητοι αμέτρητοι παιδεραστές κληρικοί αισθάνεται να κλονίζεται επικίνδυνα η πίστη του. Ο εργαζόμενος που, θεωρεί εαυτόν τυχερό που ακόμη έχει θέση εργασίας, υποχρεώνεται να προσθέτει τον αποκαλούμενο «κοινωνικό μισθό» στο πενιχρό πλέον μηνιάτικό του. Ο επιστήμονας που πείσθηκε ότι η αναζήτηση της αλήθειας είναι επικερδής όταν γίνεται αντικείμενο ‘εμπορίας’ ιδεών. ΟΛΟΙ μοιάζει να έχουμε χάσει αν όχι κάθε αίσθηση «ταυτότητας» τότε τουλάχιστον και σίγουρα ένα μεγάλο μέρος της αυθεντικής συλλογικής και ατομικής μας «ταυτότητας».

    Δυστυχώς από τη στιγμή που τα πάντα τίθενται σε «ερώτηση» τότε πια καμιά ερώτηση δεν μπορεί να απαντηθεί!.. 

     Όταν εκλείψει η σταθερότητα του πλαισίου αναφοράς, τότε χάνεται η συνοχή της «ταυτότητάς» μας καθότι δεν μπορεί κανείς να ασκήσει πίεση παρά μόνο όταν πατάει κάπου σταθερά.

   Όσο και αν θέλω να βάλω τον ώμο μου στον τροχό της άμαξας και να σπρώξω, δεν θα το καταφέρω αν δεν υπάρχει σταθερό χώμα πάνω στο οποίο να...πατήσω!

   Προφανώς σήμερα στην Ελλάδα και διεθνώς αν υπάρχει κάτι εντυπωσιακά κοινό ανάμεσα στον Μαρξιστή, τον Χριστιανό, τον επιστήμονα, τον άνεργο, τον εργαζόμενο, τη νοικοκυρά και τη νεολαία μας (ανάμεσα στους πραγματικά, και όχι λόγω αυτοκόλλητης ετικέτας, προοδευτικούς ανθρώπους) είναι το κοινό παράπονο ότι δεν βρίσκουν κομμάτι «σταθερής γης» για να πατήσουν έχουν χάσει το απαραίτητο «πλαίσιο αναφοράς».

      Πόσοι, ειλικρινά, ανάμεσά μας μπορούν να βρούνε σταθερή γη ώστε να βάλουμε τον ώμο μας στον τροχό και να σπρώξουμε το 2021 που έρχεται, το ψυχοκοινωνικό και πολιτικό-οικονομικό μας όχημα, την συμβολική «ελληνική άμαξα» που τελμάτωσε στην πανδημία; 

     Οι ηλικιακά «ώριμοι» Έλληνες, τα παιδιά και τα εγγόνια μας, όσοι «θέλουμε και μπορούμε» να σπρώξουμε μπροστά την συμβολική «εθνική μας άμαξα» που θα βρούμε αυτό το σταθερό κομμάτι γης όπου θα χρειαστεί να πατήσουμε για να...σπρώξουμε;  

Χρειαζόμαστε Ηγέτες «Οραματιστές», όχι ονειροπαρμένους, ονειροπόλους ή Εμπόρους ονείρων…

Εννοώ Ηγέτεςπροικισμένους με το πατροπαράδοτο ελληνικό φιλότιμο και τα δημιουργικά ένστικτα της φυλής μας ικανούς να οικοδομήσουν έναν καλύτερο κόσμο από αυτόν που εμείς κληροδοτούμε στην νέα γενιά ...

Και Διεθνώςη ανθρωπότητα με μηδενισμένη την κοινωνική αλληλεγγύη χρειάζεται Ηγέτες που θα μας αφυπνίσουν, θα μας συνεπάρουν στην πραγμάτωση νέων, αναγκαίων οραμάτων…

  Πιστεύω ότι στην Ελλάδα, την Ευρώπη την Υφήλιο απαιτείται ΟΛΟΙ μαζί να κάνουμε το σάλπισμα καλώντας στο προσκήνιο «Ηγέτες-Οραματιστές» που απαιτούν η ποικιλία, τα μεγέθη, η σοβαρότητα των προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε σε Εθνικό, Ευρωπαϊκό και Παγκόσμιο επίπεδο...

  Εσείς τι λέτε;