Ο Γεράσιμος Χουλιάρας μιλάει για τους σεισμούς : «Κάποια πράγματα μπορεί να είναι χρήσιμα για μεγάλους τίτλους αλλά στην ουσία είναι παραπληροφόρηση & κοροϊδία».

 « ΟΜΟΛΟΓΩ ΟΤΙ Η ΟΡΟΛΟΓΙΑ ΤΥΦΛΟ ΡΗΓΜΑ ΔΕΝ ΜΟΥ ΑΡΕΣΕΙ »

Γεράσιμος Χουλιάρας
Διευθυντής Ερευνών Αστεροσκοπείου/σεισμολόγος

«Όταν κάνουμε εκτιμήσεις  βάσει  στατιστικής πρέπει να είμαστε  προσεκτικοί»

Του Δημήτρη Κωνσταντάρα

Τι κάνει ο άνθρωπος στη φύση; Κάνει ο άνθρωπος πράγματα που δημιουργούν προβλήματα τα οποία με τη σειρά τους,  δημιουργούν σεισμούς;  Φέρεται ο άνθρωπος με σεβασμό προς τα φυσικά φαινόμενα, προς τη φύση που εναντίον της, ΚΑΝΕΙΣ δεν μπορεί να βαδίσει; Που κανείς δεν μπορεί να μην υπολογίσει, κανείς δεν μπορεί να αντιμετωπίσει την ενέργειά της εάν δεν την γνωρίζει καλά;

Ο σεισμός  ως έκφραση του θυμού της φύσης  σκοτώνει χιλιάδες ανθρώπους, καταστρέφει χιλιάδες σπίτια, πόλεις ολόκληρες, εκμηδενίζει ζωές, ερημώνει τα πάντα. Είναι μια κατάρα. Αλλά είναι και μια εκδίκηση της φύσης. Άγρια εκδίκηση. Απ΄ την οποία η Ελλάδα δεν γλυτώνει. Δεν απαλλάσσεται. Δεν θωρακίζεται. Δεν προφυλάσσεται. Αντιθέτως μάλιστα.

Την Τετάρτη 3 και την Πέμπτη 4 Μαρτίου, ένα «ζεύγος» σεισμών, 6 και 5,9 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ και μια σειρά ασθενέστερων μετασεισμών, χτύπησαν την περιοχή της Ελασσόνας στη Θεσσαλία. Μεγάλοι σεισμοί. Έπληξαν καίρια τα χωριά της περιοχής, έγιναν αισθητοί κυρίως στην Ελασσόνα, τη Λάρισα και πολλές άλλες περιοχές, προκάλεσαν τεράστιες ζημιές, μέχρι και καταρρεύσεις σπιτιών και εκατοντάδες κατοίκων «ξεσπιτώθηκαν». Διανυκτέρευσαν στο ύπαιθρο με κρύο και βροχή και πλέον μένουν σε τροχόσπιτα που μεταφέρθηκαν εσπευσμένα αλλά και καθυστερημένα στις περιοχές ώστε να στεγαστούν –προσωρινά αλλά θα δούμε πόσο προσωρινά-  εκατοντάδες ανθρώπων.

Υπήρξαν τραυματισμοί, ευτυχώς ούτε μοιραίοι, ούτε σοβαροί. Αλλά περιουσίες καταστράφηκαν, οικογένειες έμειναν στο δρόμο, χωρίς νερό και ηλεκτρικό και τεράστιες ζημιές έγιναν στο οδικό δίκτυο. Οι επιστήμονες  (σεισμολόγοι, γεωλόγοι  και άλλοι) έμειναν έκπληκτοι από τους «δίδυμους σεισμούς» και προσπαθούν να τους εξηγήσουν, το Υπουργείο Υποδομών, η Περιφέρεια και οι Δήμοι προσπαθούν ακόμη να «συνεφέρουν» τους κατοίκους και να αποκαταστήσουν όσα είναι δυνατόν να αποκατασταθούν αλλά η φρικτή ταλαιπωρία των πληγέντων θα αργήσει πολύ να πάρει τέλος αφού υπάρχουν εκατοντάδες σπιτιών που δεν μπορούν να αποκατασταθούν ενώ αυτά που «σηκώνουν» επισκευές θα χρειαστούν πολύ χρόνο. Και μέχρι τότε,  όλοι συζητούν για το «τι έγινε».

Όλοι, εκτός από τους «ξεσπιτωμένους» κατοίκους που έχουν …. άλλες έγνοιες κι άλλες ανάγκες. Και παράπονα. Πολλά παράπονα. Και αυτή η καταστροφή, εν μέσω της πανδημίας. Προσωρινοί οικίσκοι έχουν στηθεί, δεκάδες τροχόσπιτα ήδη φιλοξενούν οικογένειες, φορτηγά με σκηνές, μικρές και οικογενειακές, τρόφιμα, είδη υγιεινής και άλλα προϊόντα, πρώτης ανάγκης έχουν σταλεί. Η κινητοποίηση ήταν σχετικά γρήγορη, κλιμάκια βοηθείας φτάνουν από παντού, η κυβέρνηση συσκέπτεται και οι σεισμολόγοι εκφέρουν γνώμες και απόψεις ώστε να κατανοήσουμε όλοι «τι στο καλό δίδυμοι σεισμοί» ήταν αυτοί, σε μια χώρα που πλήττεται άγρια από τον κορωνοϊό.

Μιλάω – όπως πάντα σε παρόμοιες καταστάσεις- με το Διευθυντή Ερευνών του Αστεροσκοπείου Αθηνών, γνωστό σεισμολόγο Μάκη Χουλιάρα για τους πρόσφατους σεισμούς  προσπαθώντας να αποκωδικοποιήσω τα «μηνύματα» που κυκλοφόρησαν από ειδικούς επιστήμονες όλες αυτές τις ημέρες και –ίσως- να καταλήξω κι εγώ σε κάποια συμπεράσματα.

Τα τελευταία χρόνια, σε προσωπικές μας συζητήσεις αλλά και σε τηλεοπτικές εκπομπές,  δεν σταματούσε να εκφράζει ανησυχίες για ανθρώπινες συμπεριφορές και ανθρώπινες κατασκευές γύρω από όλα τα φυσικά φαινόμενα και κυρίως τους σεισμούς και τους ανθρώπους.

Έχω εμπιστοσύνη στον Μάκη Χουλιάρα όχι απλώς γιατί είναι φίλος μου αλλά για το ότι  έγινε φίλος μου ακριβώς επειδή του έχω εμπιστοσύνη, τον πιστεύω και τον σέβομαι ως επαγγελματία, ερευνητή και σκεπτόμενο άνθρωπο. Συνεργαστήκαμε στη συγγραφή του βιβλίου μου  «Ημερολόγια», καταφεύγω  πάντα σ αυτόν όταν έχουμε θέματα σεισμών για τις γνώσεις, τις εμπειρίες και τη σοβαρότητά του  και με εμπιστεύεται κι αυτός.

«Θα στο περιγράψω απλοποιημένα» μού είχε πει όταν γράφαμε το βιβλίο. «Το ρήγμα είναι μια μεγάλη  «σχισμή» στο υπέδαφος. Υπάρχουν εκατοντάδες ρήγματα στον Ελλαδικό χώρο. Αυτά τα ρήγματα υπάρχουν γιατί η Ελλάδα είναι σε ένα…καθεστώς σεισμοτεκτονικό όπου ασκούνται φοβερές πιέσεις στο υπέδαφος από την κίνηση τεκτονικών πλακών…να μην τα πολυλογούμε είναι η πιο σεισμογενής περιοχή της Ευρώπης λόγω της Αφρικανικής τεκτονικής πλάκας που συγκρούεται με την Ευρασιατική. Αυτά τα ρήγματα κατά περιόδους ενεργοποιούνται με σεισμούς, από την αύξηση των τάσεων, από τη συσσώρευση πίεσης …από αυτό τον  ένα πόντο… τους δυο πόντους που σπρώχνει η Αφρική την Ελλάδα κάθε χρόνο προς τα Βορειοανατολικά, προς τη μεριά της Τουρκίας. Έτσι αυξάνεται η τάση μέχρι που υπερβαίνει το όριο που αντέχει μια πέτρα και η πέτρα σπάει. Και σπάει βέβαια συνήθως εκεί που η πέτρα είναι αδύνατη. Και είναι αδύνατη εκεί που έχει ξανασπάσει, εκεί που έσπασε πριν από 20 χρόνια, πριν από 30 χρόνια.»

Σε μιαν άλλη συζήτησή μας, κάποια πράγματα που μου είχε πει, μού κέντρισαν την προσοχή. Και τον είχα ρωτήσει:

• Δηλαδή φτιάχτηκαν σεισμογράφοι που μπορούσαν να προβλέψουν και να δώσουν πληροφορίες για σεισμική δραστηριότητα μόνο και μόνο επειδή οι Αμερικάνοι «φύτεψαν» αισθητήρες για να πάρουν πληροφορίες για την πολεμική δραστηριότητα των Βιετναμέζων;

Η απάντησή του ήταν  καταλυτική, απόλυτα ειλικρινής, απόσταγμα επιστημονικής αλλά και ανθρώπινης σοφίας :

«Βεβαίως. Από εκεί ξεκίνησε να χρηματοδοτείται συστηματικά η σεισμολογία. Άρχισαν να χρηματοδοτούν την παραγωγή σεισμογράφων για να «βλέπουν» και να «ακτινογραφούν» το μέτωπο και αυτό συνεχίστηκε με σεισμογράφους  πιο εξελιγμένους, πάλι από την  εταιρεία η οποία πούλαγε και όπλα ενώ παράλληλα κατασκεύαζε σεισμογράφους για τον αμερικανικό στρατό. Τότε ήταν ένα «κουτί» που μπορούσες να το πετάξεις  από ελικόπτερο, να μην πάθει τίποτα και μετά να λειτουργεί. Αυτό συνέβη πρώτα στο Βιετνάμ και μετά ακολούθησε η παρακολούθηση των πυρηνικών εκρήξεων γιατί οι Αμερικάνοι είχαν «ψυλλιαστεί» ότι οι Ρώσοι έκαναν πυρηνικές δοκιμές αλλά δεν ήξεραν πώς να το αποδείξουν. Οπότε πήγαν στη Βόρεια Σουηδία και στην Νορβηγία όπου εγκατέστησαν τους πρώτους σεισμογράφους για να παρακολουθούν τις πυρηνικές εκρήξεις από το Ρώσικο κέντρο πυρηνικών δοκιμών στην Νόβαγια Ζεμλιά. Η Σεισμολογία ευεργετήθηκε από τους Αμερικάνους από…  «σπόντα». Λόγω της κατασκοπείας βγήκε και ο κλάδος της «διαγνωστικής σεισμολογίας». Ακόμη και τις εκρήξεις στο Ρωσικό Υποβρύχιο «Κουρσκ» και από τους «Δίδυμους Πύργους»  παρακολουθούσαμε με σεισμογράφους».

Την Καθαρά Δευτέρα, 15 Μαρτίου λοιπόν, ενώ μόλις  έχει γίνει γνωστός νέος μετασεισμός  4,4 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ στην Ελασσόνα, ιδιαίτερα αισθητός με το  επίκεντρο 17 χιλιόμετρα νότια νοτιοδυτικά της Ελασσόνας, μιλώ με τον Μάκη Χουλιάρα που ξενύχτισε – και ξενυχτά-  κι αυτός παρακολουθώντας τους μετασεισμούς και τη σεισμική δραστηριότητα. Του θέτω το πρόβλημα και ζητώ λίγα λόγια και πολλή ουσία. Κάτι που είναι ίδιον του Μάκη Χουλιάρα:

« Έχουν περάσει πάνω από δεκαπέντε μέρες από τους δυο ισχυρούς σεισμούς στα χωριά της Ελασσόνας, ακολούθησαν μετασεισμοί μικρότερης ισχύος, οι κάτοικοι παραμένουν ανήσυχοι, πολλοί ζουν στα κοντέινερ, άλλοι κλαίνε πάνω στα ερείπια των σπιτιών τους και φοβούνται ισχυρότερες δονήσεις  αλλά τώρα πλέον, οι σεισμοί, έφυγαν από τα πρώτα θέματα των δελτίων ειδήσεων και νέες ανακοινώσεις δεν γίνονται ή… δεν προβάλλονται. Ποια είναι η κατάσταση ρεαλιστικά;»

• Το Γεωδυναμικό ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών είναι ο αρμόδιος φορέας που έχει επιλέξει η πολιτεία για να συντονίζει το εθνικό σεισμολογικό δίκτυο που παρακολουθεί τους σεισμούς στην πατρίδα μας και επίσης για να ανακοινώνει τα σημαντικά γεγονότα στους αρμόδιους φορείς πολιτικής Προστασίας, Υπουργείων και στην Κοινωνία.  Στην  Ελλάδα καθημερινά οι σεισμογράφοι καταγράφουν  καθημερινά 20 και πλέον μικρούς σεισμούς που δεν γίνονται αισθητοί σε περιόδους « ησυχίας». Η τακτική του Αστεροσκοπείου Αθηνών είναι να ανακοινώνει ισχυρού σεισμούς που γίνονται αισθητοί και δημιουργούν ανησυχία στους κατοίκους γι’ αυτό το λόγο έχουμε βάλει ένα όριο στα τέσσερα Ρίχτερ που συνήθως γίνονται αισθητά ακόμη και σε αποστάσεις πάνω από 100 χιλιόμετρα και δημιουργούν ανησυχία. Όπως  έχετε διαπιστώσει οι ανακοινώσεις έχουν μειωθεί για την περιοχή της Θεσσαλίας όπως ακριβώς μειώνονται και οι εκδηλώσεις των ισχυρών μετασεισμών. Και αυτό είναι αναμενόμενο γιατί η μετασεισμική ακολουθία ακολουθεί τους φυσικούς νόμους της εκτόνωσης, κάτι που σημαίνει μείωση και το κακό- πιστεύω – έχει περάσει.

« Ήταν πράγματι νέο, τελείως αχαρτογράφητο, τυφλό ρήγμα αυτό που ευθυνόταν για τους δύο μεγάλους σεισμούς των προηγούμενων ημερών όπως πρώτος είχε πει ο ομότιμος καθηγητής Νεοτεκτονικής και Παλαιοσεισμολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Σπύρος Παυλίδης;

• Δεν είμαι γεωλόγος αλλά ομολογώ ότι η ορολογία τυφλό ρήγμα δεν μου αρέσει. Και δεν μου αρέσει για το λόγο ότι «πετάμε» στην κοινωνία μία έκφραση που έχουμε φτιάξει εμείς και που καταλαβαίνουν λίγοι και το κάνουμε σε μία περίοδο που υπάρχει ανασφάλεια και οι κάτοικοι – και όχι μόνο – θέλουν να ενημερωθούν σωστά για το φαινόμενο που τους «κουνάει». Από τα παλιά χρόνια παίζουμε με τους σεισμούς και το φαινόμενο το έχουμε σχετίσει με το μύθο του Εγκέλαδου. Μ΄ αυτό τον τρόπο, πολλοί έχουν προσπαθήσει να διώξουν την φοβία από τον κόσμο. Ωστόσο βλέπουμε ότι αυτό δεν έχει καθόλου βελτιώσει την διαχείριση της φοβίας. Αντίθετα. Την έχει διογκώσει. Γι αυτό  άλλωστε και ο περισσότερος κόσμος αντιμετωπίζει το φαινόμενο ακούγοντας «Ράδιο Αρβύλα» και παραπληροφόρηση. Είναι γνωστό στις Γεω-επιστήμες ότι οι επιφανειακές διαρρήξεις από σεισμούς δεν φαίνονται συνήθως με γυμνό μάτι διότι οι περισσότεροι σεισμοί γίνονται σε μεγάλα βάθη. Και μιλάμε για πολλές δεκάδες  χιλιομέτρων. Δεν είναι δυνατόν αυτές οι διαρρήξεις να φτάσουν στο να σκίσουν την επιφάνεια της λιθοσφαιρικής πλάκας όπως κάνουν οι πιο ισχυροί σεισμοί  με μεγέθη άνω των 7 και 8 βαθμών Ρίχτερ.

« Ισχύει αυτό που ειπώθηκε από γεωλόγο ότι « δεν αναμένουμε κάποια νέα δόνηση στη περιοχή της τάξεως των 6 Ρίχτερ»; Ήταν πράγματι «έκπληξη για εμάς ο σεισμός στην Ελασσόνα» όπως είχε πει;»

• Όλοι οι σεισμολόγοι γνωρίζουμε ότι σε μετασεισμικές ακολουθίες δεν περιμένουμε μεγέθη μεγαλύτερα του κυρίου σεισμού. Το ίδιο και οι εξαίρετοι Γεωλόγοι που έχουν μεταβεί στην περιοχή για γεωλογικές αυτοψίες μετά τον ισχυρό σεισμό.

« Τι σχέση έχει το φαινόμενο με την πολύ χαμηλή στάθμη της θάλασσας, όπου ουσιαστικά τα νερά υποχωρούν με αποτέλεσμα να ξεπροβάλλει η στεριά, κάτι που παρατηρείται το τελευταίο διάστημα σε όλο και περισσότερες περιοχές; Επρόκειτο  για μετακίνηση θαλασσίων μαζών λόγω της έλξης των πλανητών και της θέσης του ήλιου;»

• Η εξαιρετική πτώση στην στάθμη της θάλασσας που έχει παρατηρηθεί και από την κοινωνία αλλά και από τις επιστήμονες οφείλεται σε παλίρροια και αυτή η παλίρροια συνέπεσε ταυτόχρονα με το σεισμικό συμβάν στην Θεσσαλία. Έτσι ξεκίνησε η παραποίηση του επιστημονικού φαινομένου και άρχισαν οι εικασίες ότι θα ερχόταν  νέος σεισμός 8 Ρίχτερ και ότι θα βούλιαζε η Ελλάδα. Αυτά δηλαδή  που διαβάζαμε όλοι στο διαδίκτυο.  Ως  γεωφυσικός σεισμολόγος μπορώ να σας πω ότι οι παλίρροιες και γενικότερη η αλλαγή του πεδίου βαρύτητας  έχουν  συσχετιστεί με πολύ ισχυρούς σεισμούς που έχουν συμβεί στο παρελθόν. Στη βιβλιογραφία έχει τεκμηριωθεί ότι παλίρροιες σε τοπικό επίπεδο έχουν διεγείρει μικρές σεισμικές ακολουθίες κυρίως με σεισμούς μικρού μεγέθους.
• Το πιο συχνό που παρατηρείται  σε περιόδους παλιρροιών είναι η αύξηση  μικροσεισμικής  δραστηριότητας. Αύξηση μικρών σεισμών  δηλαδή που συνεχίζουν να εμφανίζονται επί μερικές ημέρες και μετά από λίγες μέρες «σβήνουν». Το φαινόμενο έχει παρατηρηθεί επιστημονικά και σε φράγματα όταν ανεβοκατεβαίνει η στάθμη του νερού.

«Πόσο πραγματικά σπάνιο είναι το φαινόμενο των Διδύμων Σεισμών;»

• Το φαινόμενο «Διδύμων Σεισμών, δεν είναι σπάνιο. Δεν  είναι όμως και συνηθισμένο. Την  τελευταία φορά που είχαμε δύο σεισμούς κύριο και μετασεισμό με σχεδόν το ίδιο Μέγεθος ήταν στην Κεφαλονιά το 2014.

« Κάποιοι καθηγητές δεν αποκλείουν μετασεισμό ίδιου μεγέθους. Ήδη έχουν περάσει πολλές μέρες. Αν ισχύει αυτή η πιθανότητα, σε πόσο χρόνο θα έπρεπε να έχει εκδηλωθεί;»

• Όταν κάνουμε εκτιμήσεις χρησιμοποιώντας την στατιστική πρέπει να είμαστε προσεκτικοί. Πιθανότητες υπάρχουν για οποιοδήποτε συμβάν. Ένας επιστήμονας όμως όταν λέει ότι υπάρχουν  πιθανότητες εννοεί ότι αυτές οι πιθανότητες είναι στατιστικά σημαντικές και τότε πρέπει να τις ανακοινώνει στην κοινωνία. Μπορεί να είναι χρήσιμο για μεγάλους τίτλους αλλά στην ουσία είναι παραπληροφόρηση και κοροϊδία. Είναι γεγονός ότι οι μετασεισμοί στην περιοχή της Θεσσαλίας τις πρώτες 15 μέρες έδειξαν άγριες διαθέσεις. Ένας σεισμός  5,9 μέσα σε 24 ώρες και πέντε ή έξι  των 5R  την πρώτη βδομάδα δεν θα έλεγα ότι είναι μια ήπια ακολουθία αλλά πιστεύω ότι τώρα έχει μείνει λίγη ενέργεια και αυτή θα εκτονώνεται σιγά-σιγά με  ανώδυνο τρόπο.

ΜΟΤΟ

« Ο περισσότερος κόσμος αντιμετωπίζει το φαινόμενο του σεισμού ακούγοντας «Ράδιο Αρβύλα» και παραπληροφόρηση».

«Κάποια πράγματα μπορεί να είναι χρήσιμα για μεγάλους τίτλους αλλά στην ουσία είναι παραπληροφόρηση και κοροϊδία».

« Όλοι οι σεισμολόγοι γνωρίζουμε ότι σε μετασεισμικές ακολουθίες δεν περιμένουμε μεγέθη μεγαλύτερα του κυρίου σεισμού».

libertypress.gr