Πράξη σπάνια είναι να κάνεις το καλό, κι όχι να εκδικηθείς...

Της Ασπασίας Κόκκινου
Πράξη σπάνια είναι να κάνεις το καλό, κι όχι να εκδικηθείς...

Θεωρείται ο μηχανισμός για την ανακούφιση του πληγωμένου εγωισμού. Επιθυμούμε να κάνουμε τον άλλο να νιώσει όπως νιώσαμε εμείς. Προσπαθούμε να ανεβάσουμε το αίσθημα αυτοεκτίμησής μας και παράλληλα να αποκαταστήσουμε
το "αίσθημα δικαίου". Η ανθρώπινη δικαιοσύνη, το αίσθημα της τιμωρίας του κακού ή πολύ απλά η εκδίκηση είναι η απατηλή ανθρώπινη πεποίθηση επαναφοράς της ισορροπίας στη ζωή μας.

Η εκδικητική διάθεση γεννιέται με ύπουλο τρόπο μέσα μας. Και το τραγικό με την εκδικητικότητα είναι ότι τελικά μας μεταμορφώνει σε σκληρούς ανθρώπους, όμοιους με αυτόν που μας έβλαψε. Δηλητηριάζεται ο αισθηματικός μας κόσμος και δε μπορούμε πλέον να βιώσουμε χαρά, αγάπη, ειρήνη, ασφάλεια.

Σήμερα η εκδίκηση, αποτελεί μέρος της κοινωνικής διάστασης της κρίσης. Και ομολογουμένως είναι ένα αίσθημα απόλυτα δικαιολογημένο αν σκεφτούμε τη δομή της κοινωνίας. Η συγκέντρωση της εξουσίας/δύναμης στα χέρια διάφορων ελίτ, οι οποίες ουσιαστικά παράγουν τη δυναμική του συστήματος, έρχεται σε καθ’ ολοκληρίαν αντίθεση με τη βαλλόμενη από την κρίση κοινωνία.

Το έργο του William Shakespeare <<Τρικυμία>> πραγματεύεται το θέμα της εκδίκησης που μαζί με το θέμα της εξουσίας αποτέλεσαν τα πιο προσφιλή του ποιητή. Ο Shakespeare ασχολείται με τη Νέμεση μέσω του πρωταγωνιστή του ,του Πρόσπερο. Θέλει να αποκαταστήσει την τάξη, την έννοια της δικαιοσύνης. Και η λύση που δίνει στην εκδίκηση συμβαδίζει με τη Γραφή :<< Εμοί η εκδίκησις, εγώ ανταποδώσω, λέγει Κύριος>> (Προς Ρωμαίους, κεφ. ΙΒ, στίχος 19).

Ο Πρόσπερο, δούκας του Μιλάνου, χάνει το θρόνο του από τον αδερφό του. Χωρίς περιουσία εξορίζεται σε ένα ερημονήσι με τη μικρή του κόρη, Μιράντα. Δώδεκα χρόνια αργότερα, όταν ξεκινά η παρουσίαση των γεγονότων, ο Πρόσπερο έχει εξελιχθεί σε μεγάλο μάγο που ελέγχει τα στοιχεία της φύσης. Η τύχη τον ευνοεί καθώς οι εχθροί και σφετεριστές του θρόνου του ταξιδεύουν με πλοίο πολύ κοντά στο νησί. Δράττοντας την ευκαιρία, με τις μαγικές του ικανότητες, ο Πρόσπερο, βουλιάζει το καράβι και όλοι ναυαγούν στο νησί. Εκεί οι εχθροί του, μαγεμένοι από τις παραισθήσεις που ο ίδιος τους προκαλεί ,οδηγούνται ως την τρέλα ,ανακαλύπτοντας όμως ότι ο λόγος που βασανίζονται οφείλεται στην αδικία που έπραξαν εναντίον του Πρόσπερο. Μετανιωμένοι, ζητούν συγχώρεση και υπόσχονται να παραδώσουν το δουκάτο στο νόμιμο δούκα. Τέλος ,ο Πρόσπερο αποκηρύσσοντας την τέχνη της μαγείας και απελευθερώνοντας το αγαθό πνεύμα (Άριελ ) ,που ήταν ουραγός του όλα αυτά τα χρόνια της εξορίας, επιστρέφει ως δούκας στο Μιλάνο.

Ο επίλογος του έργου είναι μια απαγγελία του Πρόσπερο, γεμάτη συγκίνηση. Η αρτιότητα με την οποία είναι δομημένος, τονίζει περισσότερο ότι το έργο είναι αυτοβιογραφικό. Εξάλλου είναι ιστορικό γεγονός ότι ο ρόλος του Πρόσπερο ήταν προορισμένος για τον ίδιο τον Shakespeare. Εδραιώνεται έτσι η θεωρία ότι η <<Τρικυμία>> έχει όλα τα στοιχεία του τελευταίου πνευματικού έργου του ποιητή.

Και εκεί βρίσκεται το κλειδί ολόκληρου του έργου. Η εκπλήρωση της ηθικής ανάγκης και κατ’ επέκταση η λύση της πλοκής βρίσκεται πάντα στα χέρια του αδικημένου ατόμου. Το μέσο για να το πετύχει είναι ή η εκδίκηση, ή η συγχώρεση. Ο Πρόσπερο- Shakespeare διαμορφώνει το σχέδιο της υψηλής εκδίκησης. Η τιμωρία όμως των εχθρών του είναι ηθική. Και φέρει μεγαλύτερο πλήγμα στον ένοχο αυτός ο τρόπος τιμωρίας, να φανερωθούν δηλαδή οι σκοτεινές πλευρές της ψυχής του. Ο Πρόσπερο ,ωστόσο, ελευθερώνει τους εχθρούς του. Η μετάνοια γιατρεύει τις πληγές του παρελθόντος. Η αγάπη φανερώνει την ευγένεια και το μεγαλείο της ψυχής. Ο Shakespeare μέσω του πρωταγωνιστή του, πλάθει ένα χαρακτήρα υψηλό, που δεσπόζει. Ξεπερνά τα ανθρώπινα πάθη, δείχνει μακροθυμία και προσφέρει την ηθική ελευθερία. Δημιουργώντας την τέλεια αντίθεση με τη φιλαυτία, τον εγωισμό και τον ατομικισμό των αντιπάλων.

Συμπερασματικά, ο ποιητής ζητά άφεση από το κοινό. Αναζητά τη δική του κάθαρση και δηλώνει με αυτόν τον τρόπο την απόσυρσή του από τη θεατρική συγγραφή. Παραθέτοντας μια τελειότητα τέχνης και έκφρασης αποχαιρετά, συγχωρεί και ζητά να συγχωρεθεί. <<Είμαστε απ’ την ύλη που’ ναι φτιαγμένα τα όνειρα και τη μικρή ζωή μας την περιβάλλει ολόγυρα ο ύπνος…>>._