Philippe Legrain: «Aναδιάρθρωση χρέους είναι απολύτως αναγκαία, διαφορετικά οι πιθανότητες ανάκαμψης είναι ελάχιστες»

«Οι πιστωτές παγίδευσαν την Ελλάδα σε ένα καθεστώς καταθλιπτικής εξάρτησης», υποστηρίζει ο Βρετανός οικονομολόγος

Τάσος Τσακίρογλου
Ο Φιλίπ Λεγκρέν ασκεί καταλυτική κριτική στη Γερμανία και στις χώρες-δορυφόρους της,
τις οποίες κατηγορεί ότι έχουν μετατρέψει την ευρωζώνη από μια ένωση ίσων σε μια τερατώδη αντιδημοκρατική δομή, με στόχο την κυριαρχία και την επιβολή. Δεν πιστεύει ότι θα γίνει η αναγκαία βαθιά αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους και καλεί την κυβέρνηση να ετοιμάσει ένα σχέδιο αντιμετώπισης των συνεπειών του Grexit.
• Εχετε πει ότι μια αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους είναι απολύτως αναγκαία, διαφορετικά οι πιθανότητες ανάκαμψης της χώρας είναι ελάχιστες. Πιστεύετε ότι οι δανειστές θα δεχτούν τελικά ένα τέτοιο ουσιαστικό μέτρο και υπό ποιες συνθήκες μπορεί αυτό να είναι βιώσιμο;
Το ΔΝΤ ευνοεί πλέον την αναδιάρθρωση του χρέους, ενώ και η Γαλλία δηλώνει ανοιχτή σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Αρα έχει επιτευχθεί κάποια πρόοδος. Ομως ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε έχει εφεύρει έναν νέο «κανόνα» -ότι δηλαδή η ανακούφιση του χρέους απαγορεύεται εντός της ευρωζώνης- προκειμένου να δικαιολογήσει την αδιαλλαξία του. Ετσι, καλύτερα να μην κάνουμε όνειρα.
Στον βαθμό που η βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους έχει καταντήσει ένας κινούμενος στόχος -έχει γίνει ακόμα περισσότερο μη βιώσιμο εξαιτίας της ΕΚΤ-, οι έλεγχοι κεφαλαίων που επιβλήθηκαν και η επερχόμενη λιτότητα θα κάνουν τα πράγματα ακόμα χειρότερα. Ετσι, μια πιθανή αναδιάρθρωση του χρέους θα πρέπει να είναι μεγάλη και τολμηρή και αυτό φαντάζει αρκετά απίθανο.
• Οι διεθνείς «εταίροι» της Ελλάδας προσποιούνται μέχρι σήμερα ότι το πρόβλημα της χώρας είναι η ρευστότητα κι όχι η αδυναμία της να αποπληρώσει τα χρέη. Γιατί, κατά τη γνώμη σας, το κάνουν αυτό;
Η Ελλάδα έχει πρόβλημα ρευστότητας διότι η αφερεγγυότητά της εμποδίζει την πρόσβαση στις αγορές, κάτι που την εξαρτά απόλυτα από τους πιστωτές της στην ευρωζώνη, οι οποίοι μπορούν να κόβουν τη ρευστότητα, προκειμένου να εξαναγκάσουν τη χώρα να υποκύψει στις επιδιώξεις τους.
Οι πιστωτές –και ιδιαίτερα η Ανγκελα Μέρκελ– αρνούνται ότι η Ελλάδα είναι αφερέγγυα διότι δεν θέλουν να παραδεχτούν ότι έκαναν λάθος δανείζοντας λεφτά των Ευρωπαίων φορολογουμένων σε μια αφερέγγυα Ελλάδα το 2010 και, επίσης, ότι ψεύδονταν στους ψηφοφόρους τους, υποστηρίζοντας ότι θα πάρουν πίσω όλα τα λεφτά τους.
Ετσι, συνεχίζουν να προσποιούνται ότι η Ελλάδα είναι φερέγγυα, αναχρηματοδοτώντας τα χρέη της και μεταθέτοντας τη μέρα που θα γίνει ο λογαριασμός έως ότου οι ίδιοι βρεθούν άνετα στη σύνταξη, με τεράστιο κόστος για τον ελληνικό λαό.
• Πιστεύετε ότι το Grexit έχει αποφευχθεί οριστικά ή θα επιστρέψει και πάλι αργά ή γρήγορα;
Ακόμα και εάν εφαρμοστεί, το τρίτο πρόγραμμα είναι καταδικασμένο να αποτύχει, διότι τα χρέη της Ελλάδας είναι μη βιώσιμα και η αυξανόμενη λιτότητα θα χειροτερέψει τα πράγματα. Η επιστροφή της τρόικας με ενισχυμένες εξουσίες θα αποδειχτεί επίσης ανυπόφορη. Παρότι ορισμένες από τις προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις είναι επιθυμητές, όταν επιβάλλονται από το εξωτερικό, δεν πρόκειται να πετύχουν. Ετσι, η συζήτηση για το Grexit θα επιστρέψει.
• Ενα εθελοντικό Grexit και η επιστροφή στο εθνικό νόμισμα αποτελούν εναλλακτική στην παρούσα κατάσταση ή μια τέτοια επιλογή θα οδηγούσε στο χάος, όπως υποστηρίζει η κυρίαρχη αφήγηση;
Ενα Grexit θα ήταν χαοτικό βραχυπρόθεσμα, διότι οι συμβάσεις θα έπρεπε να επαναδιατυπωθούν, θα έπρεπε να τυπωθεί νέο νόμισμα κ.λπ. Βέβαια, για να είμαστε ειλικρινείς, ορισμένα από τα κόστη ενός Grexit έχουν ήδη εξοφληθεί, στον βαθμό που υπάρχουν τραπεζική αργία και έλεγχοι κεφαλαίων. Και με κατάλληλο σχεδιασμό –τον οποίο η κυβέρνηση πρέπει να αρχίσει άμεσα– αυτά τα κόστη μπορούν να μετριαστούν. Στο κάτω κάτω, η Ελλάδα έχει πρόσφατη την εμπειρία αλλαγής του νομίσματος, όταν άλλαξε τη δραχμή με το ευρώ το 2002.
• Και η συνέχεια;
Ακόμα και εάν τα βραχυπρόθεσμα κόστη είναι μεγάλα, η έξοδος από το ευρώ θα παρήγε σύντομα μια ισχυρή οικονομική ανάκαμψη –όπως έγινε στην Αργεντινή, όταν το 2001 «αποδολαριοποίησαν» την οικονομία τους. Ενα φτηνότερο νόμισμα θα ενίσχυε τον τουρισμό και τις υπόλοιπες εξαγωγές. Η κυβέρνηση θα μπορούσε να αθετήσει τα χρέη της προς τους πιστωτές της ευρωζώνης.
Και η Ελλάδα θα ανακτούσε τον έλεγχο της τύχης της, περιλαμβανομένης της δυνατότητας να υιοθετεί ευαίσθητες νομισματικές και φορολογικές πολιτικές. Αυτό [το σχέδιο] περιλαμβάνει μια κεντρική τράπεζα που δεν θα κόβει τη ρευστότητα στο τραπεζικό σύστημα και μια κυβέρνηση που θα ισοσκελίζει τα λογιστικά της, αντί να εμπλέκεται σε μαζική και αυτοκαταστροφική λιτότητα, προκειμένου να κάνει μεγαλύτερες πληρωμές προς τους ανίκανους και επιθετικούς ξένους πιστωτές.
Ο μεγάλος κίνδυνος, φυσικά, είναι η ελληνική κυβέρνηση να μη διαχειριστεί καλά την οικονομία. Εάν συμβεί αυτό, εναπόκειται στους Ελληνες πολίτες να ζητήσουν λογοδοσία στις επόμενες εκλογές. Αυτό είναι που αποκαλούμε δημοκρατία.
• Είναι δικαιολογημένη μια αυξανόμενη αίσθηση ότι οδεύουμε προς μια γερμανική Ευρώπη, λαμβανομένης υπόψη της στάσης της κ. Μέρκελ και του κ. Σόιμπλε τα τελευταία χρόνια;
Ναι. Το ευρώ έχει μετατραπεί από μια εθελοντική ένωση ίσων σε μια ιεραρχική σχέση ανάμεσα σε πιστώτριες και χρεώστριες χώρες, στην οποία οι πιστωτές χρησιμοποιούν τον έλεγχο που έχουν της ευρωζώνης και των θεσμών της Ε.Ε. (της ΕΚΤ και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής) για να επιβάλλουν τη θέλησή τους στους χρεώστες. Και η Γερμανία, ως η επικεφαλής των πιστωτών, κάθεται στη θέση του οδηγού.
Το Βερολίνο αποφάσισε να σπάσει τον κανόνα της μη διάσωσης, προκειμένου να διασώσει τους πιστωτές της Ελλάδας. Το Βερολίνο επέβαλε την πολιτική αντιμετώπισης της κρίσης σε όλη την ευρωζώνη: όχι αναδιάρθρωση του χρέους, ανοχή για τις τράπεζες, εκτεταμένη λιτότητα και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις επικεντρωμένες στο τσάκισμα των μισθών, προκειμένου να αποκατασταθεί η «ανταγωνιστικότητα».
Το Βερολίνο απαίτησε σφιχτότερους δημοσιονομικούς κανόνες και το Δημοσιονομικό Σύμφωνο, με στόχο να ελέγχει τους προϋπολογισμούς των άλλων κρατών. Στο μεταξύ, η Γερμανία αγνοεί τους κανόνες της ευρωζώνης ατιμώρητα και κυρίως αρνούμενη να μειώσει το τεράστιο πλεόνασμά της, το οποίο αποτελεί τον πιο επικίνδυνο αποσταθεροποιητικό παράγοντα της ευρωζώνης.
Η ζώνη του ευρώ δεν είναι ένα σύστημα βασισμένο σε κανόνες. Είναι ένα σύστημα στο οποίο η Γερμανία και η ΕΚΤ δίνουν τον τόνο.
• Πριν από μερικές μέρες αλλάξατε την περιγραφή της ευρωζώνης από «μια ένδοξη φυλακή των χρεωστριών χωρών» σε «μια τερατώδη, αντιδημοκρατική ομάδα εκβιαστών-πιστωτών». Ποια ήταν η αφορμή;
Περιέγραψα την ευρωζώνη με τον πρώτο όρο, διότι ενώ υπήρχε η έμπνευση η νομισματική ένωση να είναι ένα ένδοξο πολιτικό σχέδιο που θα έφερνε τους Ευρωπαίους πιο κοντά, η άρνηση των πιστωτών να διαγράψουν το ελληνικό χρέος και ο έλεγχος που ασκούν στην ΕΚΤ, στην πραγματικότητα, παγίδευσαν την Ελλάδα σ’ ένα καθεστώς καταθλιπτικής εξάρτησης. Τώρα ο βάρβαρος εξευτελισμός της Ελλάδας από τη Γερμανία και η απειλή να την αποβάλει από το ευρώ αποδεικνύουν πως ό,τι είχε απομείνει από εκείνη την πολιτική έμπνευση έχει χαθεί: το Βερολίνο ανοιχτά πια ελέγχει την κατάσταση και η ιδιότητα του μέλους [της ευρωζώνης] είναι τώρα υπό την προϋπόθεση της προσχώρησης στις δικές του ιδεολογικές επιλογές και τα συμφέροντα ως πιστωτή.

Ποιος είναι

Γεννημένος το 1973 στο Λονδίνο από Γάλλο πατέρα και Εσθονή μητέρα, ο Λεγκρέν ασχολείται με θέματα όπως η παγκοσμιοποίηση, το ευρώ και η μετανάστευση και διδάσκει στο Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο του London School of Economics. Από το 2011 έως το 2014 ήταν επικεφαλής σύμβουλος του τότε προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο σε ζητήματα οικονομικής στρατηγικής. Αρθρογραφεί στους Financial Times, στη Wall Street Journal Europe, στους Times, στην Guardian και στην Independent.

olympia.gr