Εθνική Αμυντική Βιομηχανική Στρατηγική με γνώμονα το Εθνικό συμφέρον...

Μπάμπης Παπασπύρος*
Μεγάλη συζήτηση έχει γίνει τα τελευταία χρόνια σχετικά, με τις πρόθεσεις των προηγούμενων κυβερνήσεων να προχωρήσουν στην εκκαθάριση των αμυντικών βιομηχανιών της χώρας μας (ΕΑΣ, ΕΛΒΟ, ΕΑΒ κλπ), με στόχο δήθεν την περικοπή δαπανών στον ευρύτερο τομέα της άμυνας.
Αυτό που έπρεπε να πουν ξεκάθαρα οι προηγούμενες κυβερνήσεις στον ελληνικό λαό ήταν η σαφής τους πρόθεση. Δηλαδή αν....
είχαν πράγματι πρόθεση να στηρίξουν το έργο των Ενόπλων Δυνάμεων. Αυτός ο στόχος σε καμιά περίπτωση δεν υπηρετείται κλείνοντας ταυτόχρονα εγχώριες βιομηχανίες, μιας και θα έπρεπε εκ των πραγμάτων να ανατεθούν έργα προμηθειών και υπηρεσιών σε φορείς ιδιωτικούς, όπου σε αρκετές περιπτώσεις, λόγω απαξίωσης των ανωτέρω βιομηχανιών, αυτό συνεπάγεται υποχρεωτικά την ανάληψη πολλών τέτοιων έργων από εταιρείες του εξωτερικού. Κάτι τέτοιο θα οδηγήσει σε εκροή χρημάτων του Έλληνα φορολογούμενου στο εξωτερικό. Από την άλλη, αν οι προηγούμενες κυβερνήσεις δεν ήθελαν να στηρίξουν το έργο των Ενόπλων Δυνάμεων, θα έπρεπε να το είχαν πει ξεκάθαρα στον ελληνικό λαό, ότι δηλαδή θέλουν να μειώσουν το αξιόμαχό τους, γι’ αυτό και προέβαιναν σε αυτά τα μέτρα. 
Αξίζει να τονισθεί ότι για τις Αμυντικές Βιομηχανίες της χώρας, ενώ το πολιτικό σύστημα της χώρας γνώριζε ποια θα ήταν η πορεία της στο μέλλον και μάλιστα από το 2007, όχι μόνο δεν έδρασε βάση του Εθνικού συμφέροντος , έκανε ότι μπορούσε για να υποδαυλίσει, να απαξιώσει και να αχρηστεύσει το εθνικό αυτό κεφάλαιο.

Εδώ αξίζει να δούμε το νομικό πλαίσιο γύρω από το θέμα της αμυντικής βιομηχανίας.

ΕΕ και Αμυντική βιομηχανία

ΣΥΝΘΗΚΗ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

Άρθρο 346 (πρώην άρθρο 296 της ΣΕΚ)
1. Οι διατάξεις των Συνθηκών δεν αντιτίθενται προς τους ακόλουθους κανόνες:
α) κανένα κράτος μέλος δεν υποχρεούται να παρέχει πληροφορίες, τη διάδοση των οποίων θεωρεί αντίθετη προς ουσιώδη συμφέροντα ασφαλείας του,
β) κάθε κράτος μέλος δύναται να λαμβάνει τα μέτρα που θεωρεί αναγκαία για την προστασία ουσιωδών συμφερόντων της ασφαλείας του, που αφορούν την παραγωγή ή εμπορία όπλων, πυρομαχικών και πολεμικού υλικού· τα μέτρα αυτά δεν πρέπει να αλλοιώνουν τους όρους του ανταγωνισμού εντός της εσωτερικής αγοράς σχετικά με τα προϊόντα που δεν προορίζονται για στρατιωτικούς ειδικά σκοπούς.

Πολιτική της ΕΕ για την αμυντική βιομηχανία

1.Προς μια αγορά αμυντικού εξοπλισμού
Ένας από τους κύριους στόχους της πολιτικής για την αμυντική βιομηχανία της ΕΕ είναι η δημιουργία μιας ανταγωνιστικής Ευρωπαϊκής Βιομηχανικής και Τεχνολογικής Βάσης στον Τομέα της Άμυνας (ΕΒΤΒΑ). Η βάση αυτή θα ενισχυθεί με την εδραίωση μιας ολοκληρωμένης ευρωπαϊκής αγοράς αμυντικού εξοπλισμού. Τον Ιούλιο του 2006, εγκαινιάστηκε το διακυβερνητικό καθεστώς για την «Προαγωγή της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής αγοράς αμυντικού εξοπλισμού». Αυτό το προαιρετικό διακυβερνητικό καθεστώς λειτουργεί βάσει κώδικα δεοντολογίας για συμβάσεις προμηθειών στον τομέα της άμυνας, που υποστηρίζεται από ένα σύστημα υποβολής δηλώσεων και παρακολούθησης, ούτως ώστε να εξασφαλιστεί η αμοιβαία διαφάνεια και η υποχρέωση λογοδοσίας μεταξύ των κρατών μελών. Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο είναι ο κώδικας βέλτιστης πρακτικής στην αλυσίδα εφοδιασμού (Μάιος 2005). Η τυποποίηση του αμυντικού εξοπλισμού είναι σημαντική για την ολοκλήρωση των εθνικών αγορών. Έχουν αναληφθεί ενέργειες μέσω της έκδοσης εκ μέρους της Επιτροπής ενός ευρωπαϊκού εγχειριδίου για τις προμήθειες του τομέα της άμυνας το οποίο παρουσιάζει παραπομπές σε επικαιροποιημένα πρότυπα και δείχνει στους αγοραστές του δημόσιου τομέα τον καλύτερο τρόπο να τα προσδιορίζει στις συμβάσεις στον τομέα της άμυνας. Μελλοντικά, το εγχειρίδιο αυτό θα το διαχειρίζεται ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Άμυνας (ΕΟΑ). Ο ΕΟΑ έχει καταρτίσει ένα ευρωπαϊκό σύστημα πληροφοριών για θέματα αμυντικών προτύπων (EDSIS), το οποίο αποτελεί μια πύλη για την ευρέος φάσματος τυποποίηση του ευρωπαϊκού αμυντικού υλικού με στόχο τη γνωστοποίηση των προτύπων των υλικών που πρόκειται να διαμορφωθούν ή να τροποποιηθούν σε σημαντικό βαθμό. Θα εκπονηθεί από την Επιτροπή και τον ΕΟΑ ένας χάρτης πορείας για την ανάπτυξη αμυντικών βιομηχανικών προτύπων καθώς και επιλογών για τη μείωση του κόστους της στρατιωτικής πιστοποίησης, μεταξύ άλλων και με την προώθηση της αμοιβαίας αναγνώρισης μεταξύ των κρατών μελών.
Η Επιτροπή ενέκρινε, στις 24 Ιουλίου 2013 ανακοίνωση που περιέχει ένα σχέδιο δράσης για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας και της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας. Οι πρωτοβουλίες καλύπτουν τους ακόλουθους τομείς: Εσωτερική Αγορά, Βιομηχανική Πολιτική, Έρευνα και Καινοτομία, Ικανότητες, Διάστημα, Ενέργεια και Διεθνές Εμπόριο. Όσον αφορά τις αμυντικές προμήθειες, η ανακοίνωση αναγγέλλει τη δημιουργία ενός μηχανισμού παρακολούθησης της αγοράς. Στις 19 Δεκεμβρίου 2013, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συζήτησε την ανακοίνωση αυτή και ενέκρινε συμπεράσματα σχετικά με την ΚΠΑΑ εντοπίζοντας ορισμένες δράσεις προτεραιότητας.
2.Συμβάσεις στον τομέα της άμυνας και μεταφορές αμυντικών προϊόντων εντός της ΕΕ
Τον Σεπτέμβριο του 2004, η Επιτροπή παρουσίασε ένα Πράσινο Βιβλίο για τις δημόσιες συμβάσεις στον τομέα της άμυνας (CΟM/2004/0608), που είχε ως στόχο να συμβάλει «στη σταδιακή δημιουργία μιας ευρωπαϊκής αγοράς αμυντικού εξοπλισμού» (Eurοpean Defence Equipment Market — ΕDΕM) μεταξύ των κρατών μελών, σε πιο διαφανή και ανοικτή βάση. Το Πράσινο Βιβλίο αποτελεί μέρος της στρατηγικής «Για να χαραχθεί μια πολιτική της ΕΕ στον τομέα του αμυντικού εξοπλισμού», η οποία εγκρίθηκε από την Επιτροπή στις αρχές του 2003. Ο στόχος είναι η επίτευξη αποδοτικότερης χρήσης των πόρων στον τομέα της άμυνας και η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της βιομηχανίας στην Ευρώπη, καθώς και η επίτευξη βελτιώσεων στον στρατιωτικό εξοπλισμό στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής πολιτικής ασφάλειας και άμυνας. Tο Πράσινο Βιβλίο θέτει προς συζήτηση τη θέση ότι η υφιστάμενη απόκλιση σύμφωνα με το πρώην άρθρο 296 της συνθήκης της ΕΚ (τώρα: άρθρο 346 ΣΛΕΕ) θα μπορούσε να αποσαφηνιστεί από μια ερμηνευτική ανακοίνωση από πλευράς της Επιτροπής, η οποία θα μπορούσε να ορίζει με μεγαλύτερη ακρίβεια το χαρακτήρα των συμβάσεων που καλύπτονται από την εξαίρεση σύμφωνα με το συγκεκριμένο άρθρο· προτείνει επίσης την κατάρτιση μιας οδηγίας για τον συντονισμό των διαδικασιών ανάθεσης των συμβάσεων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των κανόνων εξαίρεσης που ορίζονται στο άρθρο 346.
Οι συμβάσεις στον τομέα του στρατιωτικού εξοπλισμού και της ασφάλειας χαρακτηρίζονται από τον πολύπλοκο και απόρρητο χαρακτήρα τους. Για τον λόγο αυτόν, οι συνήθεις διατάξεις για τις δημόσιες συμβάσεις (οδηγία 2004/18/ΕΚ) δεν αρμόζουν στη συγκεκριμένη περίπτωση. Η οδηγία 2009/81/ΕΚ θέσπισε δίκαιους και διαφανείς κανόνες για τις συμβάσεις στον τομέα της άμυνας, γεγονός που θα πρέπει να διευκολύνει τις εταιρείες αμυντικού εξοπλισμού να έχουν πρόσβαση στις αγορές αμυντικού εξοπλισμού άλλων κρατών μελών. Προβλέπει μια διαδικασία διαπραγμάτευσης με προηγούμενη δημοσίευση ως τυποποιημένη διαδικασία, δίνοντας περιθώρια για μεγαλύτερη ευελιξία, ειδικούς κανόνες για την ασφάλεια απόρρητων πληροφοριών, ρήτρες για την ασφάλεια της προμήθειας και ειδικούς κανόνες για τις υπεργολαβίες. Εντούτοις, όπως και η οδηγία 2004/18/ΕΚ, η οδηγία 2009/81/ΕΚ θα εφαρμόζεται μόνο στο πλαίσιο του άρθρου 346 της ΣΛΕΕ. Τα κράτη μέλη μπορούν να εξαιρούν τις συμβάσεις στον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας, εάν αυτό είναι απαραίτητο για την προστασία ουσιαστικών συμφερόντων τους σχετικών με την ασφάλεια.
Η οδηγία 2009/43/ΕΚ για ενδοκοινοτικές μεταφορές προϊόντων συνδεόμενων με τον τομέα της άμυνας απλοποιεί και εναρμονίζει τις προϋποθέσεις και τις διαδικασίες για μεταφορές τέτοιων προϊόντων σε ολόκληρη την ΕΕ. Δημιουργεί ένα ομοιόμορφο και διαφανές σύστημα τριών τύπων αδειών: γενικές, συνολικές και ατομικές. Ένα άλλο ζωτικής σημασίας στοιχείο της οδηγίας είναι η πιστοποίηση των εταιρειών. Οι εταιρείες που θεωρούνται αξιόπιστες θα έχουν το δικαίωμα να αναλαμβάνουν μεταφορές με γενικές άδειες. Οι ατομικές άδειες θα πρέπει να αποτελούν η εξαίρεση και να περιορίζονται σε απόλυτα δικαιολογημένες περιπτώσεις.
3.Ένας ευρωπαϊκός οργανισμός αμυντικού εξοπλισμού
Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Άμυνας (ΕΟΑ) ιδρύθηκε στις 12 Ιουλίου 2004. Τα βασικά του καθήκοντα ήταν: να αναπτύξει αμυντικές ικανότητες· να προαγάγει και να ενισχύσει την ευρωπαϊκή συνεργασία στον τομέα των εξοπλισμών να ενισχύσει την ευρωπαϊκή βιομηχανική και τεχνολογική βάση στον τομέα της άμυνας (ΕΒΤΒΑ), να δημιουργήσει μια διεθνώς ανταγωνιστική ευρωπαϊκή αγορά στον τομέα του αμυντικού εξοπλισμού (ΕΑΑΕ)· και να ενισχύσει την αποτελεσματικότητα της ευρωπαϊκής έρευνας και τεχνολογίας (Ε&Τ) στον τομέα της άμυνας.
4.Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Έρευνας στον Τομέα της Ασφάλειας
Παράλληλα, η Επιτροπή, δίνοντας συνέχεια στο έργο που επιτελέστηκε τη δεκαετία του 1990 και βάσει του πράσινου βιβλίου για τις δημόσιες συμβάσεις στον τομέα της άμυνας, άρχισε να επιταχύνει τις εργασίες της για την έρευνα στον τομέα της ασφάλειας. Αρχής γενομένης με τη δημοσίευση της ανακοίνωσης με τίτλο «Για να χαραχθεί μια πολιτική της ΕΕ στον τομέα του αμυντικού εξοπλισμού» (2004/213/ΕΚ), στις 11 Μαρτίου 2003, η Επιτροπή σημείωσε πρόοδο όσον αφορά τη θέσπιση ενός προγράμματος έρευνας για την ασφάλεια και την άμυνα στο πλαίσιο μιας νέας προπαρασκευαστικής δράσης. Το νέο πρόγραμμα της ΕΕ για την έρευνα και την καινοτομία «Horizon 2020» (2014-2020) εντάσσεται στην προσπάθεια για δημιουργία νέας ανάπτυξης και θέσεων εργασίας στην Ευρώπη. Μια από τις προκλήσεις συνίσταται στην ενίσχυση της έρευνας για την προστασία της ελευθερίας και της ασφαλείας της Ευρώπης και των πολιτών της. Στόχος είναι να έλθουν σε επαφή όλοι οι εμπλεκόμενοι στον αμυντικό τομέα και συγκεκριμένα η βιομηχανία, περιλαμβανομένων των ΜΜΕ, οι ερευνητικοί οργανισμοί και τα πανεπιστήμια, καθώς και οι δημόσιες αρχές, οι μη κυβερνητικές οργανώσεις και οι δημόσιοι και ιδιωτικοί οργανισμοί που δραστηριοποιούνται στον τομέα της άμυνας. Η ενεργή συμμετοχή των τελικών χρηστών είναι υψίστης σημασίας. Ο προϋπολογισμός που διατίθεται στις προστατευμένες Κοινωνίες για την περίοδο 2014-2020 ανέρχεται σε 1700 εκατ. που αντιστοιχεί στο 2,2% των πόρων του Horizon 2020.

Εθνική Αμυντική Βιομηχανική Στρατηγική

Στον Νόμο 3978/2011 «Δημόσιες Συμβάσεις Έργων, Υπηρεσιών και Προμηθειών στους τομείς της Άμυνας και της Ασφάλειας − Εναρμόνιση με την Οδηγία 2009/81/ΕΚ − Ρύθμιση θεμάτων του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας» αναφέρεται στο Άρθρο 3 (Εθνική Αμυντική Βιομηχανική Στρατηγική) ότι:
«1. Για την προστασία των ουσιωδών συμφερόντων ασφάλειας της χώρας και ιδίως για την ασφάλεια εφοδιασμού και την επιχειρησιακή αυτονομία των ΕΔ, καθώς και για την κάλυψη αναγκών που υπάρχουν σε περιόδους κρίσης, επιστράτευσης ή πολέμου, το ΥΕΘΑ λαμβάνει όλα τα αναγκαία μέτρα για την εγκαθίδρυση και διατήρηση μίας εγχώριας τεχνολογικής - βιομηχανικής βάσης, συμπεριλαμβανομένων μέτρων που αφορούν σε έρευνα και ανάπτυξη, σε συγκεκριμένους, στρατηγικούς τομείς άμυνας και ασφάλειας. Η βάση αυτή διασφαλίζει την ταχεία και απρόσκοπτη λειτουργία της αλυσίδας εφοδιασμού των ΕΔ σε υλικά, αναλώσιμα, εξαρτήματα, υπηρεσίες άμεσης συντήρησης και τεχνικής υποστήριξης και την εκτέλεση των αναγκαίων έργων σε όλες τις περιπτώσεις, εγκαίρως και υπό κάθε περίσταση.

2. Οι γενικές αρχές και κατευθύνσεις, καθώς και τα κατάλληλα μέτρα για την επίτευξη των στόχων της παραγράφου 1, καθορίζονται και εξειδικεύονται στο πλαίσιο της Πολιτικής Εθνικής Άμυνας και της Εθνικής Στρατιωτικής Στρατηγικής, από την Εθνική Αμυντική Βιομηχανική Στρατηγική, η οποία εγκρίνεται από το ΚΥΣΕΑ, μετά από εισήγηση του Υπουργού Εθνικής Άμυνας και γνώμη της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής του άρθρου 2.»
Η φράση: «…το ΥΕΘΑ λαμβάνει όλα τα αναγκαία μέτρα για την εγκαθίδρυση και διατήρηση μίας εγχώριας τεχνολογικής - βιομηχανικής βάσης…» αποδεικνύει ότι οποιοδήποτε μέτρο της κυβέρνησης για απαξίωση (και όχι διατήρηση) της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας, είναι ξεκάθαρα παράνομο. Εδώ εννοείται πως συμπεριλαμβάνονται και οι αμυντικές βιομηχανίες καθαρά ιδιωτικού χαρακτήρα, οι οποίες έχουν πληγεί από τα μέτρα λιτότητας που έχουν λάβει οι τελευταίες κυβερνήσεις.
Παράλληλα, αξιόλογο είναι το γεγονός ότι, καθόσον ο συγκεκριμένος νόμος αποτελεί ταυτόχρονα εναρμόνιση του νομικού πλαισίου της χώρας μας με ευρωπαϊκή οδηγία, επιβεβαιώνεται για ακόμη μία φορά , ότι δηλαδή οι δανειστές είναι αυτοί που επιβάλουν την καταπάτηση των Ευρωπαϊκών Συνθηκών.
Πρέπει λοιπόν στη χώρα μας η κοινή γνώμη, ο ελληνικός λαός γενικότερα, να στηρίξει εκείνες τις φωνές που θα απαιτήσουν αδιαπραγμάτευτα από τους Ευρωπαίους, αν αυτοί θέλουν να λέγονται εταίροι μας, να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους, ώστε η χώρα να συνεχίσει να παράγει από μόνη της, να είναι αυτάρκης σε όσο περισσότερους τομείς μπορεί να το πετύχει αυτό και να εγκαταλείψουν αυτήν την επιβολή της απαξίωσης της εγχώριας παραγωγής, που πέρα από τη μείωση της οικονομικής της ανεξαρτησίας οδηγεί και σε περαιτέρω μείωση του ΑΕΠ (και επομένως αύξηση του ποσοστού του χρέους ως προς αυτό).
Κύριο μέλημα μας είναι η αναβάθμιση και εξυγίανση της Αμυντικής Βιομηχανίας. 
Σε αυτή την κατεύθυνση, θα γίνει αναδιοργάνωση και εκσυγχρονισμός της και θα εκπονηθούν στρατηγικοί στόχοι 20ετιας, με:

• Στρατηγικές Συνεργασίες με Εξωστρεφή προσανατολισμό στην παγκόσμια αγορά
• Αναδιάρθρωση
• Ανάκτηση κρισίμωνειδικοτήτων, πλήρης αξιοποίηση και επανεκπαίδευση Προσωπικού
  
• Εκπόνηση Έπιχειρησιακού Στρατηγικού σχεδίου με βάθος τουλάχιστον εικοσαετίας
  
• Ανάπτυξη Τεχνολογιών αιχμής και Καινοτομική δραστηριότητα
  
• Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας
  
• Επέκταση σε παρεμφερείς αγορές
• Αναβάθμιση των παραγωγικών δυνατοτήτων και υποδομών
• Βελτίωση των οικονομικών αποτελεσμάτων, με εξορθολογισμό των δαπανών.
• Στήριξη Οικονομικών Ροών

Μπάμπης Παπασπύρος*
Ταξίαρχος εα Πολεμικής Αεροπορίας
Μέλος Εθνικού Συμβουλίου ΑΝΕΛ
πρώην αναπληρωτής κοινοβουλευτικού ελέγχου τομέα Άμυνας