Εφιάλτης στο Δρόμο με τα ΑΤΜ: η γκρανγκινιολική ρητορική των κομμάτων εξουσίας και η (πρόσκαιρη) υποχώρηση του Μεσαιοχωριτισμού

Θα θυμάστε πως μετά το 1997 η ΝΔ του Κώστα Καραμανλή υιοθέτησε τη ρητορική του «Μεσαίου Χώρου», μια πολιτική στρατηγική ηγεμονίας στον παραδοσιακό χώρο του Κέντρου. Ανάλογη στρατηγική επιλογή είχε υιοθετήσει και ο Κώστας Σημίτης, που λίγο νωρίτερα είχε διεμβολίσει μερικώς την «κεντροδεξιά δεξαμενή» των μετριοπαθών ψηφοφόρων.

Η αναφορά του Κ. Καραμανλή στόχευε εκλογικά στον ενδιάμεσο χώρο των δύο μεγάλων κομμάτων, ο οποίος μετακινούμενος ένθεν κακείθεν αποτελεί την κρίσιμη μάζα για την εκλογική επιτυχία. Με αυτόν τον τρόπο ο “μεσαιοχωριτισμός” αποτέλεσε το “εν τούτω νίκα” στα λάβαρα της νεοκαραμανλικής ΝΔ.

Μια αντίστοιχη τακτική προσπάθησε να υπηρετήσει με τον σχηματισμό της η κυβερνητική θητεία του Αντώνη Σαμαρά. Η επιλογή να συγκυβερνήσουν τρία κόμματα του αυτοαποκαλούμενου ευρωπαϊκού τόξου (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΔΗΜΑΡ) υπηρετούσε καταρχήν την πολιτική καθυπόταξη του μεσαίου χώρου. Μετά, όμως, την αποχώρηση της ΔΗΜΑΡ και τη στροφή του μεγαλύτερου μέρους της «εκλογικής πελατείας» του ΠΑΣΟΚ προς τον ΣΥΡΙΖΑ η κυβέρνηση άλλαξε βαθμιαία πολιτικό στίγμα.

Η επιλογή των ρήξεων με ότι (φέρεται να) εκφράζει κοινωνικά ο ΣΥΡΙΖΑ άρχισε να μετατρέπεται σε μια ακατάσχετη κινδυνολογία, ενώ την επικοινωνιακή πρωτοκαθεδρία στο κυβερνητικό στρατόπεδο ανέλαβαν στελέχη που δεν εξέφραζαν ιδεολογικά το μεσαίο χώρο. Ειδικά οι τελευταίες αναφορές που παραπέμπουν σε εμφυλιοπολεμική ρητορική πιθανότατα ενοχλούν τους μετριοπαθείς ψηφοφόρους του Κέντρου. Αντί να αναδείξει το κυβερνητικό έργο και τις αξίες του φιλελεύθερου και συντηρητικού χώρου το επικοινωνιακό επιτελείο της συμπολίτευσης ξέθαψε το best seller της προμεταπολιτευτικής Δεξιάς («Φωτιά και το Τσεκούρι»). Παράλληλα άσκησε μια ιδιότυπη αντιπολίτευση προς την -δημοσκοπικά- επερχόμενη διακυβέρνηση με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ, την οποία και επιχείρησε να εμφανίσει ως την «κόκκινη λαίλαπα» που θα συντρίψει τα ιερά και τα όσια της πατρίδας. Ωστόσο, στην πολιτική οι δύο αρνήσεις δεν συνιστούν μία κατάφαση, έτσι και η αντιπολίτευση προς την αντιπολίτευση δεν συνιστά πολιτική θέση.

Ανάλογη στρατηγική υιοθέτησε εν μέρει και το κόμμα της μείζονος αντιπολίτευσης. Η σποραδική -πλην όμως επικοινωνιακά ισχυρή- εκτόξευση πολιτικών ρουκετών περί δέσμευσης των καταθέσεων, επιστροφής στη δραχμή, στάσης πληρωμών και άλλα τινά διογκώνει τις ανησυχίες των ψηφοφόρων του μεσαίου χώρου, που συνήθως υιοθετούν παραδοσιακές αξίες της σταθερότητάς, της ασφάλειας και της ομαλότητας στη χώρα.

Τα μεγάλα κόμματα που διεκδικούν την επόμενη κυβερνητική θητεία φαίνεται πως κάτι ξεχνούν. Κανείς δεν μπορεί να κυβερνήσει χωρίς το Κέντρο. Οι ψηφοφόροι του Μεσαίου Χώρου δεν θέλγονται από εφιάλτες με ανενεργά ΑΤΜ και ξεχασμένα κονσερβοκούτια. Ανεξαρτήτως αποτελέσματος οι εκλογές της 25^ης Ιανουαρίου 2015 θα τερματίσουν και την γκρανγκινιολική ρητορική. Μολονότι προεκλογικά θα έχει απευθυνθεί στο θυμικό των ψηφοφόρων, η επόμενή κυβέρνηση θα επιχειρήσει να θέλξει το μεσαίο χώρο με τη γλώσσα του ορθολογισμού. Άλλωστε, όπως έλεγε και ένα παλιό σύνθημα των αναρχικών, για να καταλάβεις την εξουσία θα πρέπει να χρησιμοποιήσεις είτε τις κόκκινες, είτε τις μαύρες σημαίες. Θα πρέπει όμως να τις κάψεις μετά. 

Θεόδωρος Κουτρούκης

Πανεπιστημιακός