Ας μιλήσουμε ανοιχτά για την «ιντερνετομανία»

Γράφει ο Καθηγητής Γιώργος Πιπερόπουλος

Με αφορμή την μεγάλη της θρησκείας και των επιστημών γιορτή των τριών Ιεραρχών, «φωστήρων» της Θεολογίας και των Γραμμάτων, καλώ την προσοχή σας στο θέμα της υψηλής τεχνολογίας και της ψηφιακής πληροφορικής που συχνά μεταλλάσσεται σε παρά-πληροφόρηση.

Δεν προτίθεμαι σήμερα να δαιμονοποιήσω την υψηλή τεχνολογία ούτε και να «τρομάξω» τους αναγνώστες γονείς αλλά μάλλον να

ενεργοποιήσω την προσοχή τους στους κινδύνους, ουδέν καλόν αμιγές κακού, των κομπιούτερ και μαζί τους DVD και CD τα οποία σε έγχρωμες οθόνες εντυπωσιακών και ταχυτάτων απεικονίσεων της ψηφιακής τεχνολογίας και αναμεταδόσεως μηνυμάτων θέλγουν και βοηθούν τους ειδικούς αλλά, αλλοίμονο, μπορεί και να εμπλέξουν σε “περιπέτειες” συνανθρώπους μας και των δύο φύλων και ιδιαίτερα παιδιά που διανύουν την εφηβική ηλικία.

Πρόσφατα κρούσματα παιδιών που έχουν εμπλακεί σε περιπέτειες πέφτοντας θύματα προσέγγισης από μεγάλα στην ηλικία «ανώριμα άτομα» με αντικοινωνική συμπεριφορά και σεξουαλική παθογένεια, περιήγηση των παιδιών μας σε χώρους πορνογραφικού υλικού και έκθεση σε κινδύνους παιδεραστίας ακόμη και απόπειρες αυτοκτονίας που πολλές απέτρεψε την τελευταία στιγμή η παρέμβαση των ανδρών δίωξης ηλεκτρονικού εγκλήματος της ΕΛΑΣ αποτελούν καθημερινό δημοσιογραφικό υλικό στα ελληνικά ΜΜΕ.

Μέσα στο «πνεύμα της εποχής» της πληροφορικής (στο Ζeitgeist) εντάσσεται και το γνωστό και διαδεδομένο και στην Ελλάδα INTERNET, το διαδίκτυο, στο οποίο μπορούμε, με κάποιο κόστος, να έχουμε πρόσβαση όχι μόνο από το γραφείο μας στο Πανεπιστήμιο, την επιχείρηση ή τον οργανισμό αλλά και από το σπίτι μας τόσο εμείς όσο και τα παιδιά μας.

Μια αχλή μυστηρίου, όμως, φαίνεται να περιβάλλει το ΙΝΤΕRΝΕΤ, όπως και άλλα στοιχεία της ψηφιακής τεχνολογίας και της εποχής των ηλεκτρονικών υπολογιστών που, εάν μη τι άλλο, του δίνει και κάποιες μαγικές διαστάσεις ενώ, εάν το δει κανείς από μια απλουστευμένη όχι όμως και χυδαία οπτική γωνιά αξιολόγησης, ουσιαστικά, πρόκειται για μια ιλιγγιώδους μεγέθους βιβλιοθήκη-εγκυκλοπαίδεια σύγχρονης ψηφιακής μορφής τεχνολογίας.

Όπως συμβαίνει και με κάθε άλλη μορφή εξέλιξης και υπέρβασης των συνόρων της ανθρώπινης γνώσης Τεχνογνωσία και Τεχνολογία εξελίσσονται και προχωρούν πολύ πιο γρήγορα από την αναγκαία παράλληλη εξέλιξη των πλαισίων ηθικής και δεοντολογίας και θέσπισης κάποιων, έστω άγραφων, κανόνων συμπεριφοράς απέναντι στον πλούτο πληροφοριών και τη χρήση τους.

Με άλλα λόγια η πρόσβαση και η χρήση των πληροφοριών και των εικόνων που κατά δισεκατομμύρια σελίδων παρέχονται στον χρήστη του INTERNET εξασφαλίζεται εφόσον ο χρήστης “υπογράψει” πληκτρολογώντας τον δικό του κομπιούτερ ότι είναι «άνω των 18 ετών» ή μέσα στα όρια που υπαγορεύει η κείμενη νομοθεσία της χώρας του πλανήτη μας στην οποία ζει και από την οποία προσπαθεί να αποκτήσει πρόσβαση στο διαδίκτυο!..

Όπως αποδεικνύεται στην καθημερινή πρακτική της εποχής των σούπερ- ταχυτήτων των ηλεκτρονικών μας υπολογιστών εικόνες και πληροφορίες που ΔΕΝ θα ήταν βατές σε ανήλικα πρόσωπα γίνονται βατές με την πληκτρολόγηση του κομπιούτερ μας. Και εάν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς πρέπει να παραδεχθούμε ότι τα σημερινά παιδιά έχουν και μεγαλύτερη οικειότητα και καλύτερες γνώσεις χειρισμού Η/Υ από πολλά άτομα που θεωρούνται νομικά “ώριμα” έχοντας διαβεί το 18ο έτος της ηλικίας τους...

Υπάρχουν, όμως, πέραν των ηθικών προβλημάτων που εγείρονται και κάποιοι άλλου είδους “κίνδυνοι” από τη χρήση του διαδικτύου και για τα ώριμα από νομικής απόψεως άτομα;

Η απάντηση είναι, κατηγορηματικά, ΝΑΙ !...

Οι προσπάθειες των επιστημόνων συμπεριφοράς επικεντρώνονται ΚΑΙ στο χώρο της επίδρασης που μπορεί να έχει η πολύωρη και μακρόχρονη κατάχρηση του διαδικτύου στον ψυχοσυναισθηματικό κόσμο και την κοινωνική συμπεριφορά του χρήστη.

Ερευνητικές προσπάθειες τεκμηριώνουν σποραδικά κρούσματα ψυχωτικής συμπεριφοράς που συνδέεται με υπερβολική χρήση των κομπιούτερ σε άτομα με ανώριμες προσωπικότητες.

Ώριμα στην ηλικία άτομα, κυρίως όμως τα παιδιά μας, είναι περισσότερο επιρρεπή να αναπτύξουν την σύγχρονη μορφή εξάρτησης που θα μπορούσαμε να την αποκαλέσουμε «Ιντερνετομανία».

Χωρίς να οδηγηθούμε σε υστερικές αντιδράσεις μπορούμε να δεχτούμε ότι υπάρχει κάποια συγκεκριμένη συμπτωματολογία που προδίδει προβλήματα στη γένεση ή την εξέλιξή τους;

Η απάντηση είναι ότι κάποια άτομα μπορεί να θεωρηθούν εξαρτημένα από το διαδίκτυο ή «ιντερνετομανείς» εφόσον η συμπεριφορά τους περιλαμβάνει τουλάχιστον 4 από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά :

1) Το ιντερνέτ βρίσκεται διαρκώς στη σκέψη τους,

2) Αναλώνουν αυξανόμενα χρονικά διαστήματα για να ικανοποιήσουν την

επιθυμία του για χρήση του ιντερνετ

3) Παρουσιάζουν αδυναμία ελέγχου της επιθυμίας για χρήση του ιντερνετ

4) Αισθάνονται νευρικότητα και ευερεθιστικότητα όταν προσπαθούν να

περιορίσουν ή να κόψουν εντελώς τη χρήση του διαδικτύου

5)Χρησιμοποιούν το ιντερνέτ ως “μέθοδο φυγής” από προβλήματα που τα

απασχολούν ή για να ξεπεράσουν μια άσχημη ψυχική διάθεση

6) Αναγκάζονται να πουν ψέματα σε συγγενείς και φίλους για το χρόνο

και τα χρήματα που ξοδεύουν στη χρήση του ιντερνετ

7) Θέτουν σε κίνδυνο μια προσωπική σχέση ή την καριέρα τους καθώς

«κολλάνε» στον κόσμο του διαδικτύου

8) Εξακολουθούν να παίζουν στο ιντερνέτ μολονότι έχουν ήδη ξεπεράσει

τον προϋπολογισμό στα έξοδα των τηλεφωνικών συνδέσεων

9) Αισθάνονται συμπτώματα «στερητικού συνδρόμου» όταν δεν μπορούν

να έχουν πρόσβαση στο δίκτυο

10) Ασχολούνται με το δίκτυο περισσότερο χρόνο από αυτόν που αρχικά

προγραμματίζουν

Οι «ιντερνετομανείς» μοιάζουν στις δομές προσωπικότητας, στον χαρακτήρα και το συναισθηματικό τους φάσμα με παθολογικούς παίκτες, αυτούς που όλοι αποκαλούμε τζογαδόρους όλων των μορφών, ακριβώς επειδή τους διακρίνει η γνωστή αποτυχία ελέγχου της συμπεριφοράς τους χωρίς να βρίσκονται υπό την επίδραση ψυχοτρόπων ουσιών. Για το λόγο αυτό και οι θεραπευτική αντιμετώπισή τους έχει εμφανή υποδομή ψυχοκοινωνικής δυναμικής

Τι κρίμα, που μέσα στο γενικότερο πλαίσιο της μοναξιάς και αλλοτρίωσης που σημάδεψε πικρόχολα το τέλος του 20ου αιώνα, καθώς βρισκόμαστε στη δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα, στην Ελλάδα της μοναξιάς, κάποιοι συνάνθρωποί μας βρίσκουν καθημερινή «παρηγοριά» κολλημένοι στο μοναχικό κόσμο της συναρπαστικής έγχρωμης εικόνας ενός ψυχρού, άψυχου, κομπιούτερ....