Παναγία Σουμελά:H αγία μητέρα των Ποντίων

Γράφει ο Γιάννης Σοφούλης 

Σήμερα  όλος  ο  Ελληνισμός  και  η  Ορθόδοξη  Χριστιανοσύνη   γιορτάζουν  τη  μεγάλη  μητέρα  μας. Την  Παναγία! Το  πρόσωπο   της  αποτελεί  καταφύγιο  για όλους  τους  ανθρώπους  σε  καιρούς δύσκολους  και  χαλεπούς, όπως  αυτοί  που  διανύουμε τώρα. Όλοι  προστρέχουμε  σ’  αυτήν για να  ζητήσουμε βοήθεια, συμβουλή  και πνευματική  ενθάρρυνση. 

Υπάρχουν  πολλές  μορφές  της   Παναγίας  σε  διάφορες  περιοχές  της  Ελλάδας, που  η  κάθε  μία  τους  περικλείει  ιδιαίτερα  χαρακτηριστικά  και  αποτυπώνει  βασικά  στοιχεία  του  τόπου  που  βρίσκεται  και  των ανθρώπων  που  ζουν  εκεί. Μία  από  τις  σημαντικότερες  μορφές  της  είναι  η  Παναγία  Σουμελά....

Ονομάζεται  και  Παναγία  των  Ποντίων, μιας  και  ο  αρχικός  τόπος  που  βρίσκονταν  η  πρώτη  εκκλησία-μοναστήρι  ήταν  ο  Πόντος.

Τα  παρακάτω  είναι  λίγα  λόγια  για  την  δύσκολη,  σκληρή  και  συνάμα  μυθική  πορεία  στους  αιώνες  αυτής  της  εικόνας! Η Μονή  Παναγίας  Σουμελάς  είναι αποτελεί  σύμβολο του Ελληνισμού   και του Χριστιανισμού στον  Πόντο για 16  αιώνες. Ακόμα και τώρα  που δεν λειτουργεί  πια, παραμένει ισχυρό  σημείο  αναφοράς  για όλους. Η  πρώτη  εκκλησία  κτίστηκε  περίπου  το  386μ.χ.  από  τους  μοναχούς  Βαρνάβα  και  Σωφρόνιο, οι  οποίοι  έφθασαν  στα  απάτητα  ποντιακά  βουνά  ύστερα  από  ονειρική  αποκάλυψη  της Παναγίας  για  την  ύπαρξη  εικόνας  της  εκεί.

Με  το  πέρας  των  αιώνων  η  Μονή  επεκτάθηκε  και  απέκτησε  πολλά  προνόμια, δοσμένα  από  τους Βυζαντινούς  αυτοκράτορες, τους  αυτοκράτορες  της  Τραπεζούντας  και  τους  Οθωμανούς  σουλτάνους. Θαύματα  πολλά  συνοδεύουν  την  πορεία  της  Μονής, όπως  η  ύδρευση  της  με  την  ανάβλυση  αγιάσματος  μέσα  από  το  γρανιτένιο  βράχο (την  προέλευση  του  αδυνατούν  ακόμα  να  εντοπίσουν  οι  επιστήμονες)  και  διάφορα  ακόμα.

Το  1922, με  το  μεγάλο  διωγμό  των  Ελλήνων  από  τις   εκεί  περιοχές, οι  βάρβαροι  τούρκοι  επιτέθηκαν  στη  Μονή  και  κατέκλεψαν  πολλά  από  τα  κειμήλια, ενώ  παράλληλα  έβαλαν  φωτιά  για  να  καλύψουν  τα  εγκλήματά  τους  καίγοντας  ταυτόχρονα  την  ανεκτίμητη  σε  αξία  χειρογράφων  βιβλιοθήκη. Με  κίνδυνο  της  ζωής  τους  οι  μοναχοί  μετέφεραν  και  έκρυψαν  στο  παρεκκλήσι  της  Αγίας  Βαρβάρας  την  εικόνα  της  Παναγίας, το  ευαγγέλιο  του  Οσίου  Χριστοφόρου  και  τον  πολύτιμο  σταυρό  του  αυτοκράτορα  Μανουήλ  Κομνηνού.

Το  1930  ο  Ελευθέριος  Βενιζέλος  πέτυχε  συμφωνία  με  τον  τούρκο  πρωθυπουργό  Ισμέτ  Ινονού  ώστε  να  μπορέσει  να  φέρει  στην  Ελλάδα  τα  κρυμμένα  κειμήλια  της  Σουμελάς.  Με  ειδική  συστατική  επιστολή  πήγε  στην  Τουρκία  ό  ένας  εκ  των  δύο  τελευταίων  εν  ζωή  μοναχών  της  Μονής  και  τα  έφερε. Για  χρονικό  διάστημα  20  περίπου  χρόνων η εικόνα  φυλάχθηκε στο Βυζαντινό Μουσείο, μέχρι  να  βρεθεί  ο  κατάλληλος  τόπος  για  τη  θεμελίωση  ενός  νέου  μοναστηριού.  Από  το  1931  ο  Λεωνίδας  Ιασωνίδης  ( υπουργός  Προνοίας  του  Βενιζέλου), υποστήριζε  ότι  χρειάζεται  να  βρεθεί  ένα  τέτοιο  σημείο. Μόλις  το  1951  βρέθηκε  αυτός  ο  τόπος  στις  πλαγιές  του  όρους  Βέρμιο, πάνω  από  το  χωριό  Καστανιά. Τότε  ο  Φίλων  Κτενίδης  έβαλε  τα  θεμέλια  της  νέας  Μονής  Σουμελά.  Στις  15  Αυγούστου  του  1951, ανήμερα  της  γιορτής  της, μεταφέρθηκε  πανηγυρικά  η  εικόνα  της  Παναγίας  στο  νέο  της  σπίτι! Από  τότε  και  κάθε  15  Αυγούστου, χιλιάδες  Πόντιοι  και  άλλοι  προσκυνητές  συρρέουν  στο  χώρο για να  τιμήσουν  τη  μνήμη της.

Ο  προαναφερθείς  Λ. 

Ιασωνίδης   είχε  πει  το  1931  και   με  αφορμή  την  έλευση  της   εικόνας  στην  Ελλάδα  ότι  " Εν  Ελλάδι  υπήρχαν   οι  Πόντιοι, αλλά  δεν  υπήρχεν   ο  Πόντος. Με  την  εικόνα  της  Παναγίας  Σουμελά  ήλθε  και  ο  Πόντος! ".  Ζώντας  αυτή  την  άσχημη  κατάσταση  γύρω  μας  και  βλέποντας  την  κατάφορη  προδοσία  Ελλάδας  και  Ελλήνων  από  τους  πολιτικούς  και  οικονομικούς  παράγοντες  του  τόπου, μήπως  πρέπει  να  δανειστούμε  τα  λόγια  του  και  αλλάζοντας  τα  να  κάνουμε  έκκληση  στην  Αγία  Μητέρα των Ποντίων " Εν  Ελλάδι  δεν υπάρχει μόνο  γη  που πουλιέται, αλλά  και άνθρωποι  που δεν ξεπουλιούνται! Δώσε  μας φώτιση  και δύναμη  να  πράξουμε  τα  δέοντα  για την αποκατάσταση  της  Ελληνικής  τιμής!" !